رسول سلیمی: با گذشت نزدیک به ۱۵ ماه از جنگ غزه، سوالاتی در مورد نتیجه حمله اسرائیل به غزه، مدت زمان آن و سرنوشت نوار غزه در صورت توقف جنگ مطرح می شود. این پرسش ها نزد ناظران سیاسی در حالی است که غیرنظامیان در نوار غزه همچنان به دست اسرائیل کشته می شوند. جنگی که منجر به ویرانی گسترده شهرها، روستاها و اردوگاه ها در نوار غزه شد و حدود ۱۵۲۰۰۰ شهید و زخمی فلسطینی برجای گذاشت که بیشتر آنها کودک و زن بودند و بیش از ۱۱۰۰۰ نفر در آن مفقود شدند.
از سوی دیگر انعقاد توافق آتش بس در لبنان توسط حزب الله نیز بر روند جنگ غزه به طور قابل توجهی اثرگذار بوده است. در سوی مقابل نتانیاهو قرار دارد که به «تعلل کردن» و «طولانی کردن جنگ» اعتقاد دارد. این در حالی است که برابر نظرسنجی های اعلام شده، ۵۶ درصد از اسرائیلی های مقیم اسرائیل از توقف جنگ با غزه در ازای آزادی زندانیان حماس حمایت می کنند که این موضوع نشان دهنده تغییر در افکار عمومی اسرائیل است.
در همین حال، یک روزنامه نگار اسرائیلی تایید کرده که توافقی که نتانیاهو اکنون می خواهد بپذیرد، همان توافقی است که بایدن هشت ماه قبل پیشنهاد کرد و حماس در ۲ ژوئیه آن را پذیرفت، اما تنها چیزی که تغییر کرد این بود که بایدن، نتانیاهو را تحت فشار قرار نداد تا این پیشنهاد را بپذیرد، اما اکنون ترامپ این کار را کرده و به موفقیت هم رسیده است.
این در شرایطی است که در چارچوب مذاکرات جاری برای تبادل زندانیان و آتش بس، اسرائیل همچنان به سیاست تعلل ادامه می دهد تا همزمان سیاست فشار نظامی و اقتصادی را بر غزه اعمال کند و از مذاکرات به عنوان ابزاری برای افزایش فشار بر حماس و فلسطینی ها در غزه استفاده کند.
در همین حال فلسطینی ها در نوار غزه احساسات متفاوتی نسبت به پیشرفت اعلام شده در مذاکرات بین حماس و اسرائیل بر سر توافق آتش بس دارند. در حالی که برخی استدلال می کنند که آتش بس، می تواند رنج آنها را کاهش دهد، برخی دیگر در مورد اثربخشی این مذاکرات در بحبوحه اختلافات بین طرفین، تردید دارند. این در حالی است که کانال ۱۲ اسرائیل گزارش داده که همه طرف ها به دنبال رسیدن به توافق قبل از ۲۰ ژانویه هستند، علاوه بر این فرستاده ترامپ با این پیام که توافق باید قبل از آن تاریخ تکمیل شود، به اسرائیل سفر کرده است.
از جزئیات توافق چه می دانیم؟
مذاکرات در ساعات اخیر برای دستیابی به توافق آتش بس در نوار غزه پیشرفت های جدیدی داشته، به ویژه پس از مذاکرات به میزبانی قطر، که منجر به «پیش نویس نهایی» شد و متن آن به طرف فلسطینی و اسرائیلی تحویل داده شد. کانال ۱۳ اسرائیل نیز به نوبه خود دیروز گزارش داد که «روز تعیین کننده ای برای توافق» است، اما هنوز زود است که با خوش بینی درباره آن صحبت کنیم، اما بدون شک ساعات حیاتی است و یادآور شد که هیئت اسرائیلی به ریاست رئیس موساد هنوز در قطر است و در ۲۴ ساعت گذشته در محورهایی از مذاکره از جمله توافق بر سر هویت زندانیان آزاد شده و چگونگی استقرار نیروهای ارتش اسرائیل پس از آتش بس، پیشرفت هایی حاصل شده است. این کانال اسرائیلی اذعان کرده که طرف اسرائیلی امیدوار است قبل از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده در ۲۰ ژانویه به توافق برسند.
محورهای توافق آتش بس که تا این لحظه از سوی رسانه ها منتشر شده به شرح زیر است:
بازگشت گروگان ها
در مرحله اول، ۳۳ گروگان شامل کودکان، زنان، سربازان زن، مردان بالای پنجاه سال، مجروح و بیمار آزاد خواهند شد. اسرائیل معتقد است که بیشتر اسرا زنده هستند، اما هیچ تایید رسمی از حماس دریافت نکرده است. همچنین مرحله اول ۶۰ روز طول می کشد و اگر طبق برنامه پیش برود، مذاکرات در مورد مرحله دوم از شانزدهمین روز پس از لازم الاجرا شدن توافق آغاز می شود.
در ازای گروگان ها، اسرائیل بیش از هزار زندانی فلسطینی را آزاد خواهد کرد، از جمله کسانی که به دلیل کشتن افراد در حملات متقابل در حال گذراندن محکومیت های طولانی مدت زندان هستند. اما این تبادل شامل نیروهای حماس که در حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل شرکت داشتند، نخواهند شد.
خروج نیروها
به صورت مرحله ای انجام می شود و نیروهای اسرائیلی در نزدیکی مرز برای دفاع از شهرها و شهرک های اسرائیلی مستقر خواهند شد و در آنجا باقی می مانند. علاوه بر این، تدابیر امنیتی در مورد محور فیلادلفیا (صلاح الدین) در جنوب نوار غزه برقرار خواهد شد و اسرائیل پس از چند روز نخست توافق، از بخش هایی از آن عقب نشینی خواهد کرد.
به ساکنان غیرمسلح شمال غزه اجازه داده خواهد شد تا در چارچوب مکانیزمی که اطمینان از عدم حمل سلاح را تضمین می کند، به مناطق خود بازگردند. نیروهای اسرائیلی همچنین از گذرگاه نتزاریم در مرکز غزه عقب نشینی خواهند کرد. همچنین گذرگاه «رفح» بین مصر و غزه به تدریج شروع به کار خواهد کرد و به بیماران اجازه داده خواهد شد برای درمان از نوار غزه خارج شوند.
افزایش کمک ها
میزان کمک های بشردوستانه ارسالی به نوار غزه افزایش خواهد یافت و اسرائیل اجازه ورود کمک ها به نوار غزه را می دهد، اما بر سر اینکه چه مقدار از کمک ها می تواند وارد نوار شود و چه چیزی به نیازمندان می رسد.
حکومت سیاسی آینده غزه
آینده سیاسی نوار غزه یکی از مبهم ترین مسائل در مذاکرات است. اینکه چه کسی پس از جنگ، نوار غزه را اداره خواهد کرد تردیدهای جدی وجود دارد و به نظر نمی رسد دور کنونی مذاکرات به دلیل پیچیدگی یک توافق کوتاه مدت، به این موضوع بپردازد. این در حالی است که اسرائیل هر گونه نقش حماس در اداره غزه را رد می کند و با مشارکت تشکیلات خودگردان فلسطین نیز که سه دهه پیش بر اساس پیمان صلح اسلو ایجاد شد، مخالفت کرده است. اسرائیل از زمان آغاز جنگ در غزه گفته است که کنترل امنیتی این منطقه را حتی پس از پایان جنگ حفظ خواهد کرد.
۲۱۳۳۱۵
