شهاب شهسواری – یولن: رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، هفته گذشته بر اساس محتوای قطعنامه ماه نوامبر شورای حکام که از او خواسته بود گزارشی جامع از همکاری‌های ایران در حوزه تعهدات پادمانی ارائه دهد، گزارش محرمانه خود را برای ۳۵ عضو شورای حکام ارسال کرد.
جزئیات این گزارش به سرعت از سوی برخی از خبرگزاری‌ها و خبرنگاران که دسترسی‌های ویژه‌ای در آژانس دارند برای عموم منتشر شد.
سه کشور اروپایی بلافاصله پس از دریافت این گزارش، تلاش‌ها برای صدور یک قطعنامه محکومیت علیه ایران را شروع کردند. لورنس نورمان، خبرنگار وال استریت ژورنال در بروکسل، مدعی شده‌است که آمریکا هم در نگارش و ارائه این قطعنامه مشارکت خواهد داشت.
بر اساس این گزارش رافائل گروسی، مدیر کل آژانس مدعی شده است که ایران در سال‌های قبل از ۲۰۰۳ در چهار مکان ادعایی، فعالیت‌هایی هسته‌ای را با مواد اعلام نشده انجام داده‌است.
چنین گزارشی، هر چند مربوط به بیش از دو دهه قبل باشد، بهانه‌ای به قدرت‌های غربی است تا ایران را به عدم اجرای تعهداتش بر اساس ان‌پی‌تی متهم کنند.
موضوع چهار مکان اعلام نشده، که تاکنون دست کم پرونده یک مورد آنها در همکاری‌های ایران و آژانس حل و فصل شده‌است، مربوط به یافته‌هایی است که از اسناد ادعایی سرقت شده از ایران، توسط اسرائیل در اختیار مدیر کل آژانس قرار گرفته‌است.
ایران آمادگی خود را برای حل و فصل این اختلاف پادمانی و پاسخ مستدل به سوالات آژانس اعلام کرده‌است و گزارش‌های متعدد آژانس در این مورد را با اهداف سیاسی توصیف می‌کند.
گزارش محرمانه اخیر گروسی، باعث خشم تهران شد. کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه در بیانیه‌ای در واکنش به این گزارش نوشت: «آژانس و برخی کشورهای خاص به دنبال ایجاد یک پرونده ساختگی با احیای ادعاهای اثبات نشده گذشته، و البته مختومه شده، برای جمهوری اسلامی ایران هستند.»
بر اساس جزئیات منتشر شده از گزارش محرمانه گروسی، اگر در بخشی از آن ادعا شده‌است که ایران پیش از سال ۲۰۰۳ «برنامه ساختارمند ادعا نشده‌ای» داشته‌است، اما تاکید می‌شود: «آژانس هیچ نشانه معتبری از وجود یک برنامه هسته‌ای ساختارمند اعلام نشده جاری در ایران ندارد.»
این اقرار آژانس بر فقدان هرگونه برنامه اعلام نشده و مخفیانه در ایران نشان می‌دهد که تلاش کشورهای غربی برای محکومیت ایران در شورای حکام آژانس، بر مبنای اختلافات پادمانی باقیمانده از بیش از ۲۲ سال پیش است و ارتباطی با فعالیت‌های جاری هسته‌ای ایران ندارد.
با این حال به لحاظ حقوقی، اگر ایران نتواند جواب قانع‌کننده‌ای به اتهام‌زنی‌های آژانس بدهد، شورای حکام می‌تواند مانند سال ۲۰۰۶ بار دیگر پرونده ایران را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارسال کند.
لورنس نورمان، خبرنگار وال‌استریت ژورنال گزارش داده‌است که قطعنامه تهیه شده از سوی طرف‌های غربی «فعلا» قصد ارسال پرونده ایران به شورای امنیت را ندارد، اما اقدامات ایران را محکوم می‌کند و از ایران می‌خواهد که فورا برای حل و فصل این سوالات با آژانس همکاری کند.
ارسال پرونده ایران به شورای امنیت می‌تواند آسیب اساسی به مذاکرات جاری میان ایران و آمریکا در مورد پرونده هسته‌ای وارد کند.
ایران هنوز جواب خود را به پیشنهاد مکتوب ایالات متحده آمریکا که هفته پیش توسط وزیر خارجه عمان به تهران آورده‌شد، نداده‌است.
گزارش‌ها به نقل از منابع آگاه ایرانی در رسانه‌ها حاکی از این است که ایران از این پیشنهاد رضایت ندارد.
اما ممکن است تهران پاسخ به این پیشنهاد را تا پس از جلسه شورای حکام به تعویق بیاندازد و با ارزیابی رفتار طرف‌های غربی در جلسه شورای حکام، پاسخ خود را به این پیشنهاد تنظیم کند.
صدور قطعنامه محکومیت، یا فراتر از آن ارسال پرونده ایران به شورای امنیت، به بهانه چند مساله باقیمانده از بیش از دو دهه پیش، ایران را بیش از پیش به طرف‌های غربی بی‌اعتماد خواهد کرد.
استفاده از اهرم محکومیت در شورای حکام، اهرم تازه‌ای در کنار ساز و کار حل اختلاف برجام (مشهور به مکانیسم اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه) در اختیار سه قدرت اروپایی قرار می‌دهد که با تهدید ایران به تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، خواستار گرفتن امتیازهای بیشتر از تهران در مذاکرات هسته‌ای شوند.
با تو که به اینکه ایران بارها اعلام کرده‌است که تحت فشار حاضر به توافق نیست، اینگونه اعمال فشارها باعث پیچیده‌تر شدن و سخت‌تر شدن روند مذاکرات و سردتر شدن روابط ایران و اروپا، که در سردترین وضعیت خود در چهار دهه گذشته قرار دارد، خواهد شد.
تصمیم‌های سه قدرت اروپایی و آمریکا در جلسه هفته آینده شورای حکام، می‌تواند اثرهای مثبت یا منفی تعیین‌کننده‌ای بر نتیجه مذاکرات ایران و آمریکا داشته‌باشد.
۴۲/۴۲
