تینا مزدکی: یافته‌های دو دانشمند استرالیایی که به‌تازگی منتشر شده، شواهدی از «عصر مونوترم» ارائه می‌دهد. آن‌ها بامطالعه منطقه «لایتنینگ ریج» در نیوساوت‌ولز، متوجه شدند که آرواره‌های فسیل‌شده در این منطقه به عصر سنومانین دوره کرتاسه، بین ۱۰۲ میلیون تا ۹۶٫۶ میلیون سال پیش برمی‌گردد.
این تحقیقات نشان می‌دهد که ۱۰۰ میلیون سال پیش، استرالیا خانه متنوعی از مونوترم‌ها (تک‌سوراخ‌سانان) بود که «پلاتی پوس» و «اکیدنه» تنها بازماندگان آن‌ها هستند. امروزه استرالیا به‌عنوان سرزمین کیسه‌داران شناخته می‌شود، اما کشف این فسیل‌های جدید اولین نشانه‌ای است که نشان می‌دهد استرالیا قبلاً خانه تنوعی از مونوترم‌ها بوده است و این مانند کشف تمدن کاملاً جدیدی است.
سه گونه جدید کشف‌شده، ترکیبی از ویژگی‌هایی را نشان می‌دهند که قبلاً در سایر تک‌سوراخی‌های زنده یا فسیلی دیده نشده بود. یکی از برجسته‌ترین مونوترم‌هایی که به‌تازگی کشف‌شده «Opalios splendens» نام دارد که علاوه بر داشتن ویژگی مونوترم‌های منقرض‌شده، به مونوترم‌های امروزی یعنی «پلاتی‌پوس» و «اکیدنه» نیز شباهت دارد.
ازنظر سیر فرگشتی، «Opalios splendens» قبل از تکامل جد مشترک مونوترم‌های امروزی در نظر گرفته می‌شود. آناتومی کلی بدن او کاملاً شبیه «پلاتی پوس» است، اما ویژگی‌های فک و پوزه‌اش کمی بیشتر شبیه «اکیدنه» است. بنابراین شاید بتوان آن را «اکیدناپوس» نامید.
یکی از داستان‌های چگونگی فرگشت این پستانداران تخم‌گذار، به دندان آن‌ها مربوط می‌شود. قدیمی‌ترین مونوترم پیداشده در این منطقه باستانی، «Teinolophos trusleri» است که قدمت آن به ۱۳۰ میلیون سال پیش بازمی‌گردد. در این شواهد دیده می‌شود که تا ۱۰۰ میلیون سال پیش، برخی از مونوترم‌ها هنوز پنج دندان داشتند اما این تعداد در برخی از آن‌ها به سه دندان کاهش‌یافته است. این در حالی است که امروزه «اکیدنه‌ها» و«پلاتی پوس‌ها» نیز اساساً بدون دندان هستند.
البته اینکه پلاتی پوس بالغ هیچ دندانی ندارد و نوجوانان این‌گونه دارای دندان‌های آسیاب ابتدایی هستند، معمایی است که ذهن محققان را مشغول کرده است. پلاتی پوس احتمالاً نزدیک به ۱۰۰ میلیون سال پیش دندان خود را در فرگشت ازدست‌داده اما اینکه چرا دندان‌های آسیاب خود را ازدست‌داده هنوز نامعلوم است. احتمالاً عوامل محیطی در استرالیای ۲ میلیون سال پیش، باعث شد پلاتی پوس به دنبال غذای نرم‌تر و لغزنده‌تر باشد.
تصویری که یکی از محققان رسم کرده، شش پستاندار تخم‌گذار مختلف را نشان می‌دهد که بیش از ۱۰۰ میلیون سال پیش در این منطقه با یکدیگر زندگی می‌کردند. اینکه فرگشت هر یک از آن‌ها سرنوشت متفاوتی را از سر گذرانده تا هر یک بتوانند در مسیرهای مختلف به زندگی خود ادامه دهند قابل‌توجه است.
اکنون می‌دانیم شش گونه مونوترم (تک‌سوراخ‌سان) وجود دارد که سه گونه آن در این منطقه زندگی می‌کردند. این کشف، خاندان مونوترم‌ها را بیش از ۲۰درصد متنوع‌تر کرده است. دلیلش آن است که فسیل‌های مونوترم بسیار کمی وجود دارد، بنابراین یافتن فسیل‌های جدید می‌تواند اطلاعات بیشتری در مورد محل زندگی آن‌ها، شکل ظاهری و چگونگی تأثیر تغییرات محیطی بر تکامل آن‌ها بدهد.
«پلاتی پوس» و «اکیدنه» گونه‌های نمادین استرالیایی هستند. کشف این چندین گونه جدید در منطقه‌ای کوچک نشان می‌دهد که شجره‌نامه خانواده مونوترم‌های تخم‌گذار بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که «پلاتی پوس» و «اکیدنه» تاکنون نشان می‌دادند.
درحالی‌که تحقیقات میدانی در مزوزوئیک استرالیا ادامه دارد، دانشمندان به افزایش درک خود از چگونگی فرگشت حیات در طول زمان ادامه می‌دهند. فسیل‌های اوپال نادرند، اما فسیل‌های مونوترم اوپال‌شده بی‌نهایت کمیاب‌ترند. بااینکه احتمالاً هزاران مونوترم فسیل‌شده وجود دارد اما دانشمندان نمی‌دانند کجا باید به دنبال این فسیل‌ها بگردند.
این نمونه‌ها به جهان نشان می‌دهد که مدت‌ها قبل از اینکه استرالیا به سرزمین پستانداران کیسه‌دار تبدیل شود، اینجا سرزمین مونوترم‌ها بود. به نظر می‌رسد که این جانوران در ۱۰۰میلیون سال پیش، بیشتر از هر جای دیگری در زمین، در لایتنینگ استرالیا حضورداشته‌اند.
منبع: phys
۵۴۳۲۳
