نقاشی باران بر مریخ؛ ردپای آبی در دل بیابانی سرخ

نگار علی- مریخ، سیاره‌ای که امروز خشک، سرد و بی‌جان به‌نظر می‌رسد، روزگاری ممکن است شبیه زمین ما بوده باشد. پژوهشگران معتقدند در گذشته‌ی دور، مریخ اقلیمی گرم و مرطوب داشته، فرضیه‌ای که براساس ساختارهای زمین‌شناسی گسترده‌ای شکل گرفته که به‌نظر می‌رسد در اثر جریان آب ایجاد شده‌اند.

اکنون، یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی دکتر «آماندا اشتکل» از موسسه فناوری کالیفرنیا (Caltech)، با استفاده از شبیه‌سازی‌های کامپیوتری، نشانه‌هایی از بارش باران و حتی برف در مریخِ ۴ میلیارد سال پیش یافته است. آن‌ها از مدلی استفاده کردند که در اصل برای زمین طراحی شده بود و آن را برای تحلیل شرایط اقلیمی مریخ در دوره «نواکی» (Noachian Epoch)، یعنی زمانی که آب احتمالاً نقش مهمی در شکل‌دهی به سطح سیاره داشته، به‌کار گرفتند.

اما مسئله اینجاست: مدل‌های اقلیمی موجود نشان می‌دهند که دمای سطح مریخ آن‌قدر پایین بوده که امکان وجود آب مایع بسیار بعید به‌نظر می‌رسد. پس اگر آب آن‌قدر سرد بوده که نباید مایعی وجود داشته باشد، این دره‌ها و شیارهای بزرگ چطور شکل گرفته‌اند؟

در این پژوهش دو سناریوی مختلف بررسی شده است:

۱. اقلیم گرم و مرطوب که در آن بارش باران و برف گسترده رخ می‌داده.
۲. اقلیم سرد و خشک که تنها در اثر ذوب‌شدن یخچال‌ها در حاشیه‌ی کلاهک‌های قطبی، آب موقتاً جاری می‌شده.

نتایج نشان داد که سناریوی گرم و مرطوب بهتر می‌تواند توضیح دهد چرا دره‌ها و شبکه‌های رودخانه‌ای در ارتفاعات بسیار متنوع و مناطق گوناگون مریخ شکل گرفته‌اند. در حالی که مدل ذوب یخ، تنها برای نواحی خاصی از مریخ قابل‌قبول به‌نظر می‌رسد.

برای مثال: در منطقه‌ای به‌نام دهانه‌ی «جزرو» (Jezero Crater) که اکنون کاوشگر «پشتکار» ناسا در آن فعالیت می‌کند، نشانه‌هایی از جریان آبی قدرتمند دیده شده که برای جابه‌جایی سنگ‌های بزرگ نیاز به آب جاری بوده است.

دانشمندان همچنین شباهت‌هایی بین چشم‌اندازهای مریخ و مناطق زمین‌شناسی در یوتا (آمریکا) دیده‌اند، موضوعی که بیشتر به ارتباط زمین و مریخ در گذشته دامن می‌زند.

در نهایت، این پژوهش که در تاریخ ۲۱ آوریل ۲۰۲۵ در مجله علمی Journal of Geophysical Research: Planets منتشر شده، نشان می‌دهد که بارش، نقش مهمی در شکل‌گیری مریخِ اولیه داشته و احتمال وجود اقلیم گرم در گذشته‌ی این سیاره را تقویت می‌کند.

دکتر برایان هاینک، نویسنده ارشد این مطالعه، می‌گوید: «وقتی فرسایش ناشی از جریان آب متوقف شد، مریخ مثل قاب عکسی از گذشته‌ی زمین منجمد شد. شاید امروز مریخ بیشتر از آن‌چه فکر می‌کردیم، شبیه زمین ۳.۵ میلیارد سال پیش باشد.»

منبع: space

۲۲۷۲۲۷