ملک‌زاده: ولایت مطلقه، قیاس فقیه با امام معصوم نیست

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه یولن، چیستی ولایت مطلقه فقیه از ابتدای انقلاب سؤالاتی را مطرح کرده است که بعضاً جریان‌ها مثل تشیع انگلیسی و اسلام آمریکایی با باطل دانستن آن سعی در زیر سؤال بردن نظام سیاسی ایران دارند. در این راستا با حجت‌الاسلام محمد ملک‌زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به گفت‌وگو نشستیم که بخش‌هایی از آن را در ادامه خواهید خواند. 

حجت‌الاسلام ملک‌زاده در ابتدا گفت: در خصوص ولایت مطلقه فقیه باید گفت که لفظ «اطلاق» چیز جدید و مسأله تازه‌ای نیست. این عبارت اضافه‌ای بر «ولایت فقیه» نیست؛ بلکه همان ولایت فقیهی که ما در فقه به آن می‌پردازیم، همان ولایت مطلقه است؛ به عبارتی ولایت فقیه بدون اطلاق معنا ندارد. 

وی افزود: در مورد ولایت مطلقه مدنظر امام خمینی، علی‌رغم اینکه ما مستندات روایی و قرآنی را در دست داریم، ایشان می‌فرمایند که تصور ولایت فقیه موجب تصدیق آن می‌شود که نشان از آن دارد که این نوع ولایت برای فقیه فارغ از جنبه دینی یک بعد عقلانی دارد. در این منطق، اصلا نیازی به مستندات روایی و قرآنی نیست؛ بلکه هر انسان عاقلی با تفکر به این موضوع ضرورت و بداهت آن را در رابطه با نظام اجتماعی دینی کشف خواهد کرد.

ملک‌زاده بیان کرد: در مورد اطلاق ولایت، گاهی مغالطه‌ای صورت می‌گیرد که ولایت مطلقه فقیه را نادرست معنا می‌کنند. ولایت مطلقه به هیچ وجه به معنای «رها» بودن و «بی‌قید» بودن این نوع حاکمیت نیست؛ یعنی نباید اطلاق را در این مدل حکومت چیزی شبیه به نظام‌های دیکتاتوری و استبدادی دانست. خود مرحوم امام امت در این باره تصریح می‌کنند که اطلاق ولایت برای فقیه به منظور جلوگیری از استبداد و دیکتاتوری است. مقام معظم رهبری ولایت مطلقه را «انعطاف‌پذیری» ولایت در مواجهه با تنگناها و مشکلات کشور معرفی می‌کنند که در چنین شرایطی بتوانند اعمال نفوذ و ولایت کنند. به عبارتی این مکانیزمی است که فقیه در برابر حصارها و چالش‌های بیرونی تسلیم نشود.

این استاد مطالعات سیاسی ادامه داد: اطلاق همانطور که گذشت در ولایت فقیه ناظر بر این است که دایره نفوذ و اعمال ولایت فقیه در امور مختلف گسترده و فراگیر است. او همانند معماری است که با اصل قرار دادن استحکام ساختمان، حق هرگونه نظارت و هدایت را می‌تواند بر عهده بگیرد. در همین راستا باید اشاره داشت که ولی فقیه خود مشمول آن حکمی است که صادر کرده و جدای از سایر مردم در این امر نخواهد بود. اصلا و ابدا نباید ولایت مطلقه را با منطق «قانون منم!» رضاخان یکی کرد. در ولایت مطلقه، حدود اعمال ولایت مقید به حدود شرع است، اما حوزه آن گسترده و پرنفوذ است. 

وی افزود: نکته دیگر درمورد ولایت فقیه، محدود نبودن در احکام اولیه است. یعنی در صورتی که احکام اولیه ما را در تنگنا قرار دهد، فقیه حق این را دارد که از حکم اولیه عدول کند. مثلاً در دهه ۶۰ امام خمینی حج را به دلیل واقعه حج خونین ممنوع اعلام کرد. امام در توجیه این فعل چنین بیان کرد که حج بر مستطیع واجب است، اما اگر جان شخص در خطر باشد، حج رفتن حرام است و تشخیص این مسأله با ولی فقیه است که با توجه به شرایط به حکم ثانویه استناد کرده و حج را حرام اعلام کند.

ملک‌زاده گفت: ولایت مطلقه فقیه به هیچ وجه به معنای مقایسه فقیه با امام معصوم نیست که بگوییم ولایت علی‌الاطلاق را امام دارد و بس! بلکه بحث سر این است که اگر ما خواهان ادامه نظام اجتماعی اسلام و حفظ کیان آن هستیم، چاره‌ای نداریم جز در اختیار گرفتن برخی وظایف از سوی ولی فقیه. در یک کلام اگر بخواهیم اطلاق ولی فقیه را بگوییم یعنی او در اعتلا و پیشرفت جامعه اسلامی هیچ محدودیتی ندارد. 

انتهای پیام/