کلیات سند ملی هوش مصنوعی تصویب شد / حضور در جمع ۱۰ کشور برتر جهان تا ۱۰ سال دیگر

به گزارش یولن، در جلسه شامگاه ۲۸ خرداد شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست «محمد مخبر»، سرپرست ریاست‌جمهوری با بررسی و تصویب سند ملی هوش مصنوعی، اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی علاوه بر موافقیت با کلیات سند ملی هوش مصنوعی، تأسیس سازمان ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران و همچنین تشکیل شورای راهبری هوش مصنوعی را تصویب کردند.

به نقل از ایسنا، سازمان ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران به عنوان سازمانی مستقل، زیر نظر رئیس‌جمهور تأسیس می‌شود و اساسنامه این سازمان نیز ظرف مدت ۳ ماه به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی خواهد رسید.

طبق این سند ملی، جمهوری اسلامی ایران در افقی ۱۰ ساله در جمع ۱۰ کشور پیشروی جهان در این حوزه قرار می‌گیرد. توسعه آینده‌نگرانه زیست‌بوم هوش مصنوعی، رعایت حریم خصوصی و امنیت داده‌ها از اهم اهداف این سند مطرح شده است.

در این سند آمده است جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۱۲ هجری شمسی، با برخورداری از زیست‌بوم هوش مصنوعی پیشرفته و نوآور مبتنی بر اصول و ارزش‌ها، اتکا بر قابلیت‌ها و توانمندی‌های ملی و تعاملات بین‌المللی، بین کشورهای پیشرو هوش مصنوعی دنیا قرار دارد و با استفاده از این فناوری در حکمرانی، موضوعات کلان کشور، ثروت‌آفرینی و رفاه اجتماعی بیشترین بهره‌وری را ایجاد می‌کند.

چشم‌انداز، اهداف کلان و شاخص‌های ارزیابی کلان در ۷ حوزه «سرمایه انسانی»، «زیرساخت»، «علم و پژوهش»، «نوآوری»، «رقابت‌پذیری اقتصادی»، «توسعه تعاملات بین‌المللی» و «اثربخشی» به این شرح است:

شاخص	اهداف
نیروی انسانی	دستیابی کشور به سهم مناسبی از سرمایه انسانی حوزه هوش مصنوعی جهان
	ظرفیت پذیرش سالانه رشته‌های هوش مصنوعی، رشته‌های مرتبط و بین‌رشته‌ای‌ها در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا
	سهم افراد آموزش‌دیده در دوره‌های مهارتی کوتاه‌مدت به منظور کاربست هوش مصنوعی از کل شاغلین
	سهم افراد توانمند جهت استفاده از رایج‌ترین ابزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی به منظور کاربست در حیطه کاری خود از کل شاغلین
	میزان توان محاسباتی زیرساخت پردازشی خاص هوش مصنوعی در کشور
زیرساخت	حجم زیرساخت اشتراکی ذخیره‌سازی و پردازش داده در کشور
	رتبه کشور از منظر شاخص H انتشارات علمی حوزه هوش مصنوعی
	تعداد نشریات معتبر بین‌المللی هوش مصنوعی در کشور در چارک اول و دوم
علم و پژوهش	سهم پژوهشگران ۲٪ برتر هوش مصنوعی ایران
	افزایش حجم قراردادهای پژوهشی تقاضامحور وصول‌شده در حوزه هوش مصنوعی نسبت به سال پایه
	تعداد جوامع علمی حوزه هوش مصنوعی و بین‌رشته‌ای‌های مرتبط
فناوری و نوآوری	تعداد محصولات /خدمات دانش‌بنیان تأییدشده هوش مصنوعی
	تعداد ثبت اختراعات هوش مصنوعی بین‌المللی
رقابت‌پذیری اقتصادی	میزان سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی
	تعداد شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه هوش مصنوعی
	تعداد کارکنان شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه هوش مصنوعی
	میزان فروش شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه هوش مصنوعی (قیمت ثابت سال ۱۴۰۱) بر اساس مالیات بر ارزش افزوده ابرازی
	میزان سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در حوزه هوش مصنوعی
توسعه تعاملات بین‌المللی	میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در هوش مصنوعی
	تعداد و حجم پروژه‌های هوش مصنوعی مشارکتی بین‌المللی
	تعداد سکوهای هوش مصنوعی بین‌المللی ایرانی با بیش از ۲۰۰ میلیون کاربر
اثربخشی	جایگاه کشور در شاخص آمادگی هوش مصنوعی دولت

در ماده ۵ این سند به راهبردها و اقدامات ملی در بخش زیرساخت‌های حکمرانی، ارتقای زیرساخت‌های قانونی، تنظیم‌گری و استانداردها برای جهت‌دهی، شتاب‌دهی و گسترش هوش مصنوعی اشاره شده است. این موارد جزء تأکیدات این ماده است:

• حمایت از فعالیت‌های پژوهشی هوش مصنوعی و جهت‌دهی به آن‌ها در راستای اولویت‌ها، نیازمندی‌ها و حل چالش‌های ملی
• پیش‌بری تحقیقات در حوزه علوم پایه و علوم انسانی مرتبط با هوش مصنوعی به منظور فهم نسبت انسان و جامعه با هوش مصنوعی و نظریه‌پردازی و حمایت از این مقوله در مراکز دانشگاهی و حوزوی
• پیش‌بری تحقیقات در حوزه علوم اسلامی مرتبط با هوش مصنوعی با تأکید بر فقه و اخلاق هوش مصنوعی و نظریه‌پردازی آن و حمایت از این مقوله در مراکز دانشگاهی و حوزوی
• طراحی و اجرای پژوهش‌های ضروری برای سنجش تأثیر تعامل دوسویه هوش مصنوعی و جسم و جان انسان بر یکدیگر و بررسی تأثیر توسعه هوش مصنوعی بر عملکردهای شناختی، احساسی، اخلاقی و معنوی انسان و پیامدهای اجتماعی آن
• اصلاح نظام آموزشی کشور به منظور تقویت مزیت‌های انسان در برابر هوش مصنوعی و اجتناب از رقابت نابرابر انسان و هوش مصنوعی، همچنین تبدیل تهدیدهای هوش مصنوعی به فرصتی برای ظهور وجوه انسانی
• تدوین منابع آموزشی و ارائه آموزش‌های مربوط به حوزه‌های فناورانه هوش مصنوعی و کاربردهای آن در مقاطع مختلف تحصیلی، ازجمله دوره متوسطه و دانشگاه

تعیین اولویت‌ها از دیگر بخش‌های این سند است. اولویت «الف» و «ب» سند ملی هوش مصنوعی این‌گونه بیان شده است:

ردیف	اولویت الف	اولویت ب
۱	سامانه آموزش هوشمند شخصی‌شده و معلم مجازی	ایجاد سامانه هوشمند خدمات علم، فناوری و نوآوری در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی
۲	دستیار هوشمند پزشک و پزشکی هوشمند	ارزیابی خودکار دانش و مهارت‌های دانش‌آموزان و مربیان
۳	سامانه هوشمند مدیریت و پشتیبانی تعمیر و نگهداری تجهیزات	کشف، شناسایی و توسعه هوشمند داروهای جدید
۴	رصد رعایت اخلاق اسلامی (از قبیل جلوگیری از اتهام‌زنی، صداقت، رعایت حریم خصوصی افراد و …) توسط چهره‌ها و گروه‌های مرجع اجتماعی با استفاده از هوش مصنوعی	پیشنهاد درمان شخصی‌شده مبتنی بر سوابق پزشکی و اطلاعات ژنتیکی
۵	سیستم‌های حمل‌ونقل هوشمند و وسایل نقلیه خودران و بدون سرنشین	توسعه دوقلوهای دیجیتال به منظور افزایش راندمان تولید، انتقال، توزیع و مصرف انرژی در کشور
۶	پایش، پیش‌بینی و کنترل سامانه‌ای آلودگی‌های زیست‌محیطی به کمک هوش مصنوعی	هوشمندسازی یکپارچه همه خدمات شهری بر مبنای اولویت‌های مرتبط با هوا، محیط‌زیست، آب، غذا و امور مرتبط با سلامت عمومی
۷	اصلاح الگوی کشت با توجه به تجمیع داده‌های کشاورزی	مدیریت هوشمند مزارع
۸	مترجم هوشمند عمومی و تخصصی	افزایش دقت و بهینه‌سازی نویسه‌خوان‌های فارسی
۹	ربات‌های گفت‌وگوگر	افزایش دقت و بهینه‌سازی مبدل‌های صدا به متن با تمرکز بر گویش‌ها و لهجه‌ها
۱۰	افکارسنجی عمومی هوشمند	تشخیص اخبار جعلی و جعل عمیق

بر اساس این سند، رئیس سازمان ملی هوش مصنوعی بالاترین مقام اجرایی مرکز است که به پیشنهاد «معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهور» و با حکم رئیس‌جمهور، به مدت ۴ سال به این سمت منصوب می‌شود و انتصاب مجدد او بلامانع است. رئیس این مجموعه همچنین موظف است گزارش ارزیابی اجرای سند را سالانه به ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور ارائه دهد. این گزارش شامل میزان تحقق اهداف و مقادیر شاخص‌های سند و همچنین فرایند استخراج آن‌ها خواهد بود.

سازمان ملی هوش مصنوعی که ذیل نهاد ریاست‌جمهوری تأسیس می‌شود، وظیفه برنامه‌ریزی، هماهنگی و تسهیل در اجرای سند را بر عهده دارد. ازآنجایی‌که تأسیس سازمان ذیل نهاد ریاست جمهوری، منوط به انجام تشریفات متعدد قانونی است، «سازمان ملی هوش مصنوعی» تا پیش‌ازاین تحت عنوان «مرکز ملی هوش مصنوعی» فعالیت داشت تا ضمن تسهیل در امور مربوط به اکوسیستم هوش مصنوعی، اقدامات لازم جهت تصویب این سازمان را به سرانجام رساند.

۵۴۵۴