به گزارش خبرگزاری یولن، سکه امامی، به عنوان پرمعامله‌ترین ابزار سرمایه‌گذاری طلا در ایران، در سال‌های اخیر به یکی از دارایی‌های پیشرو (leaderasset) بازار تبدیل شده است. هرچند قیمت آن به‌طور اسمی از اونس جهانی و نرخ دلار داخلی تبعیت می‌کند، اما عملاً در بسیاری از مواقع نوساناتی بسیار فراتر از مجموع این دو متغیر را تجربه می‌کند.
برخی این رفتار را حاصل هیجانات بازار، برخی ناشی از انتظارات تورمی، و گروهی آن را نشانه‌ای از عدم تعادل میان بازار نقدی و آتی سکه می‌دانند.
نسبت سکه به اونس جهانی: رابطه‌ای پرنوسان با پیشران‌های داخلی
در شرایط عادی، قیمت سکه امامی از فرمول زیر محاسبه می‌شود:> **قیمت سکه = (قیمت اونس جهانی × نرخ دلار × ضریب تبدیل) + حباب**
اما در عمل، دیده شده که حتی در روزهایی که قیمت جهانی طلا ثابت یا کاهشی است، سکه امامی رشد قابل‌توجهی را تجربه می‌کند.
این موضوع نشان می‌دهد که در اقتصاد ایران، نقش انتظارات داخلی، تورم پیش‌نگر و فضای روانی معاملات، پررنگ‌تر از سیگنال‌های جهانی است. برای نمونه، در تیرماه ۱۴۰۴ با وجود کاهش حدود ۳۰ دلاری اونس جهانی، سکه امامی نزدیک به ۸۰۰ هزار تومان افزایش یافت؛ که بخشی از آن به تغییرات نرخ دلار و بخش دیگر به تقویت انتظارات تورمی مرتبط بود.
نسبت سکه به دلار داخلی: چرا دلار تهران همه‌چیز را تعیین نمی‌کند؟
اگرچه دلار بازار آزاد یکی از عوامل کلیدی در فرمول قیمت سکه است، اما در بسیاری از مواقع مشاهده شده که با ثبات یا حتی کاهش نرخ دلار، قیمت سکه همچنان افزایشی است.
دلیل این پدیده را باید در موارد زیر جست‌وجو کرد: جذابیت روانی سکه به عنوان ابزار سرمایه‌ای خردقدرت نقدشوندگی بالاتر نسبت به ارز فیزیکی امکان معاملات آتی و گواهی سپرده‌های طلا در بورس کالااثر تقاضای مناسبتی (مانند اعیاد، پایان سال، و…) بر قیمت لحظه‌ای در واقع، بازار سکه امامی به نسبت دلار، تابعی از رفتار خُرد معامله‌گران است و همین ویژگی، نوسانات آن را تشدید می‌کند.
حباب مثبت یا منفی: آینه رفتار هیجانی بازار
یکی از شاخص‌های مهم در تحلیل سکه امامی، حباب قیمتی آن است. حباب، تفاوت میان قیمت بازاری سکه و قیمت ذاتی آن (بر مبنای اونس و دلار) است. وقتی این عدد مثبت می‌شود، نشان‌دهنده تقاضای هیجانی و خوش‌بینی به آینده است؛ وقتی منفی می‌شود، نشانه فشار فروش یا رکود انتظاری است.
در بازه تیرماه، حباب سکه در برخی روزها تا ۱.۵ میلیون تومان افزایش یافت؛ در حالی که شاخص دلار جهانی افت و اونس در مسیر کاهش بود. چنین حباب‌هایی گواهی است بر اینکه بازار طلا در ایران، بیشتر از آنکه تابع داده‌های بنیادین باشد، تحت اثرات روانی و پیش‌بینی‌های سیاسی و اقتصادی داخلی عمل می‌کند.
بازار سکه، بازار پیش‌بینی است نه کشف قیمت
محمد شعبانی، کارشناس اقتصادی گفت: در اکثر مواقع، سکه امامی بیش از حد به نوسانات داخلی واکنش نشان می‌دهد. چون بازار سکه در ایران، بازار پیش‌بینی است نه کشف قیمت. فعالان آن دائماً در حال قیمت‌گذاری انتظارات آینده هستند، نه واکنش به داده‌های جهانی.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که حباب بالا نشانه چیست؟ ادامه داد: به‌طور معمول حباب نشانه ورود تقاضای سفته‌بازانه و انتظار رشد تورم است. اما اگر این حباب پایدار نماند، می‌تواند با برگشت شدید قیمت همراه شود.
وی با اشاره به زمان هماهنگی مجدد سکه با اونس افزود: فقط وقتی که بازار ارز به ثبات نسبی برسد و چشم‌انداز تورمی هم مهار شود. تا آن زمان، نوسانات سکه به‌مراتب بیشتر از طلای جهانی خواهد بود.
سکه امامی در آیینه بی‌اعتمادی و پیش‌نگری تورمی
رفتار سکه امامی نسبت به اونس جهانی و دلار داخلی، بیش از آنکه تابعی از روابط ریاضی باشد، بازتابی است از انتظارات عمومی، بی‌ثباتی اقتصادی و رفتارهای هیجانی بازار داخلی.
تا زمانی که نرخ ارز ثبات نداشته باشد، انتظارات تورمی مهار نشود و فضای سرمایه‌گذاری کلان در کشور به سمت آرامش نرود، سکه امامی همچنان دارایی بیش‌واکنشی باقی خواهد ماند.
درچنین شرایطی، تحلیل‌گران توصیه می‌کنند که سرمایه‌گذاران سکه را نه یک ابزار ساده وابسته به طلا، بلکه شاخصی از ذهنیت عمومی اقتصاد ایران بدانند.
در پایان می‌توان گفت: سکه امامی در ایران، «آینه روان بازار» است؛ بازتاب‌دهنده ترکیب پیچیده‌ای از دلار، طلا، تورم و بی‌اعتمادی ساختاری.
۲۲۳۲۲۵
