نگار علی- اگر تاکنون از تماشای فیلم‌های ترسناک با صحنه‌های ناگهانی و خونریزی لذت برده‌اید، تنها نیستید. ژانر وحشت به سودآورترین ژانر هالیوود تبدیل شده، اما روانشناسان و فلاسفه سال‌ها از خود می‌پرسیدند که چرا انسان‌ها به چیزی که ذاتاً برای اجتناب از آن تکامل یافته‌اند، جذب می‌شوند؟ اکنون، یافته‌های جدید علمی این معما را حل کرده‌اند. تحقیقات نشان می‌دهد که این داستان‌های دلهره‌آور، نه تنها یک سرگرمی صرف نیستند، بلکه به عنوان یک درمان روانشناختی عمل می‌کنند و توانایی مغز ما را برای مقابله با اضطراب و عدم قطعیت دنیای واقعی به شکل چشمگیری افزایش می‌دهند.
مغز شما چگونه از جن‌گیر درس می‌گیرد؟
فیلسوفانی مانند ارسطو قرن‌ها پیش به این تناقض اشاره کرده بودند: ترسیدن یک مکانیزم بقا است که پاسخ جنگ یا گریز را فعال می‌کند؛ پس چرا ما میلیاردها دلار برای تماشای عمدی آن هزینه می‌کنیم؟
دکتر کُلتان اِسکریونِر، روانشناس پیشگام در این حوزه، می‌گوید: «ویژگی‌های داستان‌های ترسناک به قدمت زبان بشر است.» او معتقد است که تماشای وحشت، نوعی بازی سازگارانه است که به ما اجازه می‌دهد بدون قرار گرفتن در خطر واقعی، خود را برای تهدیدات احتمالی آماده کنیم.
سه نوع طرفدار وحشت؛ هر کدام دلیلی برای ترسیدن
دکتر اسکریونِر پس از بررسی صدها نفر، طرفداران فیلم‌های ترسناک را به سه گروه اصلی تقسیم کرد که هر کدام به دلیلی از تماشا لذت می‌برند:
-
معتادان آدرنالین: کسانی که صرفاً از احساس فیزیکی ترس لذت می‌برند و گزارش می‌دهند که در طول تماشا «احساس زنده‌تر بودن» می‌کنند.
-
مقاومان (White Knucklers): کسانی که از استرس لذت نمی‌برند، اما از احساس غلبه بر ترس خود لذت می‌برند و احساس می‌کنند که چیز مهمی در مورد شجاعت خود آموخته‌اند.
-
مدیریت‌کنندگان تاریک: کسانی که برای مدیریت اضطراب زندگی واقعی، فیلم ترسناک می‌بینند. آن‌ها با دیدن خشونت روی پرده، به خود یادآوری می‌کنند که زندگی واقعی‌شان چقدر در مقایسه با آن امن است.
مغز؛ یک «موتور پیش‌بینی‌کننده» نیازمند تمرین
تحقیقات جدید، این پدیده را به نحوه عملکرد مغز گره می‌زند. متخصصان می‌گویند مغز یک «موتور پیش‌بینی‌کننده» است که دائماً در حال ساخت شبیه‌سازی‌هایی از جهان برای پیش‌بینی تهدیدات آینده است.
مارک میلر، پژوهشگر، توضیح می‌دهد: فیلم‌های ترسناک، عدم قطعیت کافی را برای مشغول نگه داشتن این موتور فراهم می‌کنند. با مواجه شدن مکرر با ترس در محیطی امن و کنترل‌شده (مثل مبل خانه)، مغز می‌تواند شبیه‌سازی‌های خود را پالایش کند و مهارت‌های مدیریت استرس را تقویت نماید.
تأثیر درمانی شگفت‌انگیز: مقاوم‌تر در برابر پاندمی
قوی‌ترین شواهد در مورد مزایای وحشت، در طول بحران کووید-۱۹ به دست آمد. تحقیقات نشان دادند که طرفداران فیلم‌های ترسناک، انعطاف‌پذیری روانی بیشتری داشتند و بهتر توانستند اخبار مربوط به پاندمی را مدیریت کنند، زیرا مغز آن‌ها قبلاً در شرایط «بحران شبیه‌سازی‌شده» تمرین کرده بود.
روانشناسان معتقدند که از این اصل می‌توان در روان‌درمانی استفاده کرد و به بیماران آموزش داد تا ترس را به یک «نقطه شیرین» تبدیل کنند؛ درست شبیه به یک بازی ویدیویی درمانی هلندی برای کودکان مضطرب که در آن با آرام شدن کودک، هیولای بازی به یک بچه گربه ناز تبدیل می‌شد.
منبع: BBC
۲۲۷۲۲۷
