به گزاررش خبرگزاری یولن، به نقل از اسب بخار، با افزایش دمای هوا در تابستان‌های ایران، که در برخی مناطق به بیش از ۴۵ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، سیستم خنک‌کننده خودروها تحت فشار شدیدی قرار می‌گیرد. مایع خنک‌کننده (ترکیبی از آب مقطر و ضد یخ)، که وظیفه تنظیم دمای موتور را بر عهده دارد، ممکن است به دلیل گرما، تبخیر یا نشتی‌های کوچک کاهش یابد، اما این کاهش تا چه حد طبیعی است و چه زمانی باید نگران شد؟ کارشناسان خودرو و استانداردهای صنعت تأکید دارند که کاهش جزئی مایع خنک‌کننده در شرایط سخت تابستانی قابل انتظار است، اما افت بیش از حد مجاز می‌تواند به خرابی‌های پرهزینه مانند سوختن واشر سرسیلندر یا آسیب به قطعات موتور منجر شود.
حد مجاز کاهش مایع خنک‌کننده در تابستان
طبق استانداردهای انجمن مهندسان خودرو و توصیه‌های خودروسازان، سطح مایع خنک‌کننده در مخزن انبساط یا رادیاتور باید همیشه بین علامت‌های حداقل (Min) و حداکثر (Max) روی مخزن باشد. در شرایط عادی، کاهش مایع خنک‌کننده تا حدود ۵ تا ۱۰ درصد از حجم کل مخزن، در طول یک فصل (حدود ۳ ماه) به دلیل تبخیر طبیعی یا نشتی‌های جزئی در سیستم، قابل قبول است. برای مثال، در یک خودروی پراید با مخزن انبساط حدود ۱٫۵ لیتر، کاهش ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌لیتر مایع در طول تابستان معمولاً نگران‌کننده نیست، مشروط بر این‌که سطح مایع همچنان بالای علامت Min باشد.
با این حال، استانداردهای فنی خودروسازان، مانند استانداردهای گروه PSA (پژو) یا ایران‌خودرو، تأکید دارند که اگر سطح مایع خنک‌کننده به زیر علامت Min برسد یا کاهش بیش از ۱۰ درصد حجم مخزن (مثلاً بیش از ۳۰۰ میلی‌لیتر در یک مخزن ۳ لیتری) در کم‌تر از یک ماه رخ دهد، این موضوع غیرعادی است و باید بررسی شود. در خودروهای مدرن‌تر، حسگرهای سطح مایع یا دمای موتور، ممکن است هشدارهایی روی داشبورد نمایش دهند که نشان‌دهنده افت غیرمجاز مایع است.
دلایل کاهش مایع خنک‌کننده
تبخیر طبیعی: گرمای شدید تابستان، به‌ویژه در شهرهایی مانند اهواز یا بندرعباس، می‌تواند باعث تبخیر جزئی مایع از درزهای کوچک یا درپوش رادیاتور شود.
نشتی‌های جزئی: شلنگ‌های فرسوده، اتصالات شل، یا واشرهای آسیب‌دیده می‌توانند باعث نشت مایع شوند.
خرابی واشر سرسیلندر: این مشکل جدی می‌تواند باعث ورود مایع خنک‌کننده به محفظه احتراق یا اگزوز شود، که با دود سفید یا کاهش سریع مایع همراه است.
مشکلات واترپمپ یا رادیاتور: نشتی در واترپمپ یا سوراخ‌های ریز در رادیاتور نیز می‌توانند باعث کاهش غیرعادی مایع شوند.
اقدامات لازم در صورت کاهش بیش از حد
اگر سطح مایع خنک‌کننده به زیر علامت Min برسد یا کاهش بیش از ۱۰ درصد حجم مخزن در مدت کوتاه (کم‌تر از یک ماه) مشاهده شود، اقدامات زیر ضروری است:
بررسی سطح مایع و پر کردن مخزن: ابتدا خودرو را در حالت سرد (حداقل ۲ ساعت پس از خاموش شدن) بررسی کنید، زیرا مایع داغ ممکن است باعث سوختگی شود. سطح مایع را در مخزن انبساط یا رادیاتور چک کنید و در صورت نیاز، با ترکیب مناسب آب مقطر و ضد یخ (معمولاً ۵۰:۵۰) و یا آب رادیاتورهای استاندارد آن را پر کنید. به یاد داشته باشید که استفاده از آب معمولی به جای مایع خنک‌کننده ممنوع است، زیرا باعث رسوب و خوردگی می‌شود.
بازرسی نشتی‌ها: شلنگ‌ها، اتصالات رادیاتور، واترپمپ و واشرهای سیستم را از نظر نشتی بررسی کنید. علائم نشتی شامل لکه‌های سبز یا نارنجی (رنگ رایج ضد یخ) زیر خودروست. در صورت مشاهده نشتی، به تعمیرگاه مراجعه کنید.
چک کردن واشر سرسیلندر: اگر کاهش مایع سریع است و با دود سفید از اگزوز یا حباب در مخزن انبساط همراه باشد، احتمال خرابی واشر سرسیلندر وجود دارد. این مشکل جدی است و تعمیر آن ممکن است هزینه بالایی داشته باشد.
بررسی رادیاتور و واترپمپ: رادیاتور را از نظر انسداد یا خوردگی و واترپمپ را از نظر نشتی یا صدای غیرعادی بررسی کنید.
مشورت با تعمیرکار حرفه‌ای: اگر دلیل کاهش مشخص نیست، مراجعه به تعمیرگاه مجهز ضروری است.
چالش‌های ایران در تابستان
گرمای شدید در مناطق جنوبی و مرکزی ایران، کیفیت پایین برخی مایعات خنک‌کننده در بازار، و فرسودگی خودروهای قدیمی باعث افزایش احتمال کاهش غیرعادی مایع خنک‌کننده می‌شود. به گفته یکی از کارشناسان خودرو، «بسیاری از رانندگان ایرانی از ضد یخ‌های بی‌کیفیت یا آب لوله‌کشی استفاده می‌کنند که به سیستم خنک‌کننده آسیب می‌رساند.» همچنین، کمبود تعمیرگاه‌های مجهز در برخی شهرهای کوچک و هزینه بالای قطعات اصلی، نگهداری را دشوار می‌کند.
به یاد داشته باشید که کاهش بیش از حد مایع خنک‌کننده می‌تواند به جوش آوردن موتور و خرابی‌های پرهزینه منجر شود. از این رو در صورت کاهش غیرعادی، مراجعه سریع به تعمیرگاه و رفع مشکلات احتمالی مانند نشتی یا خرابی واشر سرسیلندر ضروری است. در گرمای شدید ایران، نگهداری صحیح سیستم خنک‌کننده نه‌تنها از هزینه‌های سنگین تعمیر جلوگیری می‌کند، بلکه ایمنی و آسایش رانندگی را تضمین می‌کند.
۵۸۳۲۲
