یولن ـ گروه قرآن و فعالیت‌های دینی: موزه‌های آستان قدس رضوی یکی از مجموعه‌های بزرگ موزه‌ای در ایران است که بناهای تاریخی آن جلوه‌گر هشت قرن تزئینات و معماری دوره اسلامی و اشیای تاریخی آن نشان دهنده انواع هنرها و صنایع دستی ساخته شده طی ۱۰ قرن گذشته است.
آثار تاریخی ساخته شده یا وقف شده برای حرم مطهر پس از استفاده، طی سدههای گذشته در خزانه نگهداری میشده و سیاهههای اموالی موجود در بخش نسخ خطی آستان قدس نشاندهنده فهرستبرداری منظم کارگزاران در دوره‌های گذشته است.
نمای درونی ساختمان قدیمی موزه آستان قدس رضوی
تأسیس موزه در سال ۱۳۱۵ شمسی
در بازه زمانی سال‌های ۱۳۰۴ تا ۱۳۱۴ شمسی با ایجاد نظم در همه امور آستان قدس رضوی از جمله اموال فرهنگی و تاریخی، دفتری جدید برای ثبت و ضبط اشیاء تهیه شد و در همین زمان ایده تأسیس موزه‌ای برای حفظ، نگهداری و نمایش آثار به جا مانده از دوره‌های تاریخی گذشته درآستان قدس رضوی مطرح شد.
در سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ شمسی ضمن تصمیمگیری برای ساخت بنایی برای موزه تعدادی از اشیا انتخاب شد و در سال ۱۳۱۵ شمسی اتاقهای فوقانی شمال غربی صحن نو (صحن آزادی) و جنوب شرقی صحن کهنه (انقلاب اسلامی) که به یکدیگر متصل بوده به خزانه و محل نگهداری اشیاء اختصاص یافت.
دفتر یادداشت مراجعان نشان میدهد که این مجموعه از سال ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۱ شمسی مورد بازدید بسیاری از فرهیختگان و مقامات ایرانی و مستشرقین خارجی قرار گرفته است.
نمونه‌هایی از سفالینه‌های موجود در موزه آستان قدس رضوی
افتتاح اولین ساختمان موزه با ۱۰۰۰ متر زیربنا در سال‌های قبل از انقلاب
ساختمان موزه در قطعه زمینی به مساحت ۵۷۰۰ متر مربع در محل پشت دیوار جنوبی مدرسه علینقی میرزا و صحن نو (صحن آزادی) در مشرق مسجد گوهرشاد، کنار مقبره شیخ بهاءالدین محمد (شیخ بهایی)، در سه طبقه به زیربنای ۱۰۳۴ مترمربع ساخته شد.
زیر زمین برای مخزن و طبقات همکف و اول به موزه اختصاص یافت. پس از پایان عملیات ساختمانی سرانجام در ۲۲ دی ۱۳۲۴ اولین بنای موزه آستان قدس رضوی افتتاح شد.
همزمان با ساخت بنای موزه اقدامات گسترده‌ای برای انتخاب و مستندسازی اشیایی که قرار بود به معرض نمایش درآید انجام گرفت. ابتدا تعداد ۱۸۹ شیء از خزانه و آثار حرم مطهر رضوی انتخاب شد و به ترتیب دوره تاریخی به نمایش درآمدند.
درب قدیمی حرم امام رضا که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود
ساختمان موزه تا حدود سال ۱۳۵۰ شمسی در همین مکان قرار داشت، اما از این سال به بعد به علت تغییر فضاهای وابسته به حرم مطهر رضوی و تخریب این ساختمان اشیاء به محل جدید، واقع در ضلع جنوب شرقی صحن موزه منتقل شد تا ساختمان موزه مرکزی ساخته و آماده بهره‌برداری شود.
عملیات ساخت و تجهیز ساختمان موزه و کتابخانه و خزانه در سال ۱۳۵۶ خاتمه یافت که به علت وجود مشکلات فنی و عدم رفع نقائص آماده بازدید عموم نشد.
عکس قدیمی از نمای بیرونی ساختمان قدیم موزه آستان قدس رضوی
توسعه فضای موزه‌ها به ۱۸ هزار متر مربع در سال‌های بعد از انقلاب
پس از انقلاب شکوهمند اسلامی با رویکرد توسعه امور فرهنگی در آستان قدس رضوی و با هدف تکریم واقفان و گسترش سنت حسنه وقف، موزه آستان قدس رضوی توسعه چشمگیری پیدا می‌کند.
در حال حاضر موزه‌های آستان قدس در ۵ ساختمان جداگانه با ۱۶ گنجینه تخصصی شامل آثار تاریخی حرم مطهر و میراث آستان قدس رضوی، اشیای وقف و اهدا شده، همچنین اشیای خریداری شده برای تکمیل مجموعه‌ها در فضایی به مساحت حدود ۱۸ هزار متر مربع، حدود ۹ هزار شیئ در معرض دید علاقه‌مندان به آثار تاریخی و فرهنگی و زائران و مجاوران حضرت رضا علیه‌السلام قرار داده است و با بیش از ۱ میلیون بازدیدکننده جزء پر بازدید کننده‌ترین موزه کشور با فاصله زیاد قرار گرفته است.
ساختمان شماره یک شامل موزه قرآن، موزه هدایای مقام معظم رهبری و تالار آثار استاد فرشچیان، ساختمان شماره دو شامل موزه مرکزی با ۱۰ گنجینه، ساختمان سوم در بردارنده موزه فرش، ساختمان چهارم موزه مردم شناسی یا حمام مهدی قلی بیگ و ساختمان پنجم بنای تاریخی مقبره امیر شاه ملک یا مسجد ۷۲ تن مجموعه ساختمان‌های موزه‌های آستان قدس رضوی را شامل می‌شود.
ضریح قبلی حرم امام رضا در موزه آستان قدس رضوی
ساختمان جدید موزه
توسعه موقوفات و مطالبات واقفان و مخاطبان از یک طرف و تحول در دیدگاه‌های موزه داری در هزاره جدید از طرف دیگر موجب شده است که مدیران عالی آستان قدس رضوی هریک به نحو مقتضی بر توسعه موزه‌ها و تحول بنیادین در ارائه این آثار به جامعه مخاطبان تأکید کنند.
در همین راستا موضوع توسعه موزه‌های آستان قدس رضوی به عنوان امری ضروری و متناسب با نیاز جامعه در دستور کار قرار گرفته است.
پس از مطالعات لازم فضایی در بین باب‌الرضا و باب‌الکاظم علیهم‌السلام برای ساخت موزه جامع آستان قدس رضوی در نظر گرفته شد. این موزه در فضایی به مساحت ۶۳ هزار متر مربع در پنج طبقه در دست ساخت است و با توجه به عنایت ویژه‌ای که تولیت و قائم مقام ایشان به امور فرهنگی دارند، این پروژه پیشرفت خوبی در سال‌های اخیر داشته است.
نمونه‌هایی از سلاح‌های قدیمی که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود
لوحه منقوش به زیارت‌نامه امام رضا (ع)
نمونه‌هایی از مسکوکات موجود در موزه حرم رضوی
انتهای پیام/
