در این مطلب آمده است؛
روز پنجشنبه در جریان بازگشت کاروان ابراهیم رئیسی از نیویورک، اعلام شد که رئیسی با خود سههزارو ۵۰۶ لوح گلنوشته مربوط به دوران هخامنشیان را به ایران آورده است. رسانههای دولتی و هوادار دولت بازگشت این الواح را بهعنوان دستاورد ویژه دولت رئیسی مطرح کردند و قبل از اعلام رسمی ارسال الواح هخامنشی به ایران چنان از «وعده سوغاتی غرورآفرین» سخن گفتند که گویی ماحصل حضور چندروزه رئیسی در نیویورک بوده است. تا جایی که علی بهادریجهرمی درباره بازگشت رئیسی از نیویورک که آن را «سفری غرورآفرین» نامید، گفت: «رئیسجمهوری در بازگشت از سفر غرورآفرین خود به آمریکا، سوغاتیهایی از جنس فرهنگ، تمدن و تاریخ ایران را به همراه خود خواهند آورد که همه از آنها خوشحال خواهیم شد».
محمدمهدی رحیمی، مدیرکل روابطعمومی دفتر ریاستجمهوری نیز پیش از این اعلام کرده بود رئیسی در بدو ورود به تهران «خبری خوش و غرورانگیز برای ایرانیان دارد».
در نهایت خبر رسمی دریافت الواح منتشر شد و عزتالله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی و گردشگردی، زمان فرود هواپیمای حامل مسافران نیویورک-تهران، در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد: «در فرودگاه هستم، قرار است از آقای رئیسجمهور و سههزارو 506 لوح تاریخی مربوط به دوره هخامنشی که در هواپیمای ایشان است، استقبال کنم. پیگیریهای مستمر نتیجه داد و سرانجام ۹ صندوق، هرکدام به وزن ۷۵ کیلوگرم که شامل مجموعهای ارزشمند از میراث فرهنگی و تمدنی کشور است، از آمریکا تحویل گرفته شد».
رئیسی هم در فرودگاه در بیان جزئیات بازگرداندن الواح گفت: «بازگشت الواح هخامنشی با پیگیری «سفارت ایران در نیویورک» انجام شده!»، او توضیح داد: «با پیگیریهای خوب وزارت میراث فرهنگی و وزارت خارجه، میراث کشورمان به ایران بازگشت. این الواح ۸۴ سال است که در اختیار مرکز شرقشناسی دانشگاه شیکاگو در آمریکاست. دانشمندانی که بر روی این الواح بیش از ۱۰ سال مطالعه کردند، ایرانیها بودند. سههزارو 500 لوح را با خودمان به کشور بازگرداندیم و بقیه این الواح نیز بهزودی بازمیگردد».
همین سخنان رئیسی بهویژه بخش کمک «سفارت ایران در نیویورک» بازتاب گستردهای در میان کاربران فضای مجازی داشت و همگی سؤال کردند که «سفارت ایران در آمریکا چه زمانی بازگشایی شده؟ سفیر ایران کیست؟ آیا نمایندگی ایران در سازمان ملل با سفارت فرق ندارد؟».
به هر حال بازگرداندن الواح هخامنشی خبر خوشی بود که دربارهاش کامل توضیح داده نشد؛ زیرا ماجرای این الواح و بازگشت آنها به خانه داستانی طولانی دارد و نباید فراموش کرد که محموله همراه رئیسی پنجمین بخش از این لوحهاست که به کشور بازمیگردد.
اصل داستان به کاوشهای باستانشناسی ۱۳۱۱ بازمیگردد؛ حدود ۵۰ هزار لوح گلنوشته سال ۱۳۱۱ در محل «باروی تخت جمشید» کشف شد. در کاوشهای باستانشناسی آن دوره، تعداد پرشمار این الواح، محتوای متنوع، منسجم و دستنخورده بودن آنها در طی دوهزارو 500 سال و کشف یکباره این مجموعه، آن را بسیار منحصربهفرد کرده است. این مجموعه شامل دوهزارو ۶۷۰ قطعه لوح بزرگ به خط میخی و زبان عیلامی و ۸۳۶ قطعه لوح کوچک به خط میخی و زبان آرامی است. در نهایت مؤسسه شرقشناسی شیکاگو برای تحقیق و بررسی، آنها را به امانت گرفت. البته در همان زمان، قرارداد و موافقتنامهای نیز تدوین شد که در آن آمده بود «ایران لوحهایی گلی را برای خوانش و رمزگشایی به امانت به دانشگاه شیکاگو که مشغول کاوش تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) است، میسپارد»؛ بنابراین این لوحها با موافقت دولت وقت ایران در ۵۰ صندوق چوبی شامل حدود دو هزار جعبه مقوایی و چند پیت نفتی که در تخت جمشید به پارافین آبشده آغشته شده بودند، از طریق بوشهر به آمریکا و برای مطالعه و بررسی به دانشگاه شیکاگو امانت داده شدند و قرار بود بعد از اتمام مطالعات هم به ایران مسترد شوند.
برای بازگرداندن این الواح از سال ۱۳۲۷ تا به امروز تلاش شده است؛ اگرچه اکنون سههزارو 506 قطعه به خانه بازگشته، اما روند اصلی بازگشت الواح که در دوران روحانی آغاز شده بود، با شیوع کرونا متوقف شد.
سال ۱۳۹۸ در جریان سفر حسن روحانی، رئیسجمهوری وقت، هزارو ۷۸۳ قطعه از این الواح به کشور بازگشتند. سال ۱۳۹۸، کریستوفر وودز، رئیس مؤسسه شرقشناسی دانشگاه شیکاگو، گفته بود «بستهبندی این الواح تاریخی بسیار مهم است. حدود یک سال بستهبندی هزارو ۷۸۳ قطعه به طول انجامیده است و ما بهترین الواح باقیمانده را در این تعداد قطعه دستهبندی کردیم و مابقی آن را هم در سه مرحله دیگر به ایران بازمیگردانیم».
پیش از این، سال ۱۳۸۳ بود که ۳۰۰ قطعه به ایران عودت داده شد. بخش دیگر، سال ۱۳۲۹ بود که ۳۷ هزار قطعه لوح به کشور برگشت. دو سال قبل از آن یعنی ۱۳۲۷ نیز ۱۷۹ قطعه بازگشته بود.
2727
