تینا مزدکی_دستیابی به اطلاعات دقیق درباره گونه‌های جانوری اعماق دریا، به‌ویژه در مناطق دورافتاده، همیشه کار دشواری است. یکی از این گونه‌های مرموز، کوسه‌ی خواب‌آلود اقیانوس آرام (Pacific sleeper shark یا Somniosus pacificus) است که با وجود پراکندگی نسبتاً گسترده، همچنان برای دانشمندان ناشناخته مانده است. حالا، در جریان یک آزمایش علمی در دریای چین جنوبی، محققان با هشت کوسه‌ی خواب‌آلود اقیانوس آرام مواجه شدند؛ این اتفاق غیرمنتظره اطلاعات جالبی به آن‌ها داد.
هدف اصلی دانشمندان از این آزمایش، مطالعه‌ی فرآیندهایی بود که در پی سقوط لاشه‌ی یک نهنگ به کف اقیانوس رخ می‌دهد. برای شبیه‌سازی این پدیده، آن‌ها لاشه‌ی یک گاو را در عمق ۱٬۶۲۹ متری روی شیب قاره‌ای نزدیک جزیره‌ی هاینان رها کردند. تصاویر ثبت‌شده از این لاشه در محل، ورود غیرمنتظره‌ی ۸ کوسه‌ی خواب‌آلود را نشان داد؛ این اولین ثبت علمی حضور این گونه در منطقه‌ی دریای چین جنوبی بود که قلمرو شناخته‌شده‌ی این گونه را گسترش می‌دهد.
این پژوهش همچنین رفتارهای اجتماعی شگفت‌انگیزی را نیز آشکار کرد. طبق گزارش تیم تحقیقاتی، تغذیه‌ی کوسه‌ها بسیار منظم و به‌نوعی نوبتی بوده است؛ به‌طوری که کوسه‌هایی که زودتر به لاشه رسیده بودند، جای خود را به دیگر کوسه‌هایی که بعدتر از راه رسیده بودند می‌دادند. هان تیان، پژوهشگر دانشگاه سان یات-سن و آزمایشگاه مهندسی و علوم دریایی جنوب گوانگ‌دونگ در چین، در بیانیه‌ای توضیح داد:« این رفتار نشان می‌دهد که اولویت تغذیه حتی در اعماق دریا احتمالاً بر اساس شدت رقابت فردی میان کوسه‌ها تعیین می‌شود. این الگوی رفتاری، نوعی استراتژی بقا در شکار گروهی برای کوسه‌های خواب‌آلود به‌شمار می‌آید.»
در ادامه، پژوهشگران دریافتند کوسه‌های بزرگ‌تر از ۲.۷ متر رفتار تهاجمی‌تری هنگام حمله به لاشه از خود نشان می‌دادند، درحالی‌که کوسه‌های کوچکتر با احتیاط بیشتری نزدیک می‌شدند و بیشتر تمایل به چرخیدن و بررسی لاشه داشتند. هان تیان در ادامه گفت:« رفتار تهاجمی بالا در میان کوسه‌های مشاهده‌شده در دریای چین جنوبی، حاکی از آن است که در اعماق این منطقه احتمالاً هنوز منابع غذایی فراوانی وجود دارد. اما سؤال مهم اینجاست: این منابع دقیقاً چه هستند؟ این پرسش، برای بررسی پراکندگی جانوران و رفتارهای آن‌ها بسیار جذاب است.»
یکی دیگر از مشاهدات جالب، رفتار خاص عقب‌کشیدن چشم‌ها در حین تغذیه بود؛ رفتاری که پژوهشگران آن را نوعی سازوکار حفاظتی برای چشم‌ها می‌دانند. برخلاف بسیاری از جانوران دیگر مانند گربه‌ها یا خزندگان، کوسه‌های خواب‌آلود فاقد پلک سوم هستند و احتمالاً به همین دلیل، این حرکت محافظتی را نشان می‌دهند. در تصاویر ضبط‌شده همچنین دیده شد که برخی از کوسه‌ها میزبان انگل‌هایی از خانواده‌ی کوپه‌پودها هستند، هرچند گونه‌ی دقیق آن‌ها هنوز شناسایی نشده است و گفتنی‌ست که کوسه‌های خواب‌آلود، به‌همراه کوسه‌های گرینلند، از معدود گونه‌هایی هستند که گاهی در چشم خود انگل دارند.
افزون بر کوسه‌ها، موجودات دیگری همچون ماهی‌های حلزون‌مانند (snailfish) و تعداد زیادی آمفی‌پودهای اعماق دریا نیز در این فیلم دیده شدند. کوسه‌های خواب‌آلود پیش‌تر در آب‌های شمالی اقیانوس آرام از ژاپن تا آلاسکا و حتی جنوب تا باخا کالیفرنیا و گودال تونگا مستند شده‌اند. بااین‌حال، آن‌ها معمولاً به آب‌های سردتر علاقه دارند. پیش از این نیز در نزدیکی جزایر سلیمان و پالائو دیده شده بودند که جنوبی‌ترین محدوده‌ی پراکندگی آن‌ها محسوب می‌شد.
اکنون این پرسش مطرح شده است که آیا دریای چین جنوبی همواره بخشی از قلمرو طبیعی این گونه بوده، یا اینکه این گسترش قلمرو به‌دلیل تغییرات اقلیمی رخ داده است. هان تیان در پایان گفت:« اگرچه کوسه‌های خواب‌آلود اقیانوس آرام در اعماق مناطق شمالی اقیانوس آرام نیز دیده شده‌اند، اما ظهور مکرر آن‌ها در جنوب‌غربی دریای چین جنوبی نشان می‌دهد که شناخت ما از این جمعیت همچنان بسیار محدود است.»
منبع: iflscience
۲۲۷۳۲۳
