زهره نوروزپور: مسعود پزشکیان رئیس جمهور کشورمان امروز به منظور شرکت در اجلاس دی ۸ راهی قاهره شد. پزشکیان به همراه وزیرخارجه کشورمان در زمانی به این اجلاس می رود که در حال حاضر شرایط منطقه در بحران است. ترکیه که نیز در این اجلاس حضور دارد این روزها در سودای قدرت پس از تصرف سوریه است. وزیرخارجه ترکیه روز گذشته مدعی شد که ایران باید شرایط فعلی منطقه درس بگیرد!
با اینحال پس از سقوط اسد وضعیت برای کشورمان پیچیده شد و ایران نیز تحرکات دیپلماتیک خود را چه پس از سقوط اسد و چه بعد از آن ادامه داده است. در همین باره با توجه به وضعیت فعلی و آشفته منطقه، عبدالامیر نبوی دانشیار دانشگاه و کارشناس مصر و خاورمیانه به یولن گفت: «مصر یک بازیگر مهم، سیاسی و نظامی در منطقه است. در مساله رابطه اعراب و اسرائیل یک نقش کلیدی و مهم داشته وگسترش روابط با مصر می تواند بخشی از مسائل خارجی ایران را مهار کند. اما آیا در شرایط فعلی میتواند؟ باید گفت که سفر رئیس جمهور در چارچوب یک نشست مهم چند کشوری یعنی دی ۸ برگزار میشود. هم حضور در این نشست مهم باید مورد توجه قرار بگیرد و هم میتواند دستاوردهایی برای ایران به همراه داشته باشد. از طرفی سفر رئیس جمهور به مصر که هنوز روابط دو کشور به صورت رسمی احیا نشده یک گام درست در آن مسیر تلقی شود.»
نبوی در خصوص اینکه ترکیه یکهتازی در منطقه را تشدید کرده و در این میان ایران چه طور از این سفر می تواند دستاورد سازی کند بیان کرد: «این سفر تحت شرایط منطقه ای اهمیت مضاعف دارد البته به شرطی که ما متوجه شویم که شرایط کشورمان در منطقه مانند سابق نیست، کما اینکه فیدان وزیرخارجه ترکیه نیز روز گذشته خطاب به کشورمان گفت که ایران باید متوجه تغییر شرایط منطقه شود! شرایط در حال دگرگونی شتابان است ائتلاف های موقتی و مقطعی شکل می گیرد و بر سر موضوعات مختلف و کشورها ممکن از درباره برخی مسائل همراه باشند اما در جایی دیگر رقابت و اختلاف داشته باشند که یکی از ویژگیهای مهم در حال گذار است.
در این شرایط بازیگران باید لنگرگاههای امید و اطمینان خود را بیشتر کنند که کمتر تحت تاثیر گردباد وقایع قرار بگیرند. ایران هم ناچار است که این کار را بکند. پا فشاری بر سیاست قبلی یا دستاویز شدن به مفاهیمی که تاریخ ان گذشته مشکلی را از ما حل نمی کند. تحت شرایط جدید جایگاه ایران نزول داشته و ایران هم ناچار است به مذاکره، ائتلاف و چانه زنی در سطح منطقه و فرامنطقهای روی بیاورد.»
این تحلیلگر مسائل مصر در پاسخ به این سوال که آیا گسترش روابط تهران و قاهره برای مصر هم همان سود را دارد؟ را پاسخ داد: «در پاسخ به این سوال باید تردید کرد. پرواضح است که کشورمان دیگر جایگاه گذشته را در منطقه ندارد و ما باید این را بپذیریم تا بتوانیم نگاهمان را در سیاست خارجی تغییر دهیم. گسترش اقتصادی تهران با قاهره، برای مصر دردسر دارد چراکه ما تحت تحریم شدید هستیم. مصر به دنبال رشد اقتصادی با اتحادیه اروپا، امریکا و بلند مدت با اسرائیل است همانطور که در گذشته بوده است. این کشور همچینین با متحدان منطقه ای خودش مانند عربستان، امارات، کویت، بحرین و حتی در مدت اخیر با قطر نیز مرتبا در حال مذاکره و تبادل آرا بوده است. لذا حاضر نخواهد بود این روابط استراتژیک و نزدیک را فدای ارتباط با کشوری کند که تحت تحریم است.»
نبوی در ادامه با تاکید بر روابط دو کشور بیان کرد: «روابط ایران و مصر به این معنی نیست که کشورمان ارزش استراتژیک نداشته باشد به این معناست که تهران کارت بازی مهمی برای مصر است و ما باید از آن بهره ببریم. ما ناچار هستیم به بهبود روابط با بازیگران منطقه ای و فرامنطقهای روی بیاوریم. مصریها همزمان با کشورهای غربی و عربی، روابط استراتژیک با چین و روسیه را هم گسترش دادهاند. در مقابل ایران با سرمایه گذاری در نگاه به شرق دستاورد خاصی نداشته است. ایران میتواند از مصر درس بگیرد و دست به موازنه سازی خارجی بزند و در حد خود و متناسب با شرایط خودش بازی کند. اگر این نکته مورد توجه قرار نگیرد سفر دولتمردان به مصر و متقابل، گره خاصی را باز نمیکند و مشکلات اقتصادی و روابط خارجی ایران را حل نخواهد کرد. با اینحال باید در اولین فرصت در روابط خارجی کشورمان بازنگری عمدهای صورت دهیم. این سفر هم می تواند یک گام مهم تلقی شود اگر واقعا ایران به دنبال تغییر رویه در سیاست خارجی خود باشد.
مصریها هم نگران منطقه هستند ما می توانیم از این نگرانی بهره لازم را ببریم. آنها به شدت مخالف تحزیه سوریه هستند، به شدت مخالف صدور تفکر اخوانی هستند، ایران اگر بتواد حساسیت مصر را درک کند و به آن ارزش دهد و با آنها همراه شود، میتوان ائتلافی از کشورهای که نگران و دغدغهمند از پیشتازی ترکیه درباره تحولات منطقه ای هستند تشکیل داد. چنین ائتلافی را اگر ایران بتواند شکل بدهد که بسیار عالی است اما مساله این است که اولویت چنین ائتلافی توسعه است که ایران همراه نیست که اشاره کردم به دلیل تحریم ها نمیتواند در توسعه اقتصادی منطقه نقش زیادی بازی کند. نگرانی دیگر مصریها صدور تفکر اخوانی به کشورشان است. ایران باید با درک این نگرانی ها شرایط را به سود خودش تغییر دهد و با این نگرانیها باید همراه شود.»
عبدالامیر نبوی دانشیار دانشگاه و تحلیلگر مسائل مصر و شمال آفریقا در نهایت به یولن گفت: «در حال حاضر خاورمیانه متاسفانه بدون ایران در حال شکلگیری است. ایران باید این وضعیت را به نفع خود در هم بشکند که نیازمند شجاعت و نیازمند تغییر سیاست کلان است. نباید اجازه دهیم که مانند کره شمالی از همه معادلات حذف شویم. در مذاکرات عمان درباره سوریه ایران حضور ندارد نباید پسر بد منطقه شویم. تهدیدها را باید به فرصت تبدیل کنیم.»
۳۱۱۳۱۵
