به گزارش گروه بینالملل یولن، اندیشکده «گروه بینالمللی بحران» که از سازمانهای نزدیک به «رابرت مالی»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران است در گزارشی جدید به تلویح تأیید کرده که پیشرفت در مذاکرات رفع تحریمها در وین در گرو اقداماتی است که آمریکا باید انجام دهد.
رابرت مالی قبل از انتصاب به سمت نماینده ویژه امور ایران ریاست اندیشکده گروه بینالمللی بحران را به عهده داشت و اکنون «کامفرت ارو» جایگزین او در این سمت شده است.
گروه بینالمللی بحران در این گزارش با عنوان «ششمین سال اجرای برجام: مهلت نهایی» به مذاکرات وین اشاره کرده و نوشته است: «هنوز هیچ توافقی بر سر چارچوب بازگشت مشترک به توافق هستهای حاصل نشده است. برنامه هستهای ایران روز به روز وسیعتر و پیشرفتهتر میشود درحالیکه تحریمهای دوران ترامپ همچنان پابرجا هستند.»
هشتمین دور مذاکرات رفع تحریمها در وین از چند هفته پیش آغاز شده است. مقامهای آمریکایی و اروپایی پیش از این گفته بودند که پیشرفتهایی در مذاکرات صورت گرفته اما اندازه این پیشرفتها به اندازهای نیست که بتوان امیدوار بود توافق در دسترس است.
پیش از این همچنین دیپلماتهای اروپایی گفته بودند بخش اعظم گفتوگوها در روزهای گذشته بر مطالبات ایران برای اخذ تضمین در خصوص پایداری برجام متمرکز بوده است.
این اندیشکده در بخشی از گزارش خود به تلویح تأیید کرده که پیشرفت در مذاکرات وین در گرو اقداماتی است که ضلع غربی مذاکرات وین، به خصوص آمریکا بایستی انجام دهد.
این گزارش تصریح میکند: «اختلافات بر سر معکوس کردن پیشرفتهای هستهای ایران و لغو تحریمهای آمریکا قابل حل هستند اگر واشنگتن بتواند تحقق منافع اقتصادی رفع تحریم را برای تهران تأمین کند و تهران اقدامات قابل راستیآزمایی لازم را برای محدود کردن برنامه هستهای خود انجام دهد.»
در روزهای گذشته، منابع مختلف تصریح کردهاند که در مذاکرات وین بر سر مسائل هستهای که به تعهدات هستهای ایران مربوط میشود پیشرفت حاصل شده در حالی که گرههای باقیمانده مربوط به بخشهای دیگری از مذاکرات است که مربوط به تعهدات طرف غربی است. از نگاه تحلیلگران، این نشاندهنده جدیت طرف ایرانی و عدم انعطاف از سوی طرف غربی است.
دیپلماتهای غربی از هشتم آذرماه که نخستین دور مذاکرات رفع تحریمها در دولت سید ابراهیم رئیسی آغاز شده سعی کردهاند با ارائه چارچوبهای زمانی تیم ایران را برای عقبنشینی از خواستههای خود وادار کنند.
با این حال، نمایندگان ایران در مذاکرات وین تصریح کردهاند برای تهران نتیجه مهمتر از زمان است. تهران در تلاش است برجام را که از نخستین روزهای اجرایی شدن در اثر برخی سیاستهای آمریکا و کشورهای غربی به توافقی تهی از منافع اقتصادی برای طرف ایرانی تبدیل شد به سمت توافقی دوجانبه و متوازن پیش ببرد.
اندیشکده گروه بینالمللی بحران، با توجه به شکست سیاست «فشار حداکثری» که دولت دونالد ترامپ آن را علیه ایران در پیش گرفت از دولت بایدن خواسته «انعطاف بیشتری» در مقوله رفع تحریمها نشان دهد.
در بخشی از این گزارش آمده است: «دولت بایدن باید اولاً انعطاف بیشتری در مورد میزان تحریمهایی که میخواهد لغو کند نشان دهد، ثانیاً با همکاری با طرفهای اروپایی از برخورداری ایران از منافع اقتصادی برجام اطمینان حاصل کند و ثالثاً ضمانت دهد تا زمانی که در قدرت است و تهران به تعهداتش پایبند، واشنگتن برای روابط تجاری ایران که منطبق با توافق هستهای هستند مانع ایجاد نمیکند.»
این اندیشکده میافزاید: «هر دو طرف باید در مورد توالی اقداماتشان در حوزه لغو تحریمها و هستهای به گونهای توافق کنند که هم دغدغه ایران در مورد تحقق منافع اقتصادی و هم دغدغه آمریکا و اروپا در مورد عدم اشاعه سلاح هستهای تأمین شود. در قدم اول، آمریکا باید تحریمهای صادرات نفت ایران را رفع کند و اجازه دهد که درآمدهای مربوطه و داراییهای بلوکه شده ایران در خارج به داخل کشور منتقل شوند.»
این اندیشکده اضافه کرده است: «ایران هم همزمان باید نگرانکنندهترین اقدامات هستهایاش را متوقف کند، از جمله: غنیسازی اورانیوم با خلوص بالا، نصب سانتریفیوژهای پیشرفته و تولید فلز اورانیوم. بعلاوه تهران در حین راستیآزمایی لغو تحریمها باید به ناظران سازمان ملل دسترسیهای لازم و کافی را بدهد. گامهای بعدی برای لغو تحریمهای ببیشتر و کنار گذاشتن پیشرفتهای هستهایِ ناسازگار با برجام باید به همین شکلِ مرحلهبندی شده اجرا شوند تا در نهایت دو طرف به طور کامل به برجام بازگردند.»
«دونالد ترامپ»، رئیسجمهور سابق آمریکا اردیبهشتماه سال ۱۳۹۷ با نقض تعهدات آن کشور از این توافق مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل متحد خارج شد و سیاست موسوم به «فشار حداکثری» را در دستور کار قرار داد.
دولت جو بایدن به شکست سیاست ترامپ اعتراف کرده اما از انجام اقدامات لازم برای بازگرداندن آمریکا از آن مسیر خودداری کرده است.
مقامهای دولت «جو بایدن» پیش از این گفته بودند که قصد دارند از ورود به برجام به عنوان «سکویی» برای «طولانیتر کردن» و «قویتر کردن» برجام استفاده کنند.
تحلیلگران میگویند منظور دولت آمریکا از «قویتر کردن» برجام گفتوگو بر سر مسائل موشکی و منطقهای است. جمهوری اسلامی ایران هر گونه مذاکره با طرفهای غربی بر سر توان دفاعی خودش را رد کرده است.
اندیشکده گروه بینالمللی بحران پیشنهاد کرده ایران و آمریکا در مورد مسائل فرابرجامی «به صورت موازی» با مذاکرات وین گفتوگو کنند.
در این گزارش آمده است: «طرفین باید در مورد مسائل خارج از چارچوب برجام به صورت موازی با مذاکرات وین با هم تعامل کنند که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: گفتوگوهای دو جانبه و منطقهای با هدف پایین آوردن سطح تنشها بین ایران و همسایههای عرب خود، سرنوشت زندانیان دو تابعیتی در ایران و تسهیل تجارت انساندوستانه با ایران.»
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده میدادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران میکنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعدههایشان عمل نکردهاند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هستهای برجام صورت میگرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دیماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
اقدامات ایران ذیل بندهایی از برجام شده که به هر یک از طرفها اجازه میدهد در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهداتشان از تعهدات خود بکاهند.
در گزارش گروه بینالمللی بحران در همین مورد آمده است: «ایران باید اقداماتی را که از سال ۲۰۱۹ در نقض برجام انجام داده به گونهای معکوس کند که به شکل پایدار و قابل راستیآزمایی با برجام منطبق باشد. این امر شامل از رده خارج کردن سانتریفیوژهای پیشرفته به شکل قابل توجه میباشد. تهران همچنین باید همکاریهای کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی را احیا کند و در مورد ذرههای اورانیوم یافت شده در چهار مکانی که به آژانس اعلام نکرده توضیحات لازم را بدهد.»
انتهای پیام/
