نگاهی به انتخابات پارلمانی سوریه/ آشتی ملی رقم می‌خورد؟

رسول سلیمی: بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه به‌تازگی فرمانی صادر کرده که تاریخ انتخابات پارلمانی سوریه را تعیین می‌کند. رئیس‌جمهور سوریه تاریخ برگزاری انتخابات پارلمانی این کشور را برای روز دوشنبه ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۴ (۲۵ تیرماه ۱۴۰۳) تعیین کرده است. بر اساس قانون اساسی سوریه، اعضای پارلمان از طریق انتخابات ملی و مستقیم انتخاب می‌شوند و برای یک دوره چهار ساله، از سال ۲۰۱۲ می‌توانند برای انتخابات تعیین شده توسط ریاست جمهوری نامزد شوند و از سال ۱۹۹۰ این پارلمان دارای ۲۵۰ کرسی است و طبق قانون اساسی، حداقل نیمی از انها نامزد کارگران و کشاورزان هستند …

بر اساس فرمان صادر شده اعضای مجلس خلق که به هر یک از بخش کارگران و کشاورزان و بقیه بخش مردم اختصاص‌داده‌شده، بر اساس حوزه‌های انتخاباتی برای هر استان، از ۱۴ استان سوریه، که تعداد اعضای ان ۲۵۰ است، از جمله ۱۲۷ برای بخش کارگران و کشاورزان و ۱۲۳ نفر از بقیه مردم تعیین می‌شود. بر اساس قانون اساسی سوریه، تعداد اعضای مجلس خلق محدود به یک نفر نیست و این به رئیس جمهور رژیم سوریه بر اساس فرمان صادر شده توسط او بستگی دارد و تصویب ۲۵۰ عضو، یک سنت است که از زمان انتخابات ۱۹۹۰ گرفته شده است، به شرطی که حداقل نیمی از اعضای ان کارگران و کشاورزان باشند، همانطور که در قانون اساسی ۲۰۱۲ تصریح شده است.

انتخابات مجلس خلق سوریه در تابستان امسال در مناطق تحت کنترل دولت بشار اسد برگزار خواهد شد. فضای سیاسی در سوریه از زمان انتخابات ۲۰۲۰ بدون تغییر باقی مانده ونظرسنجی ها دوباره در پس زمینه اوارگی گسترده مردم، درگیری‌های ناتمام برگزار خواهد شد. همزمان کمیسیون مستقل عالی انتخابات اداره خودمختار شمال و شرق سوریه (AANES) انتخابات شوراهای شهرداری را در ۳۰ می امسال (۱۰ خرداد ۱۴۰۳) اعلام کرد و ایا این انتخابات با انتخابات مجلس قانونگذاری AANES دنبال خواهد شد، مشخص نیست.

در شمال غربی سوریه، شورای عمومی تشکیل کمیته عالی انتخابات را برای سازماندهی انتخابات اعلام کردند و نتایج این انتخابات، تعیین‌کننده چگونگی راه‌اندازی حکومت در سال‌های آینده سوریه خواهد بود. چه آنکه در مورد اینکه روند انتخابات در شمال شرقی و به‌ویژه در شمال غربی سوریه چگونه خواهد بود، اطلاع چندانی در دست نیست.

اگرچه انتخابات پارلمانی هر چهار سال یکبار برگزار می‌شود؛ اما حزب بعث سوریه در انتخابات ای گذشته پیروز اکثریت ۲۵۰ کرسی پارلمان بوده است. این در حالی است که ساکنان مناطق خارج از کنترل دولت سوریه و میلیون‌ها پناهنده در خارج از کشور نمی‌توانند رای دهند. گرچه ماده هشتم قانون اساسی ۲۰۱۲ که بیان می‌کند حزب بعث، “حزب پیشرو جامعه و دولت” است، لغو شده اما نمایندگان وابسته به حزب بعث در مجلس خلق به طور پیوسته نسبت به دوره‌های قانونی قبلی از سال ۲۰۰۳ افزایش‌یافته‌اند.

چه آنکه قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد در سال ۲۰۱۵ انتخابات در سوریه را در چارچوب گسترده‌تری از یک راه حل سیاسی مذاکره شده برای درگیری می‌بیند. با این حال، این ششمین انتخابات سوریه از زمان تصویب قطعنامه ۲۲۵۴ شورای سازمان ملل متحد خواهد بود. برای این منظور، حزب بعث سوریه قرار است با محوریت شعار “نوسازی و ساخت و ساز”، انتخابات را دنبال کند. سخنرانی‌های قبلی بشار اسد در جریان انتخابات که بر “زحمتکشان” و تحسین کشورهایی همچون چین متمرکز بود، نشان دهنده روند تمرکز بیشتر و فراگیری در حکمرانی است. محوری که باید بیش از هر زمانی توسعه پایدار و بهبود استانداردهای زندگی برای همه سوری‌ها را نیز مدنظر قرار دهد.

آنچه در این انتخابات قابل‌توجه است، تمرکز بر «سیاست تبلیغاتی» حزب بعث سوریه است که به‌وضوح در ترکیب جدید کمیته مرکزی آن منعکس شده است. افزایش درصد علویان و اعطای کرسی‌های بیشتر به شهرهای ساحلی با اکثریت علوی به‌وضوح نشان‌دهنده تمایل سوریه به تحکیم قدرت سیاسی و بازسازی این کشور مبتنی بر حمایت گروه‌های مذهبی طایفه‌ای است. تمایل به تغییر در حالی مطرح می‌شود که سوریه پس از ۱۳ سال درگیری ویرانگر همزمان با بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند و تحریم‌های اقتصادی غرب وضعیت اقتصادی سوری‌ها را تحت تاثیر قرار داده است.

ازاین‌رو انتخابات پارلمانی در سوریه در حالی برگزار می‌شود که تلاش‌ها برای حل این اختلافات درونی این کشور شکست‌خورده و آخرین دور مذاکرات بین نمایندگان دولت و مخالفان آنها در ژنو در سال ۲۰۱۴ تا به امروز پیشرفتی نداشته است. در همین حال دولت سوریه ماه گذشته از سفر به ژنو برای شرکت در دور نهم جلسات کمیته قانون اساسی خودداری کرد. اگرچه در سال گذشته شاهد تغییراتی در عرصه دیپلماتیک سوریه بودیم و دمشق روابط خود را با چندین کشور عربی به رهبری عربستان سعودی از سر گرفت و کرسی خود را در اتحادیه عرب مجدداً به دست اورد. در این راستا بشار اسد در نشست سران عرب در جده در ماه مه گذشته برای اولین بار در بیش از ۱۲ سال گذشته شرکت کرد.

بشار اسد تلاش می‌کند دولت سوریه را به وضعیت قبل از بحران در این کشور بازگرداند. این در حالی است که مناطق وسیعی از شمال شرقی و شمال غربی خارج از کنترل او باقی‌مانده است و بیش از یک دهه انزوای دیپلماتیک هرگونه بازسازی این کشور را بدون کمک خارجی با وقفه چندین ساله مواجه خواهد کرد. ازاین‌رو به نظر می‌رسد جلب حمایت بین‌المللی در فرصت انتخابات پارلمانی این کشور، در صورت حضور جریان‌های مختلف سیاسی در انتخابات، زمینه‌ساز توسعه سوریه خواهد بود. آن‌چنان که لبه دیگر تیغ انتخابات آن است که بحران اختلافات سیاسی ناشی از یک‌دست شدن پارلمان از سوی اعضای حزب بعث به دمیده شدن آتش اختلافات سوریه منجر شود.

311213