به گزارش یولن، روزنامه گاردین در گزارشی با عنوان «ایران پایان رسمی توافق هستهای دهساله را اعلام کرد» نوشت که توافق بینالمللی طراحیشده برای جلوگیری از گسترش سلاحهای هستهای، با اعلام رسمی تهران مبنی بر خاتمه آن، به طور رسمی به پایان رسیده است. این روزنامه نوشت: «ایران روز شنبه اعلام کرد دیگر خود را مقید به توافق ۲۰۱۵ موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) نمیداند و از این پس همه مفاد و محدودیتهای آن را خاتمهیافته تلقی میکند».
بهگزارش ایرنا، روزنامه دیلی تلگراف نیز با تیتر «برنامه هستهای ایران دیگر به توافق ۲۰۱۵ متعهد نیست»، نوشت: «توافق دهساله قدرتهای جهانی با ایران برای مهار برنامه هستهای این کشور به طور رسمی به پایان رسید. ایران اعلام کرد که دیگر به محدودیتهای مربوط به برنامه هستهای خود پایبند نیست، هرچند بر تعهد خود به دیپلماسی تأکید کرد».
این روزنامه یادآور شد که بر اساس توافق سال ۲۰۱۵، تحریمهای بینالمللی علیه ایران در برابر محدودیتهای هستهای برداشته شد، اما این توافق پس از خروج یکجانبه آمریکا در سال ۲۰۱۸ به طور عملی از کار افتاد و بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل متحد از سوی سه کشور اروپایی، آن را بهطور رسمی «بیاثر» کرد.
این روزنامه ضمن بازتاب موضع ایران یادآور شد که سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران در نامهای خطاب به سازمان ملل متحد اعلام کرد که با انقضای توافق سال ۹۴، تحریمها «باطل و بیاثر» میشوند.
روزنامه فرانسوی لو فیگارو نیز در گزارشی با عنوان «توافق وین درباره برنامه هستهای ایران به طور رسمی به پایان رسید»، نوشت: «تهران امروز اعلام کرد دیگر به هیچ محدودیتی در چارچوب برجام پایبند نیست». به نوشته این روزنامه، توافق سال ۹۴ که با امضای ایران، فرانسه، انگلیس، آلمان، آمریکا، روسیه و چین و تأیید شورای امنیت سازمان ملل رسمیت یافته بود، پس از خروج آمریکا در سال ۹۷ و حملات نظامی تابستان امسال علیه تاسیسات ایران، تضعیف شده بود.
لو فیگارو به نقل از علی واعظ مدیر بخش ایران اندیشکده بینالمللی «گروه بحران» نوشت: پایان برجام شاید فرصتی باشد تا دو طرف به جای تکرار مذاکرات گذشته، چارچوبهای جدیدی برای توافق بیابند.
در همین حال، اندیشکده انگلیسی چتمهاوس در تحلیلی هشدار داد که فقدان دیپلماسی فعال میان ایران و قدرتهای اروپایی میتواند به تشدید تنش منجر شود. این مؤسسه مستقر در لندن تأکید کرد که با توجه به شرایط کنونی، ایران و تروئیکای اروپا گزینهای بهتر از بازگشت به گفتوگوهای هدفمند و واقعبینانه ندارند.
شورای اروپایی روابط خارجی نیز در یادداشتی پیشنهاد کرده است که کشورهای اروپایی برای کاهش تنشها، مسیر دیپلماسی گامبهگام را از طریق پیشنهاد توافقهای محدود و عملی به ایران و آمریکا دنبال کنند تا فضای لازم برای احیای گفتوگوها فراهم شود.
تحلیلگران اروپایی اذعان دارند که برجام از سال ۹۷ که ایالات متحده به طور یکجانبه از آن خارج شد، به طور عملی در حالت اغما قرار داشت، اما پایان رسمی آن در ۲۶ مهر ۱۴۰۴، فصل تازهای در روابط ایران و غرب رقم میزند. در حالی که رسانههای اروپایی از «پایان یک توافق تاریخی» سخن میگویند، بخش قابل توجهی از تحلیلها بر این نکته تأکید دارد که ایران در موضعی مبتنی بر مشروعیت بینالمللی، همچنان مسیر دیپلماسی را باز نگه داشته است؛ مسیری که به باور کارشناسان، تنها راه جلوگیری از تشدید بحران در خاورمیانه خواهد بود.
به گزارش ایرنا، برنامه صلحآمیز هستهای ایران همواره تحت فشار سیاسی و اتهامات بیاساس غرب قرار داشته است. پیش از برجام، کشورهای غربی با امنیتیسازی این موضوع کوشیدند از ابزار تحریم و تهدید نظامی علیه ایران استفاده کنند، اما بسته شدن پرونده «ابعاد احتمالی نظامی» (PMD) در سال ۱۳۹۴ این بهانه را از میان برداشت.
ایران پس از امضای برجام به تمامی تعهدات خود پایبند ماند، اما آمریکا در سال ۱۳۹۷ بهطور یکجانبه از توافق خارج شد و اروپا نیز نتوانست تعهدات خود را اجرا کند در نتیجه، ایران در چارچوب حقوق برجامی خود گامهایی در کاهش تعهدات برداشت. مذاکرات احیای برجام نیز به دلیل تعلل و زیادهخواهیهای غرب به نتیجه نرسید.
ایران طی هفت سال گذشته همه مسیرهای دیپلماتیک را با حسن نیت آزموده است، اما خواستههای بیپایان و غیرمنطقی اروپا و آمریکا این تلاشها را به بنبست کشاند. اکنون توپ در زمین طرف مقابل است تا با جلب اعتماد ایران، زمینه تداوم مسیر دیپلماسی را فراهم کند.
310310
