دولت های تاسیسی هر کدام با جغرافیای معین و مردم مشخص زمانی که می خواهند حاکمیت و حکومت جدیدی را بر مبنای وقوع یک انقلاب یا تغییر در بافت های قدرت ایجاد کنند بالطبع با چالش های جدی روبرو می شوند. چالش هایی که تا مرزهای بحران در دوران تاسیس پیش می روند، چه پس از جنگها و فتح سرزمین ها، چه پس از انقلاب ها و چه پس از تغییرات بزرگ، در پارادایم های آشوبگری حکومتی این معنا وجود دارد و چیزی قابل پیش بینی نیست.
برای سوریه‌ای که در آن حزب بعث و خاندان بشاراسد حاکم بوده اند اکنون با تغییر و تحول یا هر جریان پیچیده ای وجود چالش هایی بحران زا و بحران خیز غیر قابل گریز است چرا که با وجود یک تغییر بزرگ به هر دلیلی آن جامعه وارد حیات بحرانی و بحران زا می شود.
اگر حکومت‌مردان جدید نتوانند آن بحران را درک کنند و خود بخواهند با ایجاد بحران هایی پی در پی زیست خود را ادامه دهند هیچگاه نمی توانند دوران تهدید را به خوبی سپری کنند و دوران تثبیت را به طور مستحکم به دست بیاورند.
اکنون در سوریه، شگفت‌آور نیست که عده‌ای نخواهند و عده‌ای نگذارند که ثبات معناداری در آینده حاکمیت و حکومت جدید در این سرزمین ایجاد شود.
عده ای هستند که امروز سوریه را محلی برای نفوذ خود می دانند و نفوذ گذشته خود را در این محدوده جغرافیایی مخدوش می بینند، به طور طبیعی بااین وضعیت همراه می شوند و حتی خود نیز در آن ظاهر خواهند شد. اما عده دیگر ی هستند که به هر ترتیب این وضعیت را نمی پسندند و به هر دلیلی نمی خواهند دولت کنونی مستقر شود. در سایر کشور ها هم همین معنا بین گروه ها و جناح های رقیب وجود دارد، سوریه ای که از نظر جمعیتی دچار نوعی گسستگی قومی و مذهبی است و با وجود اینکه اهل تسنن در آن اکثریت داشته اند ولی سال ها علویان حزب بعث بر آن حاکم بوده اند امروز به راحتی نمی‌تواند استقرار یک نظم جدید را بدون ورود به چالش های معنادار بپذیرد.
در این چهارچوب می توان گفت چه عوامل داخلی و چه عوامل بیرونی اکنون می توانند وضعیت بحرانی را در دوران پسابشار تشدید کنند و اکنون نشانه های آن به خوبی هویدا است و بعد از این هم می توانند ایجاد کننده بحران باشند.
اگر حاکمان کنونی سوریه، سیستمی برای مهار این چالش ها و استفاده حداکثری از روزنه فرصت های موجود پیدا نکنند، دچار بحران های بیشتر می شوند، بحران هایی که موجب ضعیف‌شدن قدرت و حتی دست به دست شدن قدرت آنها خواهند شد. درواقع، باید برای سوریه دوران گذار پر فراز و نشیبی را مدنظر قرار دهیم مگر اینکه تجارب پیشین و بویژه از ۲۰۱۳ را دستمایه برنامه‌ریزی قرار دهد تا زمینه های دستیابی به ثبات بیشتر فراهم شود.
ثبات سوریه اگر با اختلالات جدی روبرو شود، با ایجاد این کلونی و تغییر و تحولی که در این کشور ایجاد می شود بجای اینکه نظم بیشتری بگیرد دچار بی نظمی بیشتری خواهد شد. این گزاره ای است که در منطقه به آن توجه می شود. به یاد داشته باشیم که هیچ بدی نرفته است که بدتر از آن نیاید.
کارشناس مسائل بین الملل
۲۱۲۱۲
