متن و حاشیه مرحله اول انتخابات مجلس دوازدهم؛ از پدیده شدن قالیباف تا افزایش سهم وزرای احمدی نژاد در پارلمان

به گزارش خبرگزاری یولن، «انتخابات مجلس دوازدهم شورای اسلامی در ۱۱ اسفندماه»، مهمترین ماراتن سیاسی سال ۱۴۰۲ بود که در فضایی سرد و بدون شور و هیجان انتخاباتی برگزار شد.

انتخاباتی که از همان آغاز، رد صلاحیت های گسترده از سوی هیأت های اجرایی و نظارت، آن را به سمت و سویی دیگر برد و در نهایت پس از ۳ مرحله بررسی صلاحیت ها، از میان ۲۴۸۲۹ نفر، ۱۵.۲۰۰ نفر توانستند وارد گود رقابت برای تصاحب کرسی های سبز بهارستان شدند.

کهکیلویه و بویراحمد پیشتاز شد/ تهران عقب ماند

انتخابات در ۱۱ اسفندماه برگزار شد و تایید صلاحیت پرشمار چهره های گمنام و ناشناس نتوانست سایه ردصلاحیت های گسترده چهره های شاخص را از این انتخابات دور کند و بنابر گفته احمد وحیدی وزیر کشور میزان مشارکت در انتخابات مجلس دوازدهم، تنها ۴۱ درصد بود و ۲۵ میلیون نفر پای صندوق های رأی حضور یافته بودند؛ حتی کمتر از انتخابات مجلس یازدهم در سال ۱۳۹۸. البته باید خاطرنشان کرد که این میزان مشارکت، کاملا پیش بینی شده بود و دور از انتظار نبود.

طبق گفته کمیته اطلاع رسانی ستاد انتخابات کشور، در این انتخابات استان کهگیلویه و بویراحمد با ۶۵.۷۴ درصد رتبه بالاترین مشارکت را از آن خود کرد و استان تهران با ۲۶.۱۷ درصد کمترین میزان مشارکت را داشته است.

۴۵ کرسی مجلس در انتظار دور دوم انتخابات

در مرحله اول انتخابات، تکلیف ۲۴۵ کرسی بهارستان مشخص شد و ۴۵ کرسی دیگر نیز در مرحله دوم انتخابات که در ۲۱ اردیبهشت ماه اردیبهشت ۱۴۰۳ برگزارخواهد شد، تعیین تکلیف می شوند.

از میان ۲۴۵ منتخب مجلس آینده، ۱۰۳ نفر؛ یعنی ۴۲ درصد، سابقه نمایندگی در مجلس یازدهم را دارند و ۱۴۲ منتخب جدید؛ یعنی۵۸ درصد، راهی مجلس می‌شوند تا ۴ سال به عنوان موکل حوزه های انتخابیه خود، بر صندلی های ساختمان هرمی شکل پارلمان تکیه زنند.

تهران رکورددار، انتخابات مجلس دوازدهم شد

نکته قابل توجه در این دور از انتخابات لیست های متعدد اصولگرایان بود که یکی بعد از دیگری رونمایی می شد، آنهم در شرایطی که اصلاح طلبان و اعتدالیون و مستقلین بخاطر کم بودن کاندیدا در نهایت یک لیست تحت عنوان «صدای ملت» منتشر کرده بودند و در همه حوزه های انتخابیه نیز کاندیدا نداشتند اما اصولگرایان که دستشان برای معرفی کاندیدا باز بود تا توانستند لیست انتخاباتی روانه میدان انتخابات کردند.

هرچند در این انتخابات شورای ائتلاف انقلاب اسلامی، بار دیگر با سهم دهی به جبهه پایداری توانست لیست مشترک واحدی به سرلیستی محمدباقر قالیباف، مرتضی آقاتهرانی را منتشر کند، اما چند پاره شدن اصولگرایان و سونامی لیست‌ دهی در این انتخابات کار را یک سره کرد و به جای یک لیست واحد، ترکیبی از کاندیداها روانه بهارستان شدند.

قالیباف پدیده شد/ رأی نفر اول تهران چند؟

مشارکت حداقلی در انتخابات ۱۱ اسفند با ریزش محسوس آراء کاندیداهایی که در مجلس فعلی نیز حضور دارند همراه بود. بررسی آراء نمایندگان ابقا شده در انتخابات مجلس دوازدهم با آرای کسب شده آنان در انتخابات سال ۹۸، نشان داد که از میان ۱۰۳ نماینده، آراء ۷۳ نماینده فعلی در این دوره انتخابات ریزش قابل توجهی داشته است.

از جمله ۱۶ نماینده به نام های امیرحسین بانکی پور، عباس مقتدایی، محمدباقر قالیباف، مرتضی آقاتهرانی، محمود نبویان، مالک شریعتی، علی خضریان، علی یزدی خواه، روح الله ایزدخواه، رضا تقی پور، نصرالله پژمانفر، روح الله نجابت، جعفر قادری، فاطمه محمد بیگی، مجتبی ذوالنوری و احمد مرادی که بیشترین ریزش رأی را به خود اختصاص داده اند.

از سوی دیگر، نمایندگان اصولگرای مجلس یازدهم بیشترین ریزش رأی را نسبت به نمایندگان اصلاح طلبی همچون مسعود پزشکیان داشته اند.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس یازدهم و عضو شورای ائتلاف، در انتخابات مجلس یازدهم ۱.۲۶۵.۲۸۷ رأی کسب کرده و به عنوان نفر اول از حوزه انتخابیه تهران وارد بهارستان شده بود، اما در انتخابات اسفندماه سال ۱۴۰۲ با ریزش عجیب رأی تنها توانست ۴۴۷.۹۰۵ رأی اخذ کرده و جایگاه اول را در میان ریزش آراء به خود اختصاص دهد.

همچنین، غلامرضا نوری قزلجه، نماینده بستان آباد که در انتخابات مجلس یازدهم ۱۷.۱۲۷ رأی کسب کرده بود، در انتخابات ۱۱ اسفندماه ۱۴۰۲، با کسب ۱۷.۰۱۸ رأی، ۱۰۹ رأی کمتر از سال ۹۸ کسب کرده که کمترین میزان ریزش رأی بوده است.

در این میان باید از سیدمحمود نبویان نفر اول تهران در انتخابات نیز نام برد. وی با کسب ۵۹۷.۷۷۰ رأی، بیشترین رأی را در انتخابات ۱۴۰۲ از آن خود کرده است. ولی مقایسه آراء او با نفر اول تهران در سال ۱۳۹۸؛ یعنی محمدباقر قالیباف که ۱.۲۶۵.۲۸۷ رأی آورده بود، نشان داد که ۶۶۷.۵۱۷ رأی ریزش داشته است.

ریزش رأی نمایندگان ۱۲ استان کشور در انتخابات دوازدهم

ریزش پایگاه رأی نمایندگان فعلی استان های اردبیل، ایلام، البرز، چهارمحال بختیاری،سیستان و بلوچستان، قزوین، قم، کرمان، لرستان، مرکزی، همدان و یزد هم از دیگر نکات مهم در انتخابات مرحله اول مجلس دوازدهم بوده است.

این نمایندگان شامل؛ علی نیکزاد و صدیف بدری در اردبیل؛ علی حدادی در ساوجبلاغ البرز؛ سارا فلاحی در ایلام؛ احمد راستینه هفشنجانی در شهرکرد؛ سیدمحمد پاکمهر در بجنورد؛ مصطفی طاهری در زنجان؛ محمد سرگزی، حسینعلی شهریاری و فداحسین مالکی در استان سیستان و بلوچستان؛ روح الله عباس پور و فاطمه محمدبیگی در قزوین؛ مجتبی ذوالنوری در قم؛ موسی غضنفرآبادی و منصور شکراللهی در کرمان؛ عباس گودرزی، فاطمه مقصودی و سیدحمیدرضا کاظمی در لرستان؛ ولی الله بیاتی و محمد سبزی در مرکزی؛ محمدمهدی مفتح، احد آزادی خواه و حمیدرضا جاجی بابایی در همدان و سیدجلیل میرمحمدی ،محمدرضا صباغیان و محمدصالح جوکار در یزد بوده اند.

نماینده ای که رکورددار حضور در بهارستان شد

از سوی دیگر، بررسی نتایج انتخابات ۱۱ اسفند نشان داد، نماینده ای که رکورددار حضور در پارلمان است با ریزش رأی باز هم در پارلمان ماندگار شده است. محمدمهدی مفتح عضو شورای ائتلاف منتخب حوزه انتخابیه تویسرکان در استان همدان که در انتخابات سال ۱۳۹۸، ۱۶.۲۵۸ رأی کسب کرده بود، در دوره دوازدهم ۱۰.۳۹۲ رأی آورد و با وجود ریزش حدود ۶ هزار رأی بار دیگر نماینده مجلس شد.

محمد مهدی مفتح که نماینده فعلی تویسرکان در مجلس است، سابقه حضور در ادوار چهارم، پنجم، هفتم و هشتم، نهم و دهم، یازدهم را نیز در سابقه خود دارد.

مجلس دوازدهم چند فراکسیونی می شود

دعواهای درون گروهی میان اصولگرایان در انتخابات مجلس دوازدهم به اوج خود رسید، خروجی این اختلافات نیز لیست های چندگانه اصولگرایان در انتخابات اسفندماه بود. اختلافاتی که پیش بینی می شود در مجلس دوازدهم با شدت و حدت بیشتری ادامه پیدا کند.

برهمین اساس نیز برخی تحلیلگران پیش بینی می کنند مجلس آینده مجلسی با یک فراکسیون اکثریت نباشد و فراکسیون های اقلیت چندگانه را در این مجلس شاهد باشیم.

قالیباف و یارانش، جبهه پایداری، شورای وحدت با لیدری متکی، امنا و شریان و …هرکدام داعیه اصولگراتر بودن را دارند و به نظر می رسد در مجلس آینده هرکدام با ساز خود جلو بروند.

مستقلین، اصلاح طلبان و اعتدالیون نیز براساس شواهد موجود فراکسیونی را تشکیل خواهند داد که بنا به روایت نوری قزلجه حداقل ۸۰ عضو دارد و می تواند یک فراکسیون اقلیت با نفوذ و اثرگذار باشد.

۳ نماینده اقلیت ماندگار شد/ یک زن هم نماینده شد

آرا شاوردیان، شارلی انویه تکیه، همایون سامیه‌یح نجف آبادی، از نمایندگان اقلیت‌های مذهبی مجلس یازدهم، توانستند بار دیگر در پارلمان دوازدهم نیز حضور داشته باشد. شارلی انویه تکیه ۲.۲۶۸ رأی به دست آورد در حالیکه در دوره قبل تنها با ۱.۰۷۱ رأی راهی بهارستان شده بود. همایون سامیه‌یح نجف آبادی نیز با ۱.۴۰۶رأی نسبت به سال ۱۳۹۸ که ۱.۲۶۱ رأی کسب کرده بود، افزایش رأی داشته است. آرا شاوردیان سومین نماینده فعلی اقلیت های مذهبی در این دوره ۵.۰۵۸ رأی را از آن خود کرد که نسبت به انتخابات مجلس یازدهم که ۵.۲۷۵ رأی داشته است، آراءش روند کاهشی داشته است.

از سوی دیگر، باید از اولین زن در میان اقلیت‌های مذهبی نام برد که توانست به عنوان منتخب مردم خود قدم در ساختمان بهارستان بگذارد. او بهشید برخوردار نماینده زن زرتشتیان است که با کسب ۱.۰۲۱ رأی توانست کرسی پارلمان را از آن خود کند.

چهره هایی که با مجلس دوازدهم خداحافظی کردند

در انتخابات مجلس دوازدهم برخی از چهره های شاخص مجلس با مُهر قرمز ردصلاحیت بر پرونده هایشان روبرو شدند و از گود رقابت کنار رفتند. ۲۲ نماینده فعلی مجلس از جمله آنها بود که در میانشان منتقدان پروپا قرص دولت رئیسی هم حضور داشتند.

جلال محمودزاده نماینده مهاباد؛ جلال رشیدی کوچی نماینده مرودشت؛ احمدعلیرضا بیگی نماینده تبریز؛ معین الدین سعیدی نماینده چابهار؛ محمود احمدی بیغش نماینده شازند؛ جلیل رحیمی جهان آبادی نماینده تربت‌جام؛ شهریار حیدری نماینده قصرشیرین؛ مهدی عیسی‌زاده نماینده میاندوآب؛ سیدعلی موسوی نماینده ملکان؛ اسماعیل حسین‌زهی نماینده خاش و میرجاوه؛ مجید انصاری نماینده نورآباد ممسنی و رستم؛ رجب رحمانی نماینده تاکستان؛ محمد خدابخشی نماینده الیگودرز؛سیدکاظم موسوی نماینده اردبیل؛ سیدغنی نظری نماینده خلخال و کوثر؛ احسان ارکانی نماینده نیشابور؛ علی جدی نماینده شیروان؛ مجتبی محفوظی نماینده مردم آبادان؛ لفته احمدنژاد نماینده خرمشهر؛ قاسم ساعدی نماینده دشت‌آزادگان و هویزه و اسفندیار اختیاری نماینده اقلیت زرتشتیان نمایندگان ردصلاحیت شده مجلس یازدهم بودند.

علاوه بر این نمایندگان فعلی مجلس که از راهیابی به انتخابات مجلس دوازدهم بازماندند، برخی نمایندگان ادوار و چهره های سیاسی نزدیک به علی لاریجانی و حسن روحانی نیز بوده اند که نام آنها در میان رد صلاحیت شدگان خودنمایی می کرد. منصور حقیقت پور، غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی، جواد هروی، بهروز نعمتی، علی باقری، جواد کولیوند، عزت الله یوسفیان ملا، نادر قاضی پور، جواد جهانگیرزاده و عبدالرضا عزیزی از جمله آنها بودند.

در میان چهره های شاخصی که نتوانستند در مرحله اول انتخابات آراء لازم را در انتخابات حداقلی بدست آورند می توان به محمدرضا باهنر از حوزه انتخابیه کرمان، علی مطهری از حوزه انتخابیه تهران و محمدباقر نوبخت از حوزه انتخابیه رشت اشاره کرد.

علی اصغر عنابستانی نماینده سبزوار که نامش با سیلی زدن به یک سرباز راهنمایی و رانندگی بر سر زبان‌ها افتاده بود، حسن نوروزی نماینده رباط کریم و از حامیان سرسخت لایحه عفاف و حجاب، حسین جلالی نماینده رفسنجان، فریدون عباسی نماینده کازرون، محمدحسین آصفری نماینده اراک و ولی اسماعیلی نماینده حوزه انتخابیه گرمی نیز از جمله نمایندگانی بودند که نتوانستند باردیگر صندلی های سبز رنگ بهارستان را تصاحب کنند.

۱۰۳ نماینده فعلی ماندگار در مجلس دوازدهم/ قدیمی ها به مجلس بازگشتند

از دیگر نکات قابل توجه در اولین دور از انتخابات مجلس، ابقای تعدادی از نمایندگان فعلی بر کرسی های خود در پارلمان است. ۱۰۳ نماینده فعلی بار دیگر منتخب مردم حوزه های انتخابیه خود شدند. هرچند اصولگرایان همچون دوره یازدهم، جناح غالب در مجلس آینده هستند، اما در میان آنها چهره های اصلاح طلب و میانه رویی مانند مسعود پزشکیان، غلامرضا تاجگردون، نوری قزلجه، سیدفرید موسوی و …نیز دیده می شوند.

۵ وزیر احمدی نژادی روانه بهارستان شدند

از نکات قابل توجه دیگر انتخابات ۱۱ اسفندماه ۱۴۰۲ این است که در میان راه یافتگان به مجلس دوازدهم، نام ۵ تن از وزرای دولت محمود احمدی نژاد هم به چشم می خورد. علی نیکزاد، رضا تقی پور، شمس الدین حسینی و حمیدرضا حاجی بابایی ۴ وزیری بودند که در مجلس یازدهم نیز حضور داشتند و در این دوره از انتخابات مجلس در جایگاه خود ابقا شدند. منوچهر متکی پنجمین فرد است که سمت وزارت امور خارجه در دولت احمدی نژاد را بر عهده داشت و در انتخابات مجلس دوازدهم توانست منتخب تهران شود.

اما در میان ۲۴۵ راه یافته به مجلس دوازدهم نامی از وزرای دیگر دولت ها دیده نمی شود.

جابجایی آراء منتخبان/ چه کسانی رأی‌شان باطل شد؟

از سوی دیگر، اعتراضات صورت گرفته در برخی از حوزه های انتخابیه، بازشماری آراء را به همراه داشت که باعث ایجاد تغییراتی در نتایج انتخابات شد.

از جمله در حوزه انتخابیه ورامین، پیشوا و قرچک که مهدی زمانی افشار به عنوان منتخب آراء کافی را کسب کرده بود، در پی بازشماری صندوق های رأی، صلاحیت وی رد شد و نفرات دوم و سوم به مرحله دوم راه یافتند.

طبق اعلام نتایج اولیه، در حوزه انتخابیه مسجد سلیمان و لالی، علی عسگر ظاهری با کسب ۲۸.۶۹۸رأی منتخب این حوزه اعلام شده بود، اما در بازشماری کامل تمامی صندوق‌های اخذ رأی، با جابه‌جایی نفر اول و دوم، رضا جباری رأی لازم را کسب کرد.

لنجان در استان اصفهان حوزه انتخابیه دیگری است که در آن حسین رجائی و علی کیایی به مرحله دوم راه یافته بودند، اما بازشماری آراء باعث ابطال رأی علی کیایی شد و حسین رجائی با نفر سوم به مرحله دوم راه یافتند.

اما بازشماری صندوق‌ها در شهرستان همدان، هم جالب توجه بود؛ چراکه باعث افزایش آراء منتخبان شد و در مجموع تعداد پنج رأی به آراء حمیدرضا حاجی‌بابایی، ۵۸ رأی به آراء عباس صوفی و ۱۶ رأی به آراء احمدحسین فلاحی اضافه شد.

۲۷۲۱۸