به گزارش خبرگزاری یولن و براساس گزارش همشهری آنلاین، در بخش‌هایی از جنگل‌های شمال کشور ماشین‌های اسقاطی وجود دارد که در دهه ۱۳۴۰ برای بهره‌برداری و چوب‌کشی درختان جنگلی جایگاه ویژه‌ای داشت.
ماشین‌هایی کوچک به نام «زتور» با چرخ‌هایی شبیه به تانک که سال‌هاست دوران استفاده از آن به سر آمده، اما رویت آن در جنگل‌های شمال گذشته را به یاد می‌آورد. حس قدیمی بودن که حالا همچون موزه‌ای آهنین در دسترس مردم قرار دارد.
چرخ زنجیره‌ای
معاون امور جنگل‌های مازندران می‌گوید که زتور یک وسیله چرخ زنجیره‌ای است که در دهه ۱۳۴۰ در شوروری سابق ساخته می‌شد. فتح‌اله غفاری ادامه می‌دهد: «برخلاف آن چه که از ماشین‌آلات تصور می‌کنیم، زتور خیلی کوچک بود که در داخل جنگل‌های شمال از آن استفاده می‌کردند.»
به گفته او، طنابی (سیم بکسل) پشت این ماشین بود، بخشی از تنه درخت روی زتور قرار می‌گرفت و بقیه چوب بر روی زمین کشیده می‌شد و به این ترتیب، جابه جایی صورت می‌گرفت: «در واقع زتور درختانی که قطع شده بود را جابه جا می‌کرد و به محو دپوی چوب می‌برد. پس از آن کامیون‌ها از محل دپو، چوب‌ها را به شرکت‌های چوب منتقل می‌کردند.»
قدرت مانور بالا
کار زتورها این بود که درختان قطع شده را در جنگل‌های شمال جابه جا و به محل دپو منتقل کند. به نظر ساده می‌رسد، در حالی که زتور ویژگی‌های خاصی داشته است. غفاری می‌گوید: «زتور وسیله خیلی خوبی بود. چرخ زنجیره‌ای داشت، مانند بولدزر اما با ابعادی کوچک‌تر. طوری که سبب تخریب جنگل نمی‌شد و حتی با حرکت کردن زتور به نوعی زمین شخم زده می‌شد. همین موضوع باعث تجدید حیات در آن قسمت شده و گیاهان رشد و نمو بیشتری داشتند.»
معاون امور جنگل های مازندران عنوان می‌کند: «عمدتا شرکت‌های بهره‌بردار از ماشین زتور استفاده می‌کردند. این ماشین‌ها قدمت طولانی دارد و دهه‌ها از این وسیله برای بهره‌برداری و درخت‌کشی در جنگل‌های شمال استفاده می‌شد.»
او تاکید می‌کند: «زتور قدرت مانور زیادی داشت و به دلیل چرخ زنجیره‌ای بودن آن، در شیب‌های زیاد هم از زتور استفاده می‌کردند در حالی که ماشین‌های با چرخ لاستیکی قدرت مانور چندانی در شیب‌ها ندارند.»
غفاری یادآور می‌شود: «در زمان بارندگی ماشین زتور کارایی بیشتری نسبت به ماشین‌های لاستیکی داشت. به ویژه آنکه هوای اغلب اوقات شمال بارانی است و زتور به دلیل چرخ زنجیره‌ای بودنش به سادگی حرکت می‌کرد و عملیات درخت‌کشی انجام می‌شد. زمانی که از ماشین زتور استفاده می‌شد، هم تخریب جنگل به ندرت اتفاق می فتاد و هم فشار بر واحد سطح زمین کمتر بود.»
دو متر طول و یک متر عرض
به گفته غفاری، ماشین زتور تقریبا دو متر طول دارد و یک متر عرض. غفاری می‌گوید: «خوبی ماشین‌های چرخ زنجیره‌ای این بود که باید با یک وسیله دیگر آن را جابه جا می‌کردید، در حالی که ماشین لودر چرخ لاستیکی است و حتی از شهر ی به شهر دیگر تردد می‌کند.»
چند دستگاه زتور در جنگل‌های فرین خاک می خورد و غفاری درباره اینکه چرا زتور از رده خارج شده، می‌گوید: «ماشین‌هایی که بعد از زتور از کشورهای غربی به ایران آمد، پیشرفته‌تر بود و به همین دلیل، زتور از رده خارج شد.»
227227
