غزال زیاری: وقتی قصد سفر دارید و سوار ماشین، اتوبوس یا هواپیما می‌شوید، معمولاً از شما خواسته می‌شود تا کمربند ایمنی‌تان را ببندید. به همین خاطر شاید برایتان عجیب باشد که چرا قطارها کمربند ایمنی ندارند.
اما دلیل اینکه در قطار کمربند ایمنی در کار نیست، چیست؟ پاسخ به این سؤال اصلاً آسان نیست؛ اما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی دلایل این موضوع بپردازیم.
ایمنی بالا و هزینه سنگین نصب
اولین دلیل این است که نصب کمربند ایمنی در قطارها هزینه‌بر و گران‌قیمت است و از آنجا که حوادث ریلی واقعاً نادر هستند، توجیه اقتصادی زیادی برای نصب کمربند ایمنی در قطار وجود ندارد.
در توضیح شورای ایمنی راه‌آهن (Railway Safety Council) می‌خوانیم: «براساس پژوهش کمیسیون اروپا در سال ۲۰۱۹، خطر مرگ برای یک مسافر قطار در اتحادیه اروپا حدود ۰٫۰۹ مرگ به ازای هر میلیارد کیلومتر سفر با قطار است؛ این آمار تقریباً یک‌سوم خطری است که مسافران اتوبوس را تهدید می‌کند و حدود ۲۸ برابر کمتر از خطری است که در کمین سرنشینان خودروها در سفر است.»
چرا کمربند در قطار خطرناک است؟
کمربند ایمنی در اتومبیل، مانع از پرتاب شدن سرنشینان به بیرون از ماشین یا برخورد کردن‌شان با صندلی جلو می‌شود؛ اما در قطار شرایط کاملاً متفاوت است.
در جریان سفر با قطار، تعدادی از مسافران نشسته‌اند، برخی از آن‌ها ایستاده‌اند و تعدادی هم در حال حرکت میان واگن‌ها هستند. در چنین محیطی، بستن کمربند ایمنی توسط عده‌ای از مسافران و باز بودن کمربند دیگر مسافران احتمالاً خطرناک‌تر از نبودن کمربند خواهد بود.
در واقع با در نظر داشتن اینکه امکان راه رفتن و ایستادن در قطار برای مسافران وجود دارد، نمی‌توان همه را در قطار مجبور به بستن کمربند کرد و همین موضوع باعث می‌شود نصب آن خطرهای جدیدی ایجاد کند.
در گزارشی از ایمنی مسافران ریلی در این رابطه می‌خوانیم: «کمربند ایمنی نمی‌تواند بیشترین سطح حفاظت مورد انتظار را تامین کند. چون همه مسافران از آن استفاده نمی‌کنند و در چیدمان یک‌طرفه قطار، مسافرانی که کمربند ندارند به در واقع در حکم پرتابه‌هایی خواهند بود که به صندلی‌های جلویی برخورد می‌کنند.»
شرکت‌های ریلی و کارشناسان ایمنی در بررسی‌های خود به سراغ نصب کمربندهای سه‌نقطه‌ای (کمربندی شبیه کمربند خودروها) هم رفتند اما در این آزمایش هم نتایج ضدونقیضی به‌دست‌آمده است.
طبق گزارش هیئت استانداردها و ایمنی راه‌آهن (RSSB)، در آزمایشی که درباره استفاده از کمربندهای سه نقطه‌ای در قطار انجام شده، نتایج آسیب برای مسافرانی که در طول سفر از کمربند استفاده کرده بودند، به‌طور قابل‌توجهی بهتر بود اما برای مسافرانی که کمربند نبسته بودند، شدت آسیب‌ها افزایش چشمگیری داشت چون آن‌ها با صندلی‌های تغییر یافته و سفت‌تری برخورد می‌کردند و این آسیب‌ها در زنان کوتاه‌قامت و نوجوانان بیشتر گزارش شد.
اگر همه کمربند ببندند…
در هنگام سفر با قطار، اگر همه مسافران روی صندلی‌هایشان بنشینند و استفاده از کمربند ایمنی اجباری شود، میزان ایمنی افزایش چشمگیری خواهد داشت؛ اما در واقعیت، چنین چیزی بعید است؛ چون بخش عمده‌ای از این ماجرا به ترجیحات مسافران و کارکنان قطار برمی‌گردد.
استیون آر. دیت‌مایر، مدیر سابق پژوهش اداره فدرال راه‌آهن آمریکا، دراین‌باره گفت: «سال‌هاست که استفاده از کمربند ایمنی در قطارها مورد بررسی قرار گرفته، اما در هیچ جای دنیا از آن استفاده نمی‌شود. مردم می‌خواهند هنگام سفر با قطار، آزادانه حرکت کنند، بلند شوند و قدم بزنند. کارکنان قطار هم تمایلی ندارند که مجبور به کنترل و اجبار مسافران برای بستن کمربند ایمنی باشند.»
طراحی قطارها به نحوی است که با کمترین نیاز به محدودیت‌های فیزیکی مثل کمربند ایمنی، بیشترین سطح ایمنی را فراهم کنند. چیدمان صندلی‌ها، استحکام واگن‌ها و ساختار بدنه قطار از جمله عواملی هستند که در هنگام تصادف از انتقال انرژی و پرتاب مسافران به اطراف جلوگیری می‌کنند.
در نتیجه، عدم استفاده از کمربند در قطارها، تصمیم غیرمسئولانه‌ای نیست، بلکه نتیجه طراحی مهندسی هوشمندانه و تحلیل دقیق ریسک است.
منبع: iflscience
58321
