85 سال قبل هم ایران به خاطر شرکت بیمه وطنی‌اش تحریم شد
همین دیروز| گروه تاریخ یولن ـ امین رحیمی: سابقه فعالیت بیمه‌ای در ایرانِ معاصر به سال ۱۲۷۰ شمسی بازمی‌گردد؛ زمانی که «لازار پولیاکوف» روس توانست امتیاز انحصار حمل و نقل و بیمه را برای ۷۵ سال و به‌ازای سالی ۳۰۰ تومان از دولت قاجار بگیرد. وی قراردادی هم با شرکت دولتی پست ایران بست و مدتی در زمینه بیمه امور تجاری میان ایران و روسیه فعال بود. با این حال در آن روزگاران فعالیت بیمه‌ای در ایران رونق چندانی نداشت و فقط بازرگانان بزرگ برای حمل کالاهای عمده و اغلب برای واردات و صادرات، کالایشان را بیمه می‌کردند.
همین‌طور گذشت تا اینکه در سال ۱۲۸۹ شمسی دو شرکت بیمه روسی «نادژا» و «کافکاز مرکوری» در ایران شروع به فعالیت کردند و شعبه‌هایی گشودند و پس‌از آن تا اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول به‌تدریج تعداد بیمه‌های خارجی فعال در ایران افزایش یافت؛ ۱۳ شرکت بودند و از همه معروف‌تر «اینگستراخ» روسیه و «آلیانس» آلمان و «ایگل استار یورکشایر» انگلیس. کسب و کارشان هم با رواج فرهنگ بیمه میان ایرانی‌ها خوب بود.
تا اوایل قرن حاضر بازرگانان بزرگ برای صادرات و واردات کالا از بیمه‌های تجاری شرکت‌های خارجی استفاده می‌کردند
ایرانی‌ها چه کردند؟
در سال ۱۳۱۰ شمسی با تصویب قانون ثبت شرکت‌ها در ایران، شرکت‌های بیمه‌ای دیگری هم بازار ایران را برای فعالیت مناسب دیدند و همان‌سال بود که دکتر «آلکساندر آقایان» نماینده ارامنه در مجلس شورای ملی به فکرش افتاده بود که در ایران بیمه ایرانی راه بیندازد. دراین‌باره از خودش نقل شده است: «از سال ۱۳۱۰ در فکر تأسیس یک شرکت داخلی بودم، ولی سرمایه آن را نداشتم؛ تا اینکه داور [علی اکبر داور، از رجال مشهور دوره قاجار و پهلوی] به وزارت مالیه منصوب شد و از آنجایی که نامبرده از دوستان اینجانب بود، فکر خود را با او در میان گذاشتم. داور با قبول این پیشنهاد، تشکیل یک شرکت بیمه داخلی را با سرمایه دولت در برنامه خود قرار داد و در نهایت بحث مجوز قانونی تأسیس شرکت بیمه و تأمین سرمایه اولیه را در لایحه قانونی بودجه کل کشور در سال ۱۳۱۴ گنجانید که به تصویب رسید».
«آلکساندر آقایان» تأسیس یک شرکت بیمه ایرانی را پیشنهاد داد و از بانیان راه‌اندازی بیمه ایران بود
خارجی‌ها چه کردند؟
سرمایه نخستین بیمه ایران ۲ میلیون تومان بود و برای شروع فعالیت طبق اصول حرفه‌ای صنعت بیمه به پوشش بیمه اتکایی نیاز داشت؛ یعنی اینکه بیمه ایران باید نزد شرکت‌های بیمه بزرگ و بین‌المللی بیمه می‌شد. «آقایان» که دکترای حقوق داشت و عضو اولین هیأت مدیره بیمه ایران بود، دست‌به‌کار شد و به روایت تاریخ: «وی بلافاصله پس از تأسیس و ثبت شرکت برای تهیه پوشش اتکایی عازم اروپا می‌شود و با توجه به آشنایی قبلی که با برخی از شرکت‌های بیمه خارجی داشته به چند شرکت بیمه در آلمان، فرانسه، بلژیک و سوئیس از جمله شرکت بیمه آلیانس اند اشتوتگارت که از بیمه‌گران معروف آن زمان بوده مراجعه می‌کند ولی جواب منفی می‌شنود. بعداً بر اساس سندی که به دست می‌آورد، معلوم می‌شود مؤسسه بین‌المللی سندیکای بیمه‌گران مستقر در لندن قطعنامه‌ای صادر کرده و اعضای خود را از هرگونه معامله بیمه مستقیم و غیرمستقیم با هر شرکت بیمه داخلی در ایران منع کرده است. اقدام سندیکای مذکور عمق مخالفت بیمه‌گران خارجی را با هرگونه ابتکار عمل ایرانیان در تأسیس شرکت بیمه داخلی مستقل روشن می‌سازد…
دکتر آقایان در نهایت موفق می‌شود قرارداد اتکایی در رشته بیمه‌های آتش‌سوزی و حمل‌و‌نقل را از طریق یکی از دلالان بیمه در لندن که سال‌ها با مؤسسه لویدز همکاری داشته، منعقد کند ولی درخصوص بیمه‌های عمر و حوادث در آن سفر موفق به انعقاد قرارداد بیمه اتکایی نمی‌شود و بنابراین برای شروع کار شرکت به ایران باز می‌گردد…
پس‌از گذشت چند ماه از شروع فعالیت بیمه ایران با مسافرت مدیر کل شرکت بیمه یونیون سوئیس (که آن هم شرکت نسبتاً جدیدی بوده) به تهران، قرارداد بیمه اتکایی در رشته بیمه‌های عمر و حوادث را نیز با آن شرکت منعقد می‌کند».
با آغاز فعالیت بیمه ایران در سال ۱۳۱۴ شمسی، بیمه تجاری و باربری در ایران رونق گرفت
عاقبت چه شد؟
وضعیت بیمه ایران در روزهای ابتدایی تأسیس، این‌طوری بود که یکی از کارکنانش تعریف کرده است: «در ابتدای کار، شرکت، محل معینی نداشت. در خیابان لاله‌زار در زیرزمین یک ساختمان دو اطاق تاریک و مرطوب تحویل ما گردید که در آنجا مشغول کار شویم. خوب به خاطر دارم که در آن روزگار فقط با آقای سرکیاس (عضو هیأت مدیره وقت) و دو نفر ماشین‌نویس و نگارنده شروع به کار کردیم»
علاوه بر آن نقل شده است که: «اثاثیه و لوازم اداری اولیه بسیار مختصر بوده است. کل ارزش لوازم اداری خریداری شده در سال‌های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ مبلغ ۱۳۱ هزار ریال بوده و از جمله اثاثیه خریداری شده یک عدد صندوق آهنی نسوز بود که به مبلغ یک هزار ریال خریداری شد و این صندوق تا سال‌ها بعد مورد استفاده بود».
حالا همین شرکت چه کار کند خوب است؟ با استقبال سریع و چشمگیر ایرانی‌ها از بیمه ایرانی، اسناد و ارقام گواهی می‌دهند که: «شرکت بیمه ایران موفق شد در همان سال نخست فعالیتش ۶۲ درصد بازار بیمه کشور را در اختیار بگیرد و سهم مؤسسات خارجی را از ۱۰۰ درصد به ۳۸ درصد کاهش دهد. بیمه ایران همچنین با کاهش نرخ حق بیمه در برخی از رشته‌‌ها به حدود ۵۰ درصد در گسترش و توسعه بیمه در ایران نقش مؤثری داشت».
در دهه‌های بعدی بیمه‌های ایرانی دیگری هم از راه رسیدند و صنعت بیمه در ایران فراز و نشیب بسیار داشت. با این حال بیمه ایران که همچنان دولتی است، همواره و هنوز بزرگ‌ترین بیمه در ایران است.
نمایی از ساختمان قدیمی بیمه ایران در خیابان سعدی
امروز در تاریخ مناسبت‌های دیگری هم هست
امروز ۱۵ آبان مصادف با ۶ نوامبر میلادی و ۳۰ ربیع‌الاول هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبت‌های دیگری هم دارد.
ـ درگذشت «محمد هیدجی زنجانی» عارف و فیلسوف بزرگ در سال ۱۳۴۹ قمری
ـ زادروز «جیمز جونز» نویسنده معروف آمریکایی در سال ۱۹۲۱ میلادی
ـ زادروز «علی تجویدی» موسیقی‌دان معاصر در سال ۱۲۹۸ شمسی
ـ درگذشت «جهانگیر فروهر» هنرپیشه و بازیگر سینما و تلویزیون در سال ۱۳۷۶ شمسی
ـ درگذشت فقیه و عالم بزرگوار آیت‌الله «سید محمد علی مدرس یزدی» در سال ۱۳۸۰ شمسی
انتهای پیام/
