یولن – محمدحسین لطفالهی: رابرت فیتسو، نخستوزیر اسلواکی ظهر امروز در پکن با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه دیدار کرد. او در این دیدار با انتقاد از حمله اوکراین به زیرساختهای انرژی از جمله خط لوله دروژبا گفت که روز جمعه در دیدار با ولودیمیر زلنسکی این موضوع را مطرح میکند و افزود اسلواکی این مسئله را «بسیار جدی» میداند.
موضعگیری فیتسو علیه اوکراین در حالی صورت میگیرد که اسلواکی از سال ۲۰۰۴ به این سو عضو اتحادیه اروپا و ناتو است و قریب به اتفاق اعضای این دو نهاد ترجیح میدهند در جنگ اوکراین و روسیه یا از کییف حمایت کنند یا در بدترین حالت ساکت بمانند.
این نوع موضعگیری نخستوزیر اسلواکی صرفا به اتفاقات هفتههای اخیر از جمله قطع شدن روند صادرات نفت روسیه به مجارستان و اسلواکی درپی حمله اوکراین به خط لوله دروژبا مربوط نمیشود. برای درک این موضعگیری، باید به زمستان سرد پانزده سال پیش بازگشت؛ زمانی که یک بحران انرژی، بذر بیاعتمادی عمیقی را نسبت به سیاستمداران اوکراینی در براتیسلاوا کاشت.
هفتم ژانویه ۲۰۰۹، زمانی که رابرت فیتسو، نخستوزیر اسلواکی بود، اختلافات گسترده روسیه و اوکراین بر سر گاز طبیعی شدت گرفت و عبور گاز روسیه از اوکراین برای صادرات به اروپا متوقف شد. این مسئله برای اسلواکی در میانه زمستان سرد آن سال به مثابه یک فاجعه بود.
قطع روند واردات گاز برای اسلواکی گران تمام شد؛ اقتصاد این کشور هر روزی که بدون واردات گاز سپری میشد بیش از ۱۰۰ میلیون یورو آسیب میدید. فیتسو در آن زمان از ولادیمیر پوتین، نخستوزیر وقت روسیه و یولیا تیموشنکو، نخستوزیر وقت اوکراین درخواست کرد تا روند ارسال گاز به اسلواکی از سر گرفته شود.
صبح روز ۱۴ ژانویه ۲۰۰۹، هیئتی از اسلواکی به رهبری فیتسو عازم کییف شد تا با مقامهای ارشد دولت اوکراین دیدار کند. پولیتیکو درباره این دیدار مینویسد: «اوکراینیها کاری کردند که هیئت اسلواکی منتظر بمانند؛ منتظر بمانند و باز هم منتظر بمانند.»
پس از گذشت حدود ۳ ساعت از رسیدن هیئت اسلواکی، سرانجام آنها به داخل جلسهای برده شدند که در کمال تعجب تعدادی از خبرنگاران و همچنین دوربین رسانهها در آنجا حضور داشتند و درست مقابل دوربینها، تیموشنکو نزدیک به ۲۰ دقیقه را به سرزنش فیتسو پرداخت که چرا در ماجرای اختلاف گازی جانب روسیه را گرفته است.
یک مقام سابق دولت اسلواکی میگوید: «این یک وضعیت کاملاً عجیب و غیرمنتظره بود. فیتسو از شدت خشم قرمز شده بود. تعبیر افتضاح برای این دیدار کاملاً درست است. فیتسو تحقیر شد.»
بلافاصله پس از این سفر، هیئت اسلواکی عازم مسکو شد و در آنجا با استقبال قابل توجه ولادیمیر پوتین روبهرو شدند که مراسم بزرگی برای آنها در تالار سنت جرج کرملین ترتیب داده بود.
الکساندر دولبا، پژوهشگر ارشد مؤسسه سیاست خارجی اسلواکی مینویسد: «پس از این دیدار، دولت اسلواکی آشکارا مواضع ضداوکراینی اتخاذ میکرد. فیتسو میگفت نیازی نیست ما از اوکراین حمایت کنیم، اوکراین به این حمایت نیاز ندارد و مسائل اوکراین مسئله خود اوکراینیهاست.»
این تنها اشتباه کییف در دوره بحران گاز نبود. در روز ۱۶ ژانویه، ایوان گاسپاروویچ رئیسجمهور وقت اسلواکی به کییف سفر کرد تا با ویکتور یوشچنکو، رئیسجمهور وقت اوکراین دیدار کند.
یوشچنکو در ابتدای آن دیدار به گاسپاروویچ وعده داد که «نفتوگاز» Naftogaz، بزرگترین شرکت ملی اوکراین در حوزه انرژی قادر خواهد بود روند ارسال گاز به اسلواکی را در مقیاس کوچکتری نسبت به پیش از بحران از سر بگیرد.
با این حال، در شرایطی که انتظار میرفت اخبار خوبی از این نشست در راه باشد و توافقی حاصل شود، رئیس شرکت «نفتوگاز» در اواخر جلسه به دو رئیسجمهور اطلاع داد که این شرکت قادر به انجام این کار نیست.
از نگاه اسلواکی، این تحقیر رئیسجمهور، در فاصله کوتاهی پس از تحقیر نخستوزیر به حساب میآمد. به همین دلیل، هرچند پوتین و تیموشنکو پس از مذاکرات در ۲۰ ژانویه برای پایان دادن به بحران گاز به توافق رسیدند اما طعم تلخ تحقیر از سوی اوکراین به یاد اسلواکیاییها باقی ماند و حلقه اصلی قدرت در اسلواکی از جمله رابرت فیتسو همچنان به اوکراینیها بیاعتمادند.
۴۲
