5 دور مذاکره ایران و عربستان؛ آیا تحولی در مناسبات دیپلماتیک رخ خواهد داد؟

به گزارش خبرنگار گروه سیاست خارجی یولن، سوم اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ بود که خبرگزاری روسی اسپوتنیک از برگزاری دور پنجم گفت‌وگوها بین ایران و عربستان در روز پنجشنبه اول اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در بغداد و در فضایی بسیار مثبت خبر داد و اعلام کرد که دو هیأت بیشتر روی پرونده‌های منطقه و همچنین پرونده روابط دوجانبه و امنیت منطقه خلیج فارس صحبت کرده‌اند.

«فؤاد حسین» وزیر خارجه عراق هم که پیش‌تر اعلام کرده بود دولتش همه توان و روابط خود را برای ایجاد فرصت مناسب به منظور حصول تفاهم بین ایران و عربستان به کار خواهد بست، روز یکشنبه چهارم اردیبهشت ماه در اظهاراتی اعلام کرد که این مذاکرات مثبت بوده و از برگزاری دور جدید مذاکرات بین دو طرف در بغداد خبر داد.

به گزارش فارس، ایران و عربستان بعد از قطعی روابط دیپلماتیک دو کشور در دی ماه ۱۳۹۴ که یکجانبه از سوی عربستان و در پی تجمع مقابل سفارتخانه این کشور در تهران و ورود به این سفارتخانه و همچنین سرکنسولگری عربستان در مشهد در واکنش به اعدام شیخ نمر، قطع شد از فروردین ۱۴۰۰ گفت‌وگوهایی را در سطح امنیتی آغاز کردند که چهار دور آن در سال گذشته برگزار شد، گفت‌وگویی که چارچوب آن به گفته فؤاد حسین وزیر خارجه عراق بین دستگاه‌های امنیتی دو کشور بوده است و دور پنجم هم در نخستین روز دومین ماه سال جدید شمسی.

* گفت‌وگوها جدی و مثبت بود

دور پنجم گفت‌وگو بین ایران و عربستان از جمله سؤالاتی بود که در نشست روز دوشنبه پنجم اردیبهشت ماه سالجاری از سعید خطیب‌زاده پرسیده شد و سخنگوی دستگاه دیپلماسی در این باره اظهار داشت: دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان با تلاش‌هایی که دولت عراق انجام داده بود و تمهیدات و مساعدت‌های دولت عمان در روز پنجشنبه هفته گذشته (اول اردیبهشت) در بغداد برگزار و گفت‌وگوها رو به جلو و مثبت بود. چارچوب‌هایی که از قبل پیش بینی شده بود در این گفت‌وگوها مورد بررسی قرار گرفت. گفت‌وگوها جدی بود و اگر گفت‌وگوها به سطح سیاسی درجه یک ارتقا پیدا کند، می‌توان انتظار داشت که به سرعت شاهد پیشرفت‌های جدی در حوزه‌های مختلف مورد گفت‌وگو در چارچوب این مذاکرات باشیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین درباره احتمال دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان هم یادآور شد: هنوز در آن نقطه قرار نداریم.

وی در پاسخ به سؤال دیگری خاطرنشان کرد: ما در خصوص موضوعات دوجانبه و منطقه‌ای با هیأت اعزامی عربستان گفت‌وگوهایی انجام دادیم. ان‌شاءالله حج برگزار می‌شود، سال گذشته به خاطر کرونا داخلی برگزار می‌شد و گفت‌وگوها حاکی از این است که شاید نزدیک به ۴۰ هزار نفر اعزام خواهند شد.

خطیب‌زاده درباره چشم انداز از سرگیری روابط دو کشور هم با بیان این‌که گفت‌وگوها رو به جلو بوده و گفت‌وگوهای شش ماه معطل مانده را به جلو برده، یادآور شد: توافق شده دور بعدی برگزار شود و تاریخ تقریبی بین دو طرف صحبت شده، ولی هنوز قطعی نیست و امیدواریم موضوعاتی که در دستورکار است با ارتقای سطح و گفت‌وگوهای سیاسی بتواند زودتر حل و فصل شود.

فؤاد حسین وزیر خارجه عراق نیز روز دوشنبه پنجم اردیبهشت ماه در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره اعلام کرد که ایران و عربستان سعودی به یک یادداشت تفاهم ده بندی دست پیدا کرده‌اند. از سوی دیگر هم سخنگوی وزارت خارجه عراق اعلام کرد که مذاکرات بین عربستان و ایران، ممکن است زمینه را برای بازگشت روابط دیپلماتیک بین دو کشور مهیا کند.

روزنامه «الصباح» عراق هم روز دوشنبه پنجم اردیبهشت ماه در این باره نوشت: موفقیت گفت‌وگوهای هیأت ایرانی و سعودی در حالی است که عراق تلاش می‌کند تا تهران و ریاض را به سمت آغاز صفحه جدیدی از روابط پیش ببرد. روابطی که در نهایت به سود بغداد خواهد بود و می‌تواند تنش‌های تشدید شده در منطقه را کاهش دهد. منابع آگاه همچنین به این روزنامه گفته‌اند که «مذاکرات با توافق در سطح امنیتی و انتقال گفت‌وگوها به وزارتخانه‌های امور خارجه دو کشور پایان یافته و در ادامه مقدمات مذاکرات دیپلماتیک با حضور مقامات و دیپلمات‌های دو کشور فراهم خواهد شد».

دور پنجم گفت‌وگوها قرار بود در اواخر اسفند ماه برگزار شود، ولی وب سایت نورنیوز پیش از برگزاری این نشست از لغو یکجانبه این دور از مذاکرات از سوی جمهوری اسلامی ایران خبر داد و برخی نیز آن را به اعدام شیعیان در آن زمان در عربستان مرتبط دانستند و عملا این مذاکرات حدود ۶ ماه متوقف ماند تا این که یک مقام وزارت امور خارجه عراق ۱۶ فروردین ماه سال جاری ۱۴۰۱ خبر داد که دفتر نخست‌وزیری این کشور تلاش‌های خود را برای ازسرگیری گفت‌و‌گو‌ها بین ایران و عربستان آغاز کرده و اعلام کرد: «ایرانی‌ها تمایلی به تکرار چهار دوره گذشته ندارند. آن‌ها می‌خواهند که بر سر محورهای مشخصی توافق شود تا این محورها مورد بحث و بررسی قرار گیرند. مأموریت عراق در حال حاضر انتقال دیدگاه‌های دو طرف است».

این مقام عراقی در ادامه با اشاره علت لغو آخرین دور گفت‌و‌گوها خاطرنشان کرد که ایران پیش‌تر از ریاض خواسته بود که اعدام‌ شیعیان این کشور را متوقف کند (جزئیات بیشتر).

بعد از آن بود که فؤاد حسین وزیر خارجه عراق ۲۴ فروردین ماه در سفری که به تهران داشت و در نشست خبری مشترک با حسین امیرعبداللهیان درباره دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان بیان کرد: این گفت‌وگوها ادامه داشته و برای مدتی متوقف شد. امیدواریم دور بعدی این گفت‌وگوها بین ایران و عربستان برگزار شود. مشخص است که گفت‌وگو تا الان در چارچوب مشارکت دستگاه امنیتی دو طرف بوده است و از سمت ایران نمایندگانی از وزارت خارجه بوده‌اند، ولی چارچوب گفت‌وگوها بین دستگاه‌های امنیتی بوده است. برخی مسائل وجود دارد که باید مطرح شود. امیدوارم بزودی نشست بعدی برگزار شود. گمانه‌زنی‌هایی درباره زمان آن مطرح شده است، ولی به صراحت نمی‌توانم درباره زمان نشست بعدی صحبت کنم، ولی طرفین این تمایل را دارند نشست‌های خود را ادامه دهند.

وی گفت: امیدوارم بتوانیم به مراحل بعدی این گفت‌وگوها برسیم و از گفت‌وگوهای بسته و محرمانه به گفت‌وگوهای علنی برسیم. وضعیت بعد از برقراری آتش بس در یمن سمت و سوی دیگری پیدا کرده است. آتش بس در یمن حاصل تلاش طرف‌های منطقه‌ای، یمنی و بین‌المللی بود و این آتش بس می‌تواند یکی از دلایلی باشد که می‌تواند زمینه از سرگیری گفت‌وگوها را فراهم کند تا به گفت‌وگوهای دیپلماتیک و غیرمحرمانه برسیم.بخشی از گفت‌وگوها درباره مسائل منطقه‌ای بوده و عراق نقش پررنگی در این زمینه چه در سطح امنیتی و دیپلماسی داشته است (جزئیات بیشتر).

و در نهایت بود که این گفت‌وگوها روز پنجشنبه اول اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ بعد از حدود شش ماه در بغداد برگزار شد.

* از دور چهارم تا دور پنجم چه گذشت؟

گفتنی است ایرج مسجدی سفیر ایران در بغداد دوم مهرماه ۱۴۰۰ در گفت‌وگویی از برگزاری دور چهارم گفت‌وگوها بین ایران و عربستان خبر داد و چندی بعد هم یک مسئول عراقی به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که بغداد میزبان مذاکرات ایران و عربستان در نخستین نشست پس از روی کار آمدن رئیس‌ جمهوری جدید ایران بوده است.

«فیصل بن فرحان» وزیر خارجه عربستان ۲۳ مهر ماه ۱۴۰۰ در مصاحبه با «فایننشال تایمز» ضمن صمیمانه و درعین حال اکتشافی توصیف کردن مذاکرات با تهران، گفت که ریاض در خصوص این گفت‌وگوها جدیت دارد (جزئیات بیشتر).

وزیر خارجه عربستان نیز هشتم آبان ماه ۱۴۰۰ در اظهاراتی اعلام کرد: « تاکنون چهار دور مذاکره  با ایران برگزار کردیم. گفت‌وگوها صمیمانه است. ما همچنان امیدواریم که این مذاکرات پیشرفت ملموسی ایجاد کند، اما تاکنون به پیشرفت کافی برای خوشبین بودن در این زمینه  دست نیافته‌ایم.» وی درباره دور دیگری از مذاکرات هم گفت: «هیچ برنامه‌ریزی نشده‌ای است، اما ما آماده‌ایم که مذاکرات را ادامه دهیم.»

خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه نیز ۲۹ آذر ماه درباره مذاکرات ایران و عربستان نیز خاطرنشان کرد: تحولی در این زمینه نداشتیم. همچنان منتظر پاسخ ریاض هستیم. قطعا پیشرفت مذاکرات منوط به جدیت طرف مقابل خواهد بود. به میزانی که جدیت را نشان دهند، آمادگی داریم مثل همیشه هم گفت‏‌وگوها پیشرفت داشته باشد و هم در خصوص موضوعاتی که درباره منطقه و دوجانبه گفت‏‌وگو کردیم این گفت‌وگوها را به تفاهم برسانیم. ریاض را به راه‌حل‌های سیاسی و دیپلماتیک و عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها دعوت می‌کنیم. ترتیبات فراگیر منطقه‌‎‌ای از طریق احترام متقابل و درک واقعیت‌های این کشورها عبور می‌کند.

البته در این میان خبری هم منتشر شده بود که مقامات ایران و عربستان در امان پایتخت اردن با یکدیگر دیدار کرده اند که خطیب‌زاده در پاسخ به سؤالی در این باره اظهار داشت: دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان هنوز برگزار نشده و جزییات دیگری در این خصوص نداریم.

«بدر بن حمد البوسعیدی» وزیر امور خارجه عمان ۲۹ دی ماه ۱۴۰۰ در گفت‌وگو با روزنامه مصری «اخبار الیوم» با بیان اینکه به نتیجه رسیدن گفت‌و‌گوهای ایران و عربستان سعودی به ثبات و امنیت منطقه کمک خواهد کرد، تأکید کرد که این کشور از تلاش‌های صورت گرفته برای دست‌یابی به یک توافق بین دو طرف حمایت می‌کند  (جزئیات بیشتر).

فؤاد حسین وزیر خارجه عراق (+) هم که دوم دی ماه به تهران سفر کرد در نشست خبری مشترک با همتای ایرانی ابراز امیدواری کرد که دور پنجم مذاکرات بین ایران و عربستان برگزار شود و حسین امیرعبداللهیان هم در این نشست اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران در دور پنجم مذاکرات با عربستان در بغداد شرکت می‌کند و گفت: به کوشش آقای فؤاد حسین و آقای مصطفی الکاظمی (نخست‌وزیر عراق) ما در دور آینده مذاکرات ایران و عربستان در بغداد شرکت خواهیم کرد. از مساعی جمیله دولت عراق برای کمک به رفع سوءتفاهمات و بازگشت روابط ایران و عربستان به حالت طبیعی تشکر می‌کنم. آن‌چه مربوط به جمهوری اسلامی ایران است در آخرین دور مذاکرات مجموعه‌ای از پیشنهادات عملی و سازنده را به طرف سعودی ارائه دادیم و در مذاکرات امروز با آقای فؤاد حسین داشتیم مطلع شدم طرف سعودی پیشنهادات ایران را با نگاه مثبت مورد بررسی قرار داده و ان‌شاءالله هیأت‌های دو کشور در آینده نزدیک در بغداد گردهم می‌آیند و در خصوص عملیاتی کردن مرحله بعدی توافقات اقدام خواهند کرد. آماده هستیم که هیأت‌های فنی دو کشور از سفارتخانه‌ها بازدید کنند. سفارتخانه‌ها و مقدمات کار را فراهم کنند که روابط به حالت طبیعی خودش برگردد، ولی باید منتظر ماند و دید که این اتفاق در چه زمانی و در نتیجه کدام مرحله مذاکرات ایران و عربستان در بغداد رخ خواهد داد.

رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین خاطرنشان کرد:‌ در پرونده روابط ایران و عربستان مجموعه‌ای از نکات مثبت و منفی است. منتظر هستیم پاسخ قانع کننده‌ای از عربستان سعودی بشنویم که چرا دستگاه‌های اجرایی در انتقال به موقع سفیر ایران در یمن کوتاهی کردند. در عین حال در هفته گذشته موافقت عربستان سعودی را با صدور ویزا برای سه تن از دیپلمات‌های ما که به عنوان دیپلمات‌های مستقر نزد سازمان همکاری اسلامی در جده قرار است مشغول به کار شوند، دریافت کردیم (جزئیات بیشتر).

* اعطای روادید به سه دیپلمات ایرانی نزد سازمان همکاری اسلامی در جده

خطیب‌زاده هم ششم دی ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران اظهار داشت: گفت‌وگوهای ما با عربستان با یک فهمی نسبت به نقاط اختلافی و اشتراکی جلو می‌رود. ضمن این‌که در برخی موضوعات اختلافات روشن و مشخصی داریم، ولی تلاش کردیم مسیری را برویم که نتیجه آن منفعت بیشتر برای مردم منطقه و دو ملت باشد. مسیر حل و فصل اختلافات از مسیر گفت‌وگو می‌گذرد. ایران اعلام آمادگی کرده در دور پنجم در بغداد حاضر شود و به سه تن از دیپلمات‌های ما برای آغاز مقدمات بازگشایی نمایندگی ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در جده ویزا داده شده که می‌تواند مقدمه باشد برای این موضوع.

خبرنگاری پرسید گره کار کجاست که چهار دور مذاکرات با عربستان به نتیجه نرسیده که خطیب‌زاده در این باره گفت: ما لیستی به طرف مقابل دادیم و امیدواریم پاسخ‌ها را دریافت کنیم. بی اعتمادی های بین دو طرف و واقعیت‌هایی درباره اختلاف نظرها وجود دارد و دو طرف تلاش می‌کنند با رویکرد سازنده به جلو برود و منتظر هستیم پاسخ را بگیریم و آمادگی برگزاری دور پنجم در بغداد را داریم.

سخنگوی وزارت خارجه ۲۷ دی ماه هم در اظهاراتی بیان کرد: تمرکز بر آغاز فعالیت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در جده است و دیپلمات‌های ما ویزا گرفتند برای این‌که این امکان سنجی انجام شود و همانطور که آقای رئیسی در مصاحبه مطبوعاتی اوایل انتخابشان اشاره کردند، جمهوری اسلامی ایران آمادگی بازگشایی سفارت خود در عربستان را دارد و بستگی به این دارد که عربستان سعودی چه اقدامات عملی را انجام می‌دهد. ما این آمادگی را قبلا اعلام کردیم و ان‌شاءالله در این مسیر تمام تمهیدات را خواهیم اندیشید که این مسیر به سمت اجرایی شدن برود.

سعید خطیب‌زاده چهارم بهمن ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران از حضور دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در نشست آتی سازمان همکاری اسلامی برای اولین بار پس از چند سال در عربستان خبر داد و گفت: تمرکز امروز ما بازگشایی نمایندگی ایران در این سازمان است و طبیعی است اگر مسیری که در چهار دور گذشته طی کردیم به نقطه‌ای برسیم که سؤالات و نکاتی که مطرح کردیم پاسخ‌های آن را از طرف سعودی بگیریم، می‌توانیم وارد فاز جدید تنظیم روابط هم بشویم (جزئیات بیشتر).

* راه را برای عربستان سعودی باز گذاشته‌ایم

حسین امیرعبداللهیان هم چهارم بهمن ماه در مراسم اختتامیه همایش ملی ایران و همسایگان در مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه با بیان این‌که در این حوزه از تداوم گفت‌وگوها با عربستان سعودی استقبال می‌کنیم، گفت: ما راه را برای عربستان سعودی باز گذاشته‌ایم. هر زمان عربستان تصمیم بگیرد روابط دیپلماتیک خود را با ایران به حالت طبیعی برگرداند، ما از بازگشایی سفارتخانه‌ها و بازگشت روابط به حالت طبیعی و حتی از توسعه روابط با عربستان سعودی استقبال می‌کنیم. خرسندیم سه دیپلمات ما از چند روز پیش در جده مستقر شدند و فعالیت‌های خود را نزد سازمان همکاری اسلامی از سر گرفتند. این‌که چه زمانی سفارتخانه‌‌های دو کشور باز شود، اکنون عربستان است که باید تصمیم بگیرد و نسبت به این موضوع به جمع بندی لازم برسد. ما هم از دور جدید گفت‌وگوها استقبال می‌کنیم و هم مایلیم اشاره کنیم که گفت‌‌وگوهای طولانی لازمه بازگشت روابط به حالت عادی به تنهایی نیست، بلکه اتخاذ تصمیم سیاسی امروز یک ضرورت است. ما در جمهوری اسلامی ایران به ویژه در دولت جدید با رویکرد به همسایگان این تصمیم را اتخاذ کرده‌ایم که عربستان هر زمان به جمع بندی رسید، می‌تواند به بازگشت روابط با ایران به حالت طبیعی اقدام لازم را به عمل بیاورد. (جزییات بیشتر)

«ایرج مسجدی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد نیز هشتم بهمن ماه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری «یونیوز» گفت: « تاکنون با هیأت سعودی چهار دور مذاکره در بغداد داشته‌ایم و این مذاکرات پیشرفت‌های خوبی داشته است. دور پنجم مذاکرات ان‌شاء‌الله در آینده نزدیک قرار است که برگزار شود. هم ما و هم سعودی‌ها اراده سیاسی‌مان بر این است که بتوانیم مشکلات دوجانبه فیمابین را حل و فصل کنیم. در دستورکار ما این است که بتوانیم در اصل مسدود شدن روابط دو کشور را که سال‌هاست اتفاق افتاده، برطرف کنیم و به تدریج در یک شکل طبیعی قرار بگیریم. البته ممکن است کمی زمانبر باشد؛ ولی هم سعودی‌ها و هم جمهوری اسلامی علاقه‌مند هستند که مشکلات بین خودشان را حل و فصل کنند. در این چهار دور مذاکرات بحث‌های زیادی صورت گرفت و فکر می‌کنم پیشنهادهای ارائه شده ما را طرف سعودی بررسی کرده‌ و در جلسه پنجم ممکن است به تصمیمات خوبی بینجامد، بنابراین تا قبل از نهایی شدن به نظر می‌آید که شاید لازم باشد تصمیمات و توافقات به نتیجه برسد و بعد ان‌شاء‌الله به استحضار مردم شریف برسد».

از دیگر سو، وزیر امور خارجه عراق ۱۴ بهمن ماه در گفت‌وگوی تلفنی با امیرعبداللهیان بر اهمیت تداوم مذاکرات تهران و ریاض و آثار مثبت آن بر تعمیق و تثبیت ثبات و امنیت در کل منطقه تاکید کرد و سعید خطیب‌زاده نیز ۱۸ بهمن ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره آمادگی داشته و ما در چارچوب دوره‌های قبلی در بغداد آمادگی ادامه گفت‌وگوها را در بغداد داریم. تاریخ و زمان آن منوط به اراده در ریاض است و به محض این اراده در ریاض شکل بگیرد، ان‌شاءالله در بغداد حاضر خواهیم بود. 

این دیپلمات ارشد کشورمان ۲۵ بهمن ماه نیز درباره دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان نیز اظهار داشت: تحول جدیدی نداریم و ایران آمادگی خود را داشته است این نشست را برگزار کند. هر کس اشتباه محاسباتی کند نتیجه آن خوب نخواهد بود، منتظر اراده ریاض هستیم برای ازسرگیری این گفت‌وگوها و اعلام آمادگی هم کردیم.

پنج روز بعد یعنی ۳۰ بهمن ماه حسین امیرعبداللهیان در دیدار همتای عراقی در مونیخ ضمن اعلام آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای تداوم گفت‌وگوها با عربستان تصریح کرد: این امر بیش از همه به اراده طرف مقابل بستگی دارد. وزیر امور خارجه عربستان نیز ۳۰ بهمن ماه گفت که این کشور منتظر دور پنجم مذاکرات با جمهوری اسلامی ایران است، «هر چند تا کنون، هیچ پیشرفت بنیادینی [در روند مذاکرات] صورت نگرفته است». 

از سوی دیگر، فیصل المقداد وزیر خارجه سوریه نیز اول اسفند ۱۴۰۰ ضمن ابراز خوشبینی به نتایج مذاکرات ایران و عربستان، گفت که کشورهای عربی از دشمنی با تهران، هیچ سودی نخواهند کرد.

و بالاخره قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی عراق اول اسفند ماه ۱۴۰۰ خبر داد که دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان، به زودی در بغداد برگزار خواهد شد. خطیب‌زاده هم نهم اسفند ماه درباره زمان دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان گفت: هنوز تاریخ قطعی نیست. به محض این‌که تاریخ قطعی شود و ایران پاسخ‌ها به پیشنهادات دور چهارم را دریافت کند، در خصوص جزییات و سطح آن می‌توانیم اعلام نظر کنیم.

در همین زمینه نیز علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ۱۴ اسفند ماه در توئیتی درباره مذاکرات ایران و عربستان و در پی اظهارات بن سلمان ولی عهد سعودی درباره رابطه با رژیم صهیونیستی نوشت: حضور فعال و با برنامه ⁧‫ایران‬⁩ در گفتگوهای دوجانبه با عربستان سعودی به میزبانی‌ عراق، نشأت گرفته از راهبرد اصولی جمهوری اسلامی در زمینه همکاری و مودت با همسایگان بر مبنای تامین منافع دوجانبه و منطقه‌ای است.  نباید فراموش کنیم که رژیم صهیونیستی بزرگترین دشمن جهان اسلام و جهان عرب است.

سعید خطیب‌زاده ۲۳ اسفند ماه ۱۴۰۰ در نشست هفتگی با خبرنگاران و در پی انتشار اخباری مبنی بر تعویق این گفت وگوها اظهار داشت: تاریخی توسط دوستان ما در عراق برای گفت‌وگوهای دور پنجم بین ایران و عربستان اعلام شده بود. این تاریخ هنوز قطعی نیست. به محض این‌که تاریخ قطعی شود و دو طرف درباره تاریخی توافق کنند، اعلام خواهم کرد.  ما باید به یک تاریخ مرضی الطرفین برسیم. پرونده‌های اختلافی ما روشن است و باید با هم صحبت کنیم و به توافق برسیم که منتفعین اول آن مردم دو کشور و منطقه خواهند بود. اگر تاریخی برای مذاکرات بین ایران و عربستان حاصل شود اعلام خواهیم کرد. 

از سوی دیگر، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ۲۵ اسفند ماه ۱۴۰۰ نیز در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس در خصوص دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان نیز بیان کرد: برگزاری آن قطعی است، ولی زمان هنوز نامعین است.

اول فروردین ۱۴۰۱ نیز وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگوی تلفنی با فؤاد حسین همتای عراقی به تشریح دیدگاه ایران در زمینه تاخیر در برگزاری دور پنجم گفت‌وگو بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی پرداخت و از سوی دیگر، وزیر خارجه لبنان هم پنجم فروردین در دیدار امیرعبداللهیان در بیروت ضمن استقبال از گفت‌وگوهای ایران و عربستان گفت: این گفت‌وگوها می‌تواند فرصتی را برای کمک به پیشبرد گفت‌وگوهای بین یمنی و حل و فصل بحران آن کشور فراهم کند.

*حتما اتفاقی که در گردن زدن حدود ۸۰ جوان و نوجوان مسلمان عربستان رخ داد و پوشش نادرست گردن زدن تروریست ها نام گرفت اقدام دلخراشی بود

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران نیز ششم فروردین ماه نیز در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره مذاکرات ایران و عربستان خاطرنشان کرد: هم پیام‌های مثبتی از مقامات سعودی در برخی اظهاراتشان دریافت می‌کنیم و هم گاهی اوقات اقدامات منفی را شاهد هستیم. معتقدیم آن چیزی که مشکل اساسی در هیأت حاکمه عربستان است این است که این هیأت از برخی تناقضات رفتاری و گفتاری باید فاصله بگیرد. چهار مرحله گفت‌وگو با سعودی‌ها داشتیم و برای مرحله بعدی هنوز توافقی درباره تاریخ و زمان آن انجام ندادیم. حتما اتفاقی که در گردن زدن حدود ۸۰ جوان و نوجوان مسلمان عربستان رخ داد و پوشش نادرست گردن زدن تروریست ها نام گرفت اقدام دلخراشی بود و مورد محکومیت در جهان و از جمله ایران قرار گرفت اگر بخواهیم گفت‌وگوها با عربستان را به مرحله ورود جدید به دور گفت‌وگوها و توافق برسانیم، همه ابعاد باید مورد توجه قرار بگیرد.

وی ادامه داد: حتی در این مرحله از گفت‌وگوها اگر شرایط منطقه‌ای و شرایط عربستان با این اعدام‌ها تحت تاثیر منفی قرار نگرفته بود و چنین رفتار ناقض حقوق بشری در عربستان شکل نگرفته بود، شاید برای اولین بار یکی از موضوعاتی که با وساطت طرف عراقی در دستورکار قرار داشت این بود که طرف سعودی در این مرحله مایل بود راجع به یکی از موضوعات منطقه‌ای صحبت کند که ما به عراق گفته بودیم ایده‌های سعودی را دریافت خواهیم کرد. ما از بازگشت روابط سعودی با ایران به حالت طبیعی استقبال می‌کنیم، ولی یادآور می‌شویم انتظار ما از عربستان این است که نقش سازنده را در قبال منطقه ایفا کند.

وزیر خارجه کشورمان درباره هشتمین سال تجاوز نظامی عربستان به یمن نیز گفت: در این موضوع سعودی‌‌ها بارها درخواست‌هایی داشتند حتی از جمهوری اسلامی ایران درخواست‌هایی داشتند که برای خاتمه جنگ ما هم از ارتباط معنوی خود استفاده کنیم. ما حتی یکی دو بار با مشورت برخی از کشورهای منطقه سعی کردیم اقداماتی را در تحرک دیپلماتیک خود داشته باشیم، ولی در نهایت در خصوص مذاکره، طرف سعودی به جای اینکه به دنبال راه‌حل باشد، دنبال آن چیزی بود که در میدان جنگ به دست نیاورده بود.معتقدم عربستان سعودی باید رویکردش را تغییر دهد. سعودی‌ها می‌دانند که هر چقدر جنگ طولانی می‌شود مقاومت یمنی قوی‌تر و گسترده‌تر می‌شود و به نظر من این یک هشدار جدی به طرف سعودی است. ما موافق گسترش جنگ در منطقه نیستیم. ما موافق تداوم جنگ و تجاوز علیه یمن نیستیم و معتقدیم سلا‌ح‌های دشمنان منطقه که امروز در این جنگ به کار گرفته می‌شود فقط نفع دشمنان جهان اسلام را تامین می‌کند و تداوم این جنگ به نفع جنگ افروزان و هیچ طرفی در منطقه نخواهد بود. (اینجا بخوانید)

سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه نیز ۱۵ فروردین ۱۴۰۱ در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان اظهار داشت: آمادگی داریم تاریخ گفت‌وگو‌ها مشخص شود و ادامه یابد. این گفت‌وگوها نیازمند یک دستورکار مشخص است. نظرات خود را مکتوب به طرف سعودی دادیم. طرف سعودی بهتر است نظراتش را مکتوب دهد که یقین کنیم اراده‌ای برای حل و فصل موضوعات فیمابین دارد. مسائل اختلافی ما و سعودی روشن است و به رغم پرونده‌های اختلافی باید تلاش کنیم که روابط خود را عادی کنیم و منتفع روابط عادی مردم منطقه و دو کشور هستند.

خطیب‌زاده ۲۲ فروردین ماه نیز در نشست هفتگی با خبرنگاران باز اعلام کرد که در خصوص ایران و عربستان تحول جدیدی رخ نداده و منتظر تاریخ هستیم و به محض اینکه تاریخ توافق شود گفت‌وگوها را ادامه دهیم. انتظارمان این است که ریاض به صورت عملی با پاسخ‌های اجرایی برای دور جدید گفت‌وگوها عازم بغداد شود.

سخنگوی وزارت خارجه ۲۹ فروردین ماه نیز درباره گفت‌وگوی امیرعبداللهیان و فؤاد حسین در خصوص مذاکرات ایران و عربستان نیز اظهار داشت: درباره ایران و عربستان گفت‌وگویی انجام شد و آمادگی داریم هر زمان عربستان سعودی آمادگی داشته باشد به نکات مکتوب ما پاسخ دقیق بدهد، می‌توانیم نشستی را داشته باشیم.

به گزارش فارس، اواخر فروردین ۱۴۰۰ بود که روزنامه «فایننشال تایمز» گزارش داد، مقام‌های ارشد ایران و عربستان سعودی برای بهبود روابط دو کشور در بغداد پایتخت عراق مذاکرات مستقیم برگزار کردند. منابع مورد استناد فایننشال تایمز مدعی شدند، اولین دور مذاکرات مستقیم عربستان سعودی و ایران در تاریخ نهم آوریل (۲۰ فروردین) انجام شد و به گفته یکی از مقام‌ها، این گفت‌و‌گوها، «مثبت» بوده است. (بیشتر بخوانید) البته یک منبع ایرانی بدون ذکر نام خود همان زمان به شبکه المیادین گفت که این خبر صحت ندارد.

«برهم صالح» رئیس جمهور عراق نیز ۱۵ اردیبهشت ماه در گفت‌و‌گو با  اندیشکده بیروت در زمینه مذاکرات تهران و ریاض گفت که بغداد بیش از یک بار میزبان گفت‌وگوهای ایران و عربستان سعودی بوده و خبرگزاری رویترز ۱۷ اردیبهشت ماه به نقل از یک مقام وزارت خارجه عربستان سعودی گزارش‌ها درباره گفت‌وگو بین تهران و ریاض را تایید کرد و گفت هدف از آن‌ کاستن از تنش‌ها در منطقه است. خطیب‌زاده دهم خرداد ماه با بیان این‌که گفت‌‌وگوها با عربستان همچنان ادامه دارد و افزود: این گفت‌وگوها در فضای مناسبی ادامه داشته و امیدواریم این گفت‌وگوها به فهم مشترکی بین ایران و عربستان برسد. این گفتگوها از همان ابتدا با استقبال خیلی از کشورها از جمله آمریکا مواجه شد.گفتنی است چهار دور این مذاکرات تا مهر ماه ۱۴۰۰ برگزار و دور پنجم نیز اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در بغداد برگزار شد.

انتهای پیام/ص