غوغای بی‌پایه دو قطبی سازی؛ توسعه حرم شاهچراغ(ع) یا حفظ میراث فرهنگی؟
به گزارش یولن از شیراز، طرح تفصیلی حرمین مطهر شاهچراغ و سیدعلاءالدین حسین (ع)، که ۵۷ هکتار از اراضی اطراف حرمین را شامل می شود، ضلع شمالی آن خیابان لطفعلی خان زند ، ضلع جنوبی پروژه ساخته شده بین الحرمین و شرق و غرب نیز آستان مقدس احمدابن موسی و سید علاءالدین حسین(ع) را در بر می گیرد.
این طرح دو سال پس از سفر مقام معظم رهبری در سال ۸۷ به استان فارس و اطلاق عنوان «سومین حرم اهل بیت» به شیراز، در شورای عالی شهرسازی کشور به تصویب رسید و در فاز نخست سبب شد حرم شاهچراغ پس از سالیان زیاد که در رکود قرار داشت تغییرات مهمی کند. سالیان دراز بدون هیچ تغییری ماندن حرم، همین میزان اندک پیشرفت عمرانی آن، تمامی مجاورین را شگفت زده کرد و به زائرین حرم نشاط خاصی بخشید اما این پیشرفت و تغییرات رو به جلو به یک‌باره متوقف شد و مجدد چندین سال است که بخش اصلی امور عمرانی و فرهنگی در رکود فرور فته و با اما و اگر روبرو است.
طرح توسعه حرم که در سال ۸۹ به تصویب رسیده بود، در سال ۹۴ در زمان صدارت عباس آخوندی و ریاست پیروز حناچی بر شورای عالی شهرسازی کشور به دلایلی که عدم ارائه نقشه ها و اسناد تکمیلی وفق شروط مصوبه مورخ ۶/۱۰/۸۹ شورای عالی در خصوص طرح توسعه حرم حضرت احمد بن موسی(ع) شاهچراغ و فقدان نقشه های ملاک عمل مصوب، همچنین مغایرت بند شش مصوبه مذکور با ضوابط سازمان میراث فرهنگی، ذکر شد، ملغی و تأکید شد از هر گونه مداخله و ادامه طرح در اراضی اطراف حرم پرهیز شود.
اتفاقی که مورد اعتراض اعضای شورای وقت و مسئولان استان قرار گرفت اما نتیجه ای نداد و طرح تا کنون متوقف و به حال خود رها شده است.
مشکلات در شیراز، تصمیمات در تهران
لغو عجولانه طرح تفصیلی حرم، توسط مدیرانی که مواجهه ای با حقیقت مشکلات و مسائل بافت اطراف حرم نداشته سبب شد شورای وقت شهر شیراز طی نامه ای این دستورات را زیر سئوال ببرد و بپرسد؛ آیا شورای عالی شهرستان معتقد به داشتن یک طرح مصوب برای مکانی که در اوقات مختلف سال شاهد حضور میلیونی زائران داخلی و خارجی می‌باشد، نیست؟
آیا اعضای محترم شورای عالی از وضعیت اسفباری که در محدوده ۳۶۰ هکتاری بافت مرکزی شیراز ایجاد شده، مطلع هستند؟
آیا حضور استاندار محترم به عنوان نماینده رسمی دولت و نماینده شورای عالی شهرسازی در استان برای برخورد با تخلفات احتمالی و جزئی کافی به نظر نمی‌رسد که شورای عالی شهرسازی مجبور به دخالت‌های این چنینی نگردد؟ (که متأسفانه در گذشته نه چندان دور هم شاهد موارد جزئی تر اینگونه دخالت‌ها بوده‌ایم). آیا توصیه به دبیر محترم شورای عالی برای پرهیز از امور جزئی را لازم نمی‌دانید؟ همچنین خواستار باز گذاشتن دست مسئولین استانی در تصمیم‌گیری‌ها شدند.
دولت سیزدهم
اصلی ترین دستاورد و هدف سفرهای استانی رئیس جمهور، به گفته خود ایشان، شناسایی پروژه های نیمه تمام و به جریان اندازی آنها است. امری که در سفر به فارس نیز پیگیری شد و از جمله پروژه های بر زمین مانده شهر شیراز، طرح توسعه حرم های مطهر بود که پس از 7 سال مجدد در دستور کار قرار گرفت و مصوب شد: کارگروهی مرکب از نماینده وزارت میراث فرهنگی، نماینده شهرداری شیراز و نماینده استاندار فارس نسبت به بازنگری در میراثی بودن ۲۰۰ خانه اطراف حرم حضرت احمد ابن موسی (ع) اقدام و رای این هیات سه نفره لازم الاجرا است.
اتفاقی که اکنون در حال انجام است و در کنار آن، جلساتی نیز در شورای شهر برای بررسی بیشتر و بهتر موضوع شکل گرفته است.
پدیدار شدن حمام قدیمی قاجاریه
همزمان با تشکیل جلسات و آغاز بررسی مجدد و احیاء مجدد مصوبه طرح توسعه حرم، نیروهای شهرداری شیراز هنگام عملیات کف گذاری و تعمیر یکی از کوچه های محله تاریخی سنگ سیاه به بقایای یک حمام زیبای تاریخی برخورد کرده که گفته میشد سبب تخریب جزئی این بنا شده است.
نصیری معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس در گفتگو با فارس، بیان کرد: گر چه در نگاه نخست به نظر می رسید عملیات کف گذاری سبب تخریب بنا شده است، در بررسی‌های بیشتر و عمیق تر و با لایه شماری مشخص شد این حمام قدمتی بیشتر از زمان قاجار و حتی تا زمان زندیه دارد و تخریب آن توسط شهرداری کنونی انجام نشده بلکه این اتفاق سبب شده لایه های آسفالت کنار زده شود و تخریبی که سالها قبل رخ داده، نمایان شود و خودشان در این اتفاق نقشی نداشتند.
اما همزمانی این اتفاق با مباحث طرح توسعه حرم، سبب شد که زمزمه هایی که پیش از این وجود داشت بلندتر شده و طرح توسعه حرم را عامل تخریب بناهای تاریخی بافت قدیم شیراز بدانند.
دو قطبی‌سازی بی‌پایه و اساس
در حالی که توسعه حرمین مطهر شاهچراغ و سید علاءالدین حسین (ع)، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است، برخی با ایجاد دو قطبی، این توسعه را در برابر حفظ میراث تاریخی قرار داده و با آن مخالفت میکنند. در حالیکه این طرح در ابتدای راه است و تنها یک جلسه برگزار شده است. از سوی دیگر چندین سال است طرح تفصیلی حرم متوقف شده اما در همین مدت بافت تاریخی به حال خود رها شده و حتی خانه هایی که ارزش فرهنگی و میراثی دارند نیز در حال فرسایش و از بین رفتن هستند.
نه اتفاقی برای حرم افتاده و نه خانه های تاریخی سامان گرفته اند. دو قطبی کاذبی که حفظ یکی را منوط به انهدام دیگری می داند، بی پایه ترین نگاه و حاصل اندیشه صفر و یکی به ماجرا است. در حالی که اگر طرح توسعه حرم اجرا میشد، این خانه های تاریخی در تحت حمایت حرم قرار گرفته و مانع فرسایش فزاینده آنها میشدند. هویت تاریخی خانه ها بازسازی شده و به عنوان بنای فرهنگی به مردم عرضه میشدند.
تاکنون میراث فرهنگی نظر قطعی خود در مورد تعداد خانه های با ارزش تاریخی_فرهنگی بیان نکرده است. نصیری معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان فارس با بیان اینکه ما در ابتدای راه هستیم و جلسات در حال برگزاری است و کارشناسان در حالی بررسی کامل هستند، گفت برای پاسخ دادن به این موضوع زود است.
اما به نظر می رسد بافت فرسوده به شکل کامل با بافت تاریخی تنیده شده و این در هم پیچیدگی سبب شده مردم این منطقه با وجود قرار داشتن در مرکز شهر، از امکانات مناسب محروم شوند و اقدامی جهت بهبود شرایط آنها صورت نگیرد. و همچنان در خانه های فرسوده و روبه ویران ساکن باشند. بدون آنکه مرمتی نه در خانه های تاریخی انجام گیرد و نه در نوسازی خانه های فرسوده اقدامی شود.
اعتراضات در حالی ادامه دارد که محمدهادی ایمانیه، صریح اعلام کرد: آیت‌الله رئیسی معتقد است که این بناها یادگار توانمندی و هنر تاریخ و تمدن این کشور است و به شدت باید مواظبت بشود که لطمه نخورد. در سفر به استان هم، اعتباری نیز برای مرمت این بناهای تاریخی در نظر گرفته شد و ما به هیچ وجه بنا نداریم لودر پای یک بنای تاریخی بگذاریم و منزلی را خراب کنیم.
باید توجه داشت همان گونه که نباید به بهانه توسعه حرم، بنایی با قدمت تاریخی را تخریب کرد، نمی شود به بهانه تاریخی بودن چند بنا سالیان سال زائرین را از امکاناتی که در شأن حرمهای مطهر است محروم کرد و حتی مردم یک منطقه را در شرایط سخت زیستی قرار داد و آنها را محکوم به سکونت در بافت فرسوده کرد.
خلاءهای قانونی، در مسیر توسعه حرم مشکل ایجاد میکند
استاندار اسبق فارس و عضو هیئت امنای حرم مطهر حضرت شاهچراغ و سید علاءالدین حسین علیهماالسلام در گفتگو با خبرنگار فارس در این خصوص گفت: یک مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری در مورد توسعه حرم داشت، اما زمان آقای آخوندی این مصوبه را لغو کردند و بعد از آن هم تا الان هیچ طرحی تصویب نشده است
سید محمدرضا رضازاده تصریح کرد: وقتی که یک محدوده مهمی از مرکز شهر را بلاتکلیف نگه میدارند، آن موقع عوارض اجتماعی هم طبیعتاً خودنمایی میکند. دیگر نه مجاورین می توانند زندگی راحتی داشته باشند، نه زائرین امکانات لازم در اختیارشان قرار میگیرد و نه شأن آستان های مقدس درست رعایت میشود.
وی بیان کرد: باید طرح جدیدی به تصویب برسه و بر اساس طرح مصوب کارها پیش برود و تاکید آستان مقدس هم هست که زودتر این مسئله از بلاتکلیفی بیرون بیاید.
رضازاده خاطرنشان کرد: در کارگروه های تشکیل شده نقطه نظرات ، دیدگاه ها و مشکلاتی که در منطقه وجود دارد اینها منعکس میشود، تا نهایتا به یک طرح مصوب منتهی شود.
وی در مورد وضعیت خانه های موجود در طرح گفت: البته قبلا مطالعاتی را مشاور طرف قرار داد وزارت راه انجام داده است ولی بنظر میرسد نیاز به تدقیق این مطالعات دارد که بتوانند به یک طرح منطقی برسند.
ما باید هم باید ظرفیتهای تاریخی این محل حفظ و نگهداری کنیم هم ظرفیتهای معنوی آنجا بتوانند بالندگی پیدا کنند. هم مجاورین یک زندگی مناسب در مرکز شهر داشته باشند و با دقت در مطالعات، همه جوانب در بر گرفته شود.
رضازاده با اشاره به خلأهای قانونی موجود تأکید کرد: جایی که در مرکز شهر است و زیرساختهای لازم وجود دارد، اینجا اگر قانونمندی مناسبی ایجاد شود، خیلی راحت تر سامان می گیرد که هم مردم بتوانند راحت تر زندگی کنند هم میراث های تاریخی که داریم خوب حفاظت شود همچنین زائرین بتوانند از فضای مناسبی که همه نیازهایی که در طول سفر با آن روبرو هستند را برطرف کند، مثل رستوران، محل خرید سوغات، فضایی برای استراحت و…همه اینها میتواند در این جاها دیده شود، مهم این است که قانونمندی مناسبی گذاشته شود.
وی خاطرنشان کرد: وقتی شیراز را به اعتبار همین بقاع متبرکه سومین حرم اهل بیت نام گذاشته اند و مقام معظم رهبری این عنوان را اطلاق کردند واقعا شایسته نیست که از سال 87 که سفر مقام معظم رهبری اتفاق افتاده تا به امروز هنوز کار به نتیجه منطقی نرسیده باشد. بالاخره کسانی که در این زمینه کم کاری میکنند، عامل معضلات اجتماعی هستند که در آن محدوده ایجاد میشود.
عضو هیئت امنای آستان شاهچراغ و سید علاءالدین حسین در مورد سرنوشت خانه های تاریخی در صورت اجرای طرح تفصیلی حرم گفت: فکر میکنم همین بناهای با ارزش تاریخی را می توان احیا و مرمت کرد و به آنها کاربری های فرهنگی مناسب حرمین داده شود تا هم بناها حفظ شده باشد، هم کاربری مناسب فرهنگی برای آنها دیده شده باشد
او افزود: در همین محدوده دو حرم امامزاده های متعددی داریم، اساسا ما فکر میکنیم که یکی از چیزهایی هم که باید احیا شود همین بقاع متبرکه ای است که در بین این دو آستان قرار دارد.
استاندار اسبق فارس تأکید کرد: اگر تصمیمات تا جای ممکن تفویض شود به استانها و مدیرانی که مستقیم در مواجهه با این مسائل هستند؛ قطعا کارها خیلی زودتر به نتیجه می رسد؛ ما گاهی وقتها شاهد این هستیم، همان کسانی که به عنوان مشاور در طرح ها کار میکنند به دلیل اینکه اطلاعاتشان از محیط ناکافی است، وقت جدی هم نمی گذارند و دغدغه ای هم مثل کسانی که در محل مواجهه هستند با مسائل ندارند، گاهی طرح هایی هم که می دهند با واقعیت تطبیق ندارد.
وی بیان کرد: موارد متعددی بوده که ما خدمت وزارت راه و شهرسازی منعکس کردیم و بعضا هم منجر به تغییر مشاور شده است. اما اگر اختیارات در حد قابل توجهی به استانها تفویض شود، سریعتر و واقعی تر تصمیم خواهند گرفت.
انتهای پیام/س
