یولن – حضور معاونین وزیر امور خارجه چین و عربستان سعودی در تهران و برگزاری نشست سه جانبه، به خودی خود ارزشمند است. در این شرایط، حتی برگزاری چنین نشستهایی هم آسان نیست و کلی مقدمات و زمینه چینی انجام شده است. اما یادمان باشد در همین روزها، دوحهی قطر، پذیرای مهمانان و کارشناسانی از یکصد و سی کشور جهان بود، آنکارا و استانبول مداوما در دیدارهای دوجانبه و چندجانبه مهمان خارجی دارند و از دهوک و اربیل و بغداد تا خلیج فارس و قفقاز و آسیای میانه، اغلب کنشگران، مداوما در حال دید و بازدیدهای دیپلماتیک گسترده هستند و کشورها، از همکاریهای امنیتی و سیاسی گرفته تا مبادلات تجاری، پروژههای مشترک علمی، برنامهریزی برای هوش مصنوعی و حوزههای فن آوری پیشرفته، دمی متوقف نمیشوند. ولی ایران بنا به دلایلی که همه میدانیم، در این دالان پر سر و صدا و پر آمد و رفت، از ظرفیتها و بایستگیهای خود دور مانده و نقشی محوری ندارد. آن هم درست در روزگاری که یک سال از سرنگونی رژیم بشار اسد در سوریه سپری شده و از تحولات 7 اکتبر و جنگ 12 روزه بدین سو، تحولات منطقهای مهمی را به چشم دیدهایم.
ایران، هم اکنون در بزنگاه تاریخی مهمی قرار گرفته که در آن، شاهد تلاقی و همزمانی چندین موضوع و محور مهم هستیم:
- اقتصاد جهانی دستخوش تحولات بزرگی شده و کسی ناز ساقیان نفتکدهها را نمیخرد،
- قدرت نمایی در عرصهی فن آوری و هوش مصنوعی تمام آفاق را در نوردیده،
- آمریکای ترامپ قرائتی بسیار عملگاراینه در قبال شرق و غرب و مناسبات قدرت دارد،
- اسراییل با وجود تمام تقسیرهای شعارزده از موقعیت بدی برخوردار نیست و حالا در قیاس با دوران پیش از طوفان الاقصی موقعیت جهانی و منطقهای بهتری دارد،
- ایران، بخش قابل توجهی از نفوذ منطقهای و پتانسیل نقش آفرینی فرامرزی خود را از دست داده است.
به موازات اینها، در داخل نیز، علاوه بر مشکلات ناشی از تحریمهای خارجی، جامعه با صورت بسیار آزاردهندهای از تورم، بحران مالی و دردهای بزرگ روبروست، ناکارآمدیهای نهادی و فقدان رضایت مردمی بیش از هر زمان دیگری نمایان شده و علاوه بر همهی اینها؛ آلودگی هوا، خشکسالی و تعلیق، از بازار گرفته تا خانه و مدرسه و دانشگاه، همه را با نوعی از بینشاطی و بیتصمیمی، رویارو کرده است. در چنین شرایط سخت و دشواری، تداوم هر نوع فعالیت دیپلماتیک، میتواند کارکرد سیگنالی و رسانهای داشته باشد و نشان دهد که ایران تنها نیست. ولی واقعبین باشیم؛ نه تنها کافی نیست، بلکه دلخوشکننده هم نمیتواند باشد.
لقمه را دور سرمان نچرخانیم. رسیدن به توافق، برداشتنِ سایهی تحریم، حل معمای اف.ای.تی.اف و نظایر آن و ورود به عرصهی عادی منطقهای و جهانی، از نان شب واجب ترند. کیست که نداند توجه به این ضرورتهای حیاتی، میتواند ترمیمگر مشکلات مربوط به سیاست خارجی باشد. اما حتی تمام این گامهای مثبت نیز کافی نیستند و در عرصهی سیاست داخلی نیز، حکمرانی باید با خودش دو دو تا چند تا کند و به این فکر کند که آیا در شان یک جامعهی 86 میلیون نفری است که اندیشیدن به بدیهیات به ظاهر بیاهمیتی مانند آجیل شب یلدا و سیمکارت سیاه و سفید، مهمترین دغدغهی روز و شبش باشد؟
۴۲/۴۲
