یولن – برگزاری جلسات سالیانه نمایندگان سیاسی امری متداول در تمام کشورها می‌باشد و از این منظر نشست نمایندگان سیاسی ارمنستان موضوع ویژه‌ای نیست اما نکاتی در این دوره، اجلاس سفرای ارمنی را حائز اهمیت نموده است.
امضای بیانیه صلح میان ارمنستان و آذربایجان در واشنگتن و طرح موضوع اتصال زمینی جمهوری آذربایجان به نخجوان که بحث پرتکرار این روزهای رسانه‌های گروهی جهان است سایه پررنگی بر روی اتفاقات ریز و درشت در جهان انداخته است.
اهمیت این موضوع برای کشورهای منطقه و تاثیری که بر روی روند تحولات در آینده تاریخ خواهد داشت به حدی است که شاهد تعداد زیادی از رفت و آمدها، گفتگو و رایزنی و گمانه‌زنی‌های مختلف از سوی تحلیل گران سیاسی هستیم.
به دلیل اهمیت این موضوع ، کارشناسان سیاسی در کشورهای مختلف این نشست را با هدف دریافت نیت واقعی ارمنستان و نه صرفا مواضع اعلامی مقامات این کشور رصد می کنند.
ارمنستان در کلان برنامه‌های آتی خود از عادی‌سازی روابط با ترکیه و آذربایجان، باز گشایی مرز با این دو کشور و احیای راه‌های مواصلاتی دوران اتحاد جماهیر شوروی سخن می‌گوید تا به این وسیله پروژه چهار راه صلح پیشنهادی پاشینیان را محقق بسازد.
همچنین با وجود آنکه در بند سوم بیانیه صلح با آذربایجان که به امضا رئیس جمهور آمریکا به عنوان شاهد رسیده است صراحتاً امکان دسترسی بدون مانع آذربایجان به نخجوان تصریح شده اما طرف ارمنی در گفتگو با مقامات کشورمان واگذاری دالان به آذربایجان بدون اعمال حاکمیت خود را تکذیب کرده و اعلام کرده‌اند که با خطوط قرمز ایران آشنا هستند و تضمین می‌کنند که قرار نیست منافع ایران به خطر بیافتد.
اما این نشست فارغ از اظهارات مقامات ارمنی از جمله نخست‌وزیر نیکول پاشینیان که گفت «سیاست خارجی ارمنستان متعادل و متوازن است و اجرای عملی آن از ۸ اوت در واشنگتن با برقراری صلح بین ارمنستان و آذربایجان آغاز شده است»، تحت تاثیر دو نماد انتخاب‌شده قرار گرفته و شاید قرار است پیام اصلی این نشست از زبان این دو نماد بیان شود.
نخست مکان برگزاری نشست به جای ایروان پایتخت ارمنستان در کاپان مرکز استان سیونیک که محل گمانه زنی برای احداث راه ارتباطی آذربایجان به نخجوان است تعیین شده‌است و دوم استفاده از تصویر گرافیکی رشته کوه خوستوپ در تابلوی بزرگ سالن نشست، به نمایش درآمده در پشت سر سران این کشور.
اگرچه شاید برداشت شود که تصویر کوه خوستوپ تنها یک نقاشی ساده از بلندترین قله در استان سیونیک که محل برگزاری نشست است است، اما به نظر می‌رسد انتخاب این تصویر هوشمندانه و برای رساندن پیام به مخاطبینی انجام شده است؛ زیرا کوه خوستوپ پیوند خورده با نام «گارگین نژده» از معروف‌ترین جنگجویان یک قرن اخیر ارمنستان است.
او که به دلیل رشادت‌های گوناگون در جنگ‌های بالکان و جنگ جهانی اول از سوی شوروی ، بلغارستان و ارمنستان مورد تمجید قرار گرفته بود پس از اختلافات به وجود آمده و تسویه حساب‌های دوران استالین بازداشت، تبعید و در نهایت در ۱۹۵۵ در زندان درگذشت.
پس از سال‌ها، بنا بر وصیتش بخشی از بدن او در دامنه کوه خوستوپ به خاک سپرده شد. اما این تمام ماجرا نیست. آنچه باعث می‌شود که نماد کوه خوستوپ که مجسمه یادبود «گارگین نژده» در دامنه آن نصب شده برای نشست سالیانه نمایندگان سیاسی ارمنستان جلب توجه نماید نامه‌ای است که نژده در واپسین ماه‌های عمر خود از زندان به دولت شوروی می‌نویسد. در بخشی از نامه او آمده است «تف بر حکم اعدام شما. شما باید بدانید که با چه کسی معامله می‌کنید. من از کوهستان زنگزور در مقابل یورش ترک‌ها و بلشویک دفاع کردم. چطور ممکن است من از اعدام بهراسم؟»
حالا می‌توان با نگاهی متفاوت به نشست سالانه نمایندگان سیاسی ارمنستان توجه کرد و قطعاتی را در کنار هم قرار داد.
کاپان – سیونیک – خوستوپ – زنگزور – نژده – آذربایجان – ارمنستان و دالانی پر رمز و راز و در ابهام که سندش پیشاپیش به نام فردی در آن سوی اقیانوس زده شده است.
* کارشناس مسائل قفقاز
