تینا مزدکی_با وجود گذشت بیش از سه دهه از پایان جنگ سرد، همچنان جهان روی انبار باروت است. اکنون مجموع تعداد کلاهکهای هستهای در جهان همچنان در سطح بسیار بالایی باقی مانده است. تا آغاز سال ۲۰۲۵، تنها ۹ کشور در مجموع حدود ۱۲٬۳۳۱ کلاهک هستهای در اختیار داشتند. ایالات متحده و روسیه مالک حدود ۸۸ درصد از کل زرادخانه جهانی و ۸۴ درصد از کلاهکهای ذخیرهشده در زرادخانههای نظامی هستند. در حالیکه هیچکدام از سایر کشورهای دارای سلاح هستهای بیش از چند صد کلاهک را برای تأمین امنیت ملی خود ضروری نمیدانند، بسیاری از آنها در حال افزایش ذخایر خود هستند.
اگرچه تعداد کل کلاهکهای هستهای در جهان در حال کاهش است، اما سرعت این روند نسبت به سه دهه گذشته کندتر شده است. این کاهش عمدتاً بهدلیل ادامهی روند امحای کلاهکهای بازنشسته در ایالات متحده و روسیه است. در سوی مقابل، تعداد کلاهکهای موجود در زرادخانههای نظامی جهان، یعنی آنهایی که در اختیار نیروهای عملیاتی قرار دارند دوباره در حال افزایش است. ایالات متحده هنوز بهصورت آهسته در حال کاهش ذخایر هستهای خود است، در حالیکه فرانسه و اسرائیل ذخایر نسبتاً ثابتی دارند. اما چین، هند، کره شمالی، پاکستان، بریتانیا و احتمالاً روسیه همگی در حال افزایش ذخایر خود هستند.
۹ کشور، ۱۲ هزار کلاهک
از مجموع حدود ۱۲٬۳۳۱ کلاهک هستهای جهان، تقریباً ۹٬۶۰۴ عدد در زرادخانههای نظامی نگهداری میشوند؛ این کلاهکها قابلیت نصب بر موشکها، هواپیماها، کشتیها و زیردریاییها را دارند. مابقی کلاهکها بازنشسته شدهاند، اما هنوز سالماند و در انتظار امحا هستند. از میان ۹٬۶۰۴ کلاهک نظامی، حدود ۳٬۹۰۴ عدد با نیروهای عملیاتی مستقر شدهاند (بر موشکها یا پایگاههای بمبافکن). از این میان، تقریباً ۲٬۱۰۰ کلاهک از ایالات متحده، روسیه، بریتانیا و فرانسه در وضعیت آمادهباش بالا هستند و در صورت لزوم بلافاصله قابل استفادهاند.
برآورد تعداد واقعی سلاحهای هستهای هر کشور این دلیل که اطلاعات ملی خود را شدیدا محرمانه نگهداشتهاند با عدم قطعیت زیادی همراه است. بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸، ایالات متحده تعداد کل ذخایر خود را بهطور عمومی منتشر میکرد، اما دولت ترامپ در سال ۲۰۱۹ این رویه را متوقف کرد. دولت بایدن در سال ۲۰۲۰ شفافیت را بازگرداند، اما از افشای اطلاعات مربوط به سالهای بعد خودداری کرد. بریتانیا نیز در سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که دیگر ارقام مربوط به زرادخانه عملیاتی خود را منتشر نخواهد کرد. همچنین در سال ۲۰۲۳، ایالات متحده و روسیه تصمیم گرفتند تبادل دادههای مربوط به تسلیحات راهبردی را که طبق معاهده استارت نو الزامی بود، متوقف کنند.
با توجه به پیشینه تاریخی جهان، تعداد سلاحهای هستهای جهان از اوج خود در سال ۱۹۸۶ (حدود ۷۰٬۳۰۰ عدد) به ۱۲٬۳۳۱ عدد در آغاز سال ۲۰۲۵ کاهش یافته است. اگرچه مقامهای رسمی این دستاورد را ناشی از توافقات کنترل تسلیحاتی اخیر میدانند، اما بخش عمدهای از این کاهش در دهه ۹۰ میلادی اتفاق افتاده است. روند فعلی نشان میدهد که برخلاف هدف پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT)، دولتهای مجهز به تسلیحات هستهای برنامهای برای خلع سلاح ندارند و همچنان به تقویت و نوسازی زرادخانههای خود ادامه میدهند.
اطلاعات مربوط به هر کشور تفاوت چشمگیری دارد؛ با این حال، اطلاعات عمومی، تحلیل سوابق تاریخی و گاه افشاگریها امکان ارائه این برآوردها را فراهم کرده است. این دادهها توسط هانس کریستنسن، مت کوردا، الیانا جانز و مکنزی نایت از فدراسیون دانشمندان آمریکایی تهیه شده و بخشی از آن در سالنامه SIPRI و بولتن دانشمندان اتمی منتشر میشود.
منبع: fas.org
۲۲۷۳۲۳
