28 روز پر التهاب سال 1358 را در روزشمار «انقلاب دوم» بخوانید

به گزارش یولن،‌ مجموعه بزرگ روزشمار جنگ ایران و عراق اولین اثر پژوهشی و منحصربه‌فرد در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در دست انتشار است. این روزشمارها شامل مقاطع جنگ قبل از جنگ، دوران جنگ تحمیلی و دوران پس از جنگ و همچنین روزشمارهای موضوعی است. کتاب «انقلاب دوم» جدیدترین اثر منتشرشده در حوزه روزشمار است که مقطع زمانی مهمی را شامل می‌شود به‌ طوری‌که وقایع مهمی در این دوره زمانی رخ‌داده و در مسائل مختلف سیاسی، نظامی، امنیتی و بین‌الملل تأثیرگذار بوده است. بر این اساس با محمد عرفان کریمی مدیریت گروه روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و علیرضا محسنی ابوالخیری نویسنده به گفت‌‌وگو پرداختیم.

محمدعرفان کریمی مدیرگروه روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به اینکه در روزشمارهای دوران جنگ ایران و عراق دوره‌ای با عنوان «جنگ ماقبل جنگ» داریم، بیان داشت: به‌ طور مشخص روزشمارهای «جنگ ماقبل جنگ» از ۲۱ بهمن سال ۱۳۵۷ شروع و تا ۳۰ شهریور ۱۳۵۹ پایان می‌یابد. در این دوره جنگ آغاز نشده است اما درگیری‌ها و کشمکش‌های سیاسی بین ایران و عراق ادامه دارد.

وی با بیان اینکه از این مقطع به‌ عنوان مقطع زمینه‌سازی یاد می‌شود، افزود: طبق تقسیم‌بندی که در طراحی اولیه انجام‌شده است ۹ دوره روزشمار برای مقطع «جنگ ماقبل جنگ» طراحی‌شده است که البته برخی از این دوره‌ها با ۲ جلد روزشمار پوشش داده شده است. کتاب پنجم نیز جزو همین دسته روزشمارها است که در مقطع زمینه‌سازی تعریف می‌شود. این دوره آبستن حوادث بسیار سیاسی، نظامی و امنیتی است. در واقع بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی یکسری بحران‌های داخلی و کشمکش‌های سیاسی در داخل کشور داریم، از طرفی روابط بین‌الملل به‌ هم‌ خورده است و با تسخیر لانه جاسوسی یک بحران در روابط ایران و آمریکا پیش می‌آید که خودش آغاز اتفاقات دیگر است.

مدیرگروه روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به انتشار جلد اول از کتاب پنجم روزشمار جنگ ایران و عراق گفت: جلد اول از کتاب پنجم روزشمار جنگ ایران و عراق با عنوان «انقلاب دوم» شامل دوره زمانی ۱۳ آبان تا ۱۰ آذرماه سال ۱۳۵۸ است.

وی با اشاره به اینکه تسخیر لانه جاسوسی آمریکا از مهم‌ترین رخدادهای روزشمار «انقلاب دوم» است، گفت: عنوان کتاب پنجم نیز برگرفته از این رخداد است. البته در این کتاب به مطالب مهم دیگری از جمله مباحث مربوط به قانون اساسی، گروه‌های معارض نظام، استعفای دولت موقت، کشمکش‌ها و بحرانی که بین ایران و آمریکا به وقوع می‌پیوندد، پرداخته‌ شده است.

کریمی با اشاره به تیم نویسندگان روزشمار «انقلاب دوم» اظهار داشت: تیمی متشکل از علیرضا محسنی ابوالخیری، یعقوب نعمتی و هانیه مرشدی تدوین روزشمار پنجم را بر عهده داشتند. در واقع تدوین اولیه کتاب به عهده  محسنی بوده است، نظارت و تکمیل به عهده یعقوب نعمتی و ویرایش محتوایی توسط هانیه مرشدی انجام شده است.

در ادامه با نویسنده کتاب علیرضا محسنی ابوالخیری نویسنده روزشمار پنجم از مجموعه روزشمارهای جنگ ایران و عراق به گفت‌وگو پرداختیم. وی با اشاره به کتاب «انقلاب دوم» گفت: این کتاب جلد اول از کتاب پنجم مجموعه بزرگ جنگ ایران و عراق است که توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شده است.

محسنی ابوالخیری مدت‌ زمان لازم برای پژوهش و نگارش این روزشمار را ۲ سال بیان و ابراز داشت: در طرح اولیه قرار بود این کتاب در یک جلد و در یک بازه زمانی ۶۲ روزه یعنی از ۱۳ آبان ۱۳۵۸ تا ۱۴ دی‌ ماه ۱۳۵۸ منتشر شود، ولی اقتضای این دوره به‌ عنوان دوره‌ای آکنده از تغییر و تحولات مهم و تعیین در سرنوشت نظام جمهوری اسلامی ایران، حجم کتاب را بیش‌ از حد تصور کرد و لذا این تدبیر در نظر گرفته شد که این کتاب در ۲ جلد منتشر شود و نقطه تمایز این دو جلد را همه‌پرسی قانون اساسی قرار دادیم.

وی ادامه داد: به‌ این‌ ترتیب کتاب «انقلاب دوم» یک دوره زمانی ۲۸ روزه از ۱۳ آبان ۱۳۵۸ تا ۱۰ آذر ۱۳۵۸ است و  اولین روز از جلد دوم روز همه‌پرسی قانون اساسی است. جلد دوم هم مراحل پژوهش و تدوین را می‌گذراند.

نویسنده کتاب «انقلاب دوم» بیان داشت: این روزشمار از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تا پیش از شروع جنگ به‌عنوان دوره‌ای که زمینه جنگ در آن شکل گرفت به دنبال پاسخ به این پرسش است که چرا جنگ آغاز شد. کتاب «انقلاب دوم» به‌ عنوان روزشماری که دوره پیش از جنگ را موردبررسی قرار می‌دهد در پاسخ به همین پرسش منابع اولیه و ثانویه موجود را موردبررسی تاریخی قرار داده است.

وی با اشاره به روش تحقیق خود برای نگارش این جلد از روزشمار گفت: منابع مورد استفاده در این کتاب، منابع ارزشمند موجود در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس هستند، کما اینکه از منابع ثانویه نیز بهره کافی برده شده است.

محسنی ابوالخیری خاطرنشان کرد: در این روش هر روز شامل چندین گزارش منسجم و سازمان‌یافته شبیه یک مقاله کوچک هستند که با یک شماره از یکدیگر متمایز می‌شوند. برای تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها نیز از روش توصیفی بدون تحکم نظری برای ارائه حداکثر عینیت تاریخی استفاده شده است.

وی در ادامه به محتوای کتاب «انقلاب دوم» پرداخت و افزود: کتاب «انقلاب دوم» به‌ مرور و توصیف وقایع یکی از نهادهای مهم و سرنوشت‌ساز نظام جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. در طول این مقطع ۲۸ روزه به نوع رابطه با نظام خارج و جزئیات ساختاری این نظام تحت عنوان قانون اساسی در آستانه همه‌پرسی می‌پردازد.

نویسنده کتاب «انقلاب دوم» تصریح کرد: در این دوره زمانی وقایعی به وقوع پیوستند که هر کدام نقطه عطفی در روند نظام جدید هستند و برخی هم به‌ طور مستقیم یا غیرمستقیم زمینه‌ساز آغاز جنگ عراق علیه ایران می‌شوند. از جمله تسخیر سفارت آمریکا در تهران و آغاز کشمکش علنی ایران با متحدانش، وجود تنش در مناسبات ایران با عراق، کشمکش در مناطق کردنشین غرب ایران بین حکومت مرکزی و گروه‌های مخالف و در نهایت کشمکش‌های داخلی گروه‌های سیاسی بر سر قانون اساسی.

وی ادامه داد: در یک‌ چشم‌انداز در دوره زمانی کتاب «انقلاب دوم» ایران در معرض تنش‌های گوناگون داخلی و خارجی قرار گرفت که این فضا، فضایی مساعد برای ضعیف نشان دادن عوامل دفاعی امنیتی ایران فراهم کرد که از دیدگاه دولت عراق فرصتی مناسب برای تجاوز به خاک ایران برای تحقق بخشیدن به داعیه منطقه‌ای خودش محسوب می‌شد.

محسنی ابوالخیری درباره چرایی عنوان کتاب گفت: عنوان «انقلاب دوم» بر مبنای زمینه تاریخی دوره کتاب در ارتباط با سیر تکمیلی انقلاب ایران و تکمیل دگرگونی نظام سیاسی ایران بعد از انقلاب انتخاب شده است. در این دوره حرکت انقلابی ملت ایران در تداوم انقلاب اسلامی ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، که با طرد دیکتاتوری و برقراری آزادی همراه بود وارد مرحله بعدی یعنی طرد استعمار و کسب استقلال تحت عنوان انقلاب دوم شد. همچنین در این دوره نظام سیاسی ایران در دنباله دگرگونی و انقلاب سابق خود که تحت عنوان جمهوری اسلامی رخ داده بود با ترسیم جزئیات ساختاری در چارچوب قانون اساسی چهره‌ای کامل به خود گرفت.

انتهای پیام/