غزال زیاری: قطعاً برای شما هم پیش‌آمده که صبح‌ها با صدای جیغ و داد یک دسته پرنده از خواب بیدار شده باشید و طبیعتاً اولین کسی نیستید که این سوال در ذهنتان شکل می‌گیرد که این همه سروصدا برای چیست.
هرروز صبح، قبل از اینکه خورشید به‌طور کامل طلوع کند و قبل از آنکه بیشتر مردم آماده شروع روز شده باشند، سروصدای پرنده‌ها آسمان شهر را پر می‌کند. این صدا شاید گاهی شبیه هرج‌ومرج به نظر برسد، اما محققان حالا دلیل علمی این داستان را کشف کرده‌اند و این‌همه سروصدای صبحگاهی ریشه در علم شگفت‌انگیزی دارد.
ماجرای آوای سحرگاهی پرنده‌ها چیست؟
گروهی از محققان که در حال مطالعه درباره نام سهره‌های گورخری بودند، متوجه شدند که این پرنده‌ها به‌محض تابش اولین نور خورشید، با حداکثر سطح انرژی‌شان زیر آواز می‌زنند. این آوازهای سحرگاهی ناشی از فوران انرژی متراکمی است که در طول شب در بدن کوچک آن‌ها جمع شده است.
در طول ساعات تاریکی شب، این غریزه آواز خواندن در پرنده‌ها ایجاد شده و در انتظار رها شدن می‌ماند. با فرا رسیدن سحر، این تنش با یک انفجار صوتی شکسته می‌شود؛ درنتیجه هرچه شب طولانی‌تر باشد، آهنگی که صبح‌ها پرنده‌ها می‌خوانند، قوی‌تر است.
این پدیده در پرنده‌ها “اثر بازگشت” نام‌گذاری شده و طبق گفته محققان ریشه بیولوژیکی دارد. تابش نور خورشید باعث کاهش هورمون ملاتونین که خواب و فعالیت را مدیریت می‌کند شده و با کاهش سطح ملاتونین در بدن قبل از طلوع خورشید، بدن برای روز پیش رو آماده می‌شود.
بدین ترتیب و با ظهور نور خورشید، پرنده‌ها برای حرکت و آواز خواندن آماده هستند و این آواز خواندن برای آن‌ها به‌نوعی نرمش کششی بعد از ساعت‌ها بی‌حرکتی خواهد بود.
چرا سروصدا تا این حد شدید می‌شود
دانشمندان در آزمایشگاه جداگانه‌ای تابش نور صبحگاهی برای سهره‌های گورخری را به تأخیر انداختند؛ وقتی آن‌ها چراغ‌ها را روشن کردند، پرنده‌های مورد آزمایش بلندتر و طولانی‌تر از حد معمول آواز خواندند. وقتی شب‌ها کوتاه‌تر بود، سروصدای پرنده‌ها در صبح روز بعد، ضعیف‌تر بود.
این مطالعه نشان داد که آوای سحرگاهی از یک ریتم واضح “تجمع و رهایی” پیروی می‌کند. تاریکی، اشتیاق آن‌ها را افزایش داده و طلوع خورشید، زمان بیان و ابراز این اشتیاق و شور است. درعین‌حال آواز خواندن در سحرگاه، به‌عنوان تمرین صوتی هم برای پرنده‌ها عمل می‌کند. پرنده‌ها در زمان استراحت، مقداری از دقت صوتی خود را از دست می‌دهند و اولین آوازهای روز به آن‌ها کمک می‌کند تا کنترل صدایشان را بازیابی کنند و به‌منزله گرم کردن صدا قبل از شروع چالش‌های روز است.
از سوی دیگر طبق گفته محققان آهنگ‌های اولیه صبحگاهی در حکم سیگنال‌های اجتماعی نیز هستند؛ به این معنا که پرنده‌ها با این آوازها به جفت‌های احتمالی می‌گویند: «من قوی و آماده‌ام» و درعین‌حال به رقبا هم اعلام می‌کنند که این قلمرو اشغال شده است.
بازنگری در نظریه‌های قدیمی
در دهه‌های اخیر افراد زیادی بر این باور بودند که آواز صبحگاهی پرنده‌ها به این دلیل است که در هوای خنک و آرام صبح، صدا بهتر منتقل می‌شود؛ اما تحقیقات انجام‌شده توسط آزمایشگاه پرنده‌شناسی کورنل و پروژه Dhvani هند این نظریه را به چالش کشید.
دانشمندان بعد از ضبط صداهای ۶۹ گونه از پرنده‌ها در جنگل‌های بارانی گهات غربی و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها، متوجه شدند که شرایط بهتر صدا، توجیه‌کننده آوای سحرگاهی پرنده‌ها نیست و به نظر می‌رسد که آواز خواندن اول صبح بیشتر به ارتباطات پرنده‌ها، از جمله دفاع از قلمرو و هماهنگی جستجوی غذا بعد از سکوت شب، برمی‌گردد.
بعضی از گونه‌های پرنده‌ها، به‌ویژه گونه‌های قلمرو طلب یا همه‌چیزخوار، از ساعات اولیه صبح برای علامت‌گذاری حضورشان یا برنامه‌ریزی برای تغذیه گروهی استفاده می‌کنند؛ آن‌ها پس از یک شب سکون و بی‌حرکتی، با صداهایی که جایگاه و هدفشان را دوباره تثبیت می‌کند، با هم ارتباط برقرار می‌کنند؛ چیزی مثل “بررسی حضور” قبل از شروع روز.
در همه تحقیقات به یک نتیجه مشترک اشاره شده: دلیل آواز خواندن پرنده‌ها در سپیده‌دم این است که ساعت‌های داخلی و محیطشان هم‌زمان با هم هماهنگ می‌شوند؛ یعنی در همان زمان که هورمون‌ها بدنشان را آماده شروع روزی تازه می‌کنند، نور هم به آن‌ها سیگنال عمل می‌دهد. درنتیجه ترکیب انرژی متراکم شده، هوشیاری و غریزه اجتماعی، گروه کُر صبحگاهی را ایجاد می‌کند که در حیاط خانه‌ها و جنگل‌ها طنین‌انداز می‌شود و خیلی روزها ما را از خواب ناز بیدار می‌کند.
پس از فردا صبح وقتی صدای تک‌خوانی یا کر دسته جمعی سینه‌سرخ یا گنجشک‌ها را شنیدیم باید بدانیم که این چیزی فراتر از یک‌صدای تصادفی است و درواقع ترکیبی از زیست‌شناسی، هماهنگی و یک اعلامیهٔ روزانه را می‌شنویم؛ به این معنا که روز شروع‌شده، چه آماده باشی و چه نباشی.
منبع: aol
۵۸۳۲۱
