لزوم انسجام دستگاههای متولی برای نجات تالابهای فارس

به گزارش خبرزاری فارس از شیراز، هدف از برگزاری این نشست یک روزه مرور به روز رسانی و بازبینی شرح خدمات مرتبط با اجرایی کردن کشاورزی پایدار در حوزه تالاب بختگان بر اساس برنامه از پیش اجرا شده در حوضه دریاچه ارومیه بود. 

با توجه به اشراف کارشناسان دستگاه های اجرای استان، مقامات استانی و شهرستانی و همچنین جوامع بومی و محلی اطراف تالاب در این جلسه شهرستان‌ها و روستاهای پایلوت نیز انتخاب شد. 

در ابتدای این جلسه، حمید ظهرابی، مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس اظهار داشت: مشکل اصلی و چالش عمده استان فارس به نحوه مدیریت منابع آبی و بهره برداری از این منابع در توسعه استان مربوط می شود که البته کم و بیش این نوع مدیریت در سطح کشور شرایط مشابهی را ایجاد کرده است و قطعا حوضه های آبی طشک و بختگان نیز از این قاعده مستثنا نیستند. بهره برداری‌های فراتر از ظرفیت در این حوزه مشکلات بسیار عدیده‌ای را ایجاد کرده و آینده تیره و تاری را پیش‌روی مردم این منطقه که خاستگاه تمدن ایران زمین نیز است را به وجود خواهد آورد. 

ظهرابی افزود: تالابهای طشک بختگان و کم‌جان به‌عنوان شاخص اقدامات صحیح درست این اکوسیستم بود که پیش تر نشان دهنده بهره برداری صحیح مردم منطقه در حوزه آبخیز بود و اکوسیستم های تالابی خدمات اکوسیستمی فراوانی را برای مردم ارائه می داد، اما امروزه نه تنها این خدمات تالاب از بین رفته است که ممکن است به زودی تالاب ها تبدیل به کانون ایجاد گرد و غبار شده و زندگی مردم و ساکنین اطراف آن و حتی مردم  استان را به مخاطره بیاندازد. در حال حاضر به جای اینکه جهت حرکت آب از سمت سفره های زیرزمینی به سمت تالاب باشد جهت جریان برعکس شده و آب از تالاب به سمت سفره های زیر زمینی جریان یافته است که این به معنی شور تر شدن آب های زیرزمینی، از بین رفتن سفره های آب و به تبع آن از بین رفتن کشاورزی اطراف دریاچه و در نهایت کوچ، مهاجرت بیکاری و نابودی کامل اکوسیستم و زندگی مردم منطقه خواهد بود. 

وی تاکید کرد: باید تلاش شود که این روند ابتدا متوقف شده، اصلاح شود و برای بهبود بهره برداری از منابع آب تلاش های مدون و مداومی صورت پذیرد. 

این مقام مسوول اضافه کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست فارس با همکاری دانشگاه شیراز و سایر اعضا ستاد احیای تالاب های استان فارس که متشکل از دستگاه‌های اجرایی به ریاست استاندار است با مشارکت سمن ها و جوامع بومی و محلی که از این استان منشعب می شوند تلاش هایی را برای نجات و احیای تالاب ها آغاز کرده‌اند و سازمان حفاظت محیط زیست از طرق مختلف تلاش‌های گسترده‌ای را برای نجات تالاب‌ها در کشور به صورت مداوم در دست انجام دارد که در یکی از این پروژه ها محیط زیست فارس با حمایت و همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و با استفاده از کمک های بین المللی، برای رفع چالش‌های موجود در حوزه تالاب و اطراف آن اقداماتی را آغاز کرده است. 

ظهرابی بیان داشت: بهره‌برداری‌های ما از منابع آبی و شیوه های معیشتی فشار زیادی را به اکوسیستم های آبی وارد می کند لذا تلاش فراوانی برای الگوسازی برای روش های دیگر تامین معاش که علاوه بر تامین معیشت مردم و افزایش تولید و بهبود شرایط زندگی مردم به  بهبود شرایط محیط زیست  نیز کمک کند در دست اجرا است و باید بدانیم که این مهم در حال حاضر تنها به عهده سازمان حفاظت محیط زیست نیست بلکه باید در مجموعه وزارتخانه های جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و حتی همه دستگاه‌هایی که متولی حمایت از اقشار آسیب پذیر هستند  نیز تلاش کنند، سازمانهایی چون میراث فرهنگی و گردشگری،  کار و رفاه اجتماعی تعاون روستایی، بانکها و سایر دستگاههای مرتبط بایستی در این مهم نقش آفرینی کنند تا با هم افزایی بتوانیم به اصلاح روش‌های بهره‌برداری از منابع پرداخته و از بحرانی که در آن گرفتار شده ایم نجات یابیم. 
وی با بیان انتظارات خود از دستگاه‌های اجرایی استان افزود؛ از این کارگاه ها انتظار می‌رود موضوع کشاورزی و شیوه های بهره برداری از منابع آب و کشاورزی پایدار  را  تعیین و الگو سازی نماید، همچنین   معیشت های  ناپایدار  را اصلاح و  معیشت های سازگار  را  در سطح جامعه الگوسازی  و ترویج کند. 

وی با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست یک میلیارد تومان را به همین منظور در نظر گرفته است گفت انتظار می رود سازمان جهاد کشاورزی حداقل سه برابر این بودجه را برای کشاورزی پایدار هزینه کند.

در ادامه اثناعشری مدیر ملی طرح بین المللی حفاظت از تالاب های ایران درخصوص شکل گیری ساختارهای اجرایی دفتر طرح تالابها و ستاد احیای تالاب های استان فارس و زمینه های برنامه‌ریزی مدیریت جامع تالابهای طشک، بختگان و کم جان که در سال ۱۳۹۴ با مشارکت کلیه دستگاه های اجرایی استان تدوین شده و  به تصویب شورای برنامه ریزی و توسعه استان نیز رسیده است سخنانی را ایراد کرد. 

وی گفت این موضوع نشان‌دهنده این است که همه دستگاه‌های اجرایی در سطح استان فارس علاوه بر اینکه به مسئولیت خود در بخشهای کشاورزی، صنعت و معدن منابع طبیعی، صنایع دستی و گردشگری و غیره پرداخته اند؛ در عین حال دغدغه تالاب را نیز داشته و به اهمیت مسئله حفاظت نگهداری و مدیریت از تالاب‌ها واقفند و می دانند که حفاظت از تالاب ها تنها وظیفه یک دستگاه نیست و هر یک از بخش هایی که به نحوی فعالیت و بهره برداری از تالاب را در برنامه خود دارند باید منطبق بر اولویت های توسعه پایدار برنامه ریزی کرده و اولویت های اجرایی و پروژه های خود را به نحوی اجرا کنند که منجر به مدیریت بهینه و بلندمدت منابع آبی در سطح حوضه شده و در نهایت بتواند معیشت و رفاه را برای جوامع محلی اطراف و حاشیه تالاب فراهم کند. 

اثنا عشری افزود: طرح حفاظت از تالاب های ایران یا هر پروژه بین‌المللی دیگری که در استان فارس خوزستان و یا استان دیگری به صورت پایلوت انجام می شود گرچه اتفاقی مقطعی و موقت است اما می تواند در آن مقطع اتفاقات مثبتی را رقم بزند. اما در اصل دستگاه‌های اجرایی، مردم، تشکل ها و مجموعه هایی که به صورت ثابت در منطقه حضور دارند برای بهره برداری حفاظت مدیریت و توسعه در سطح استان و منطقه باید برنامه ریزی و فعالیت اثر گذار داشته باشند. 

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب ها گفت: این طرح بیش از ۱۵ سال است که در سازمان حفاظت محیط زیست شکل گرفته و در این مدت در استانهای مختلفی فعالیت هایی را به صورت پایلوت انجام داده است همچنین از سال ۱۳۹۴ با توجه به بحرانی که در دریاچه ارومیه به وجود آمده بود پروژه مشترکی با دولت ژاپن تعریف شد که مبنای آن برنامه مدیریت جامع حوزه آبریز دریاچه ارومیه شد که یکی از اهداف راهبردی آن تاکید ویژه‌ای به بحث مدیریت پایدار منابع آب و خاک حوضه داشت. بنابراین با توجه به مصرف آب در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه به ویژه در بخش کشاورزی بخش عمده برنامه ریزی  به سمت و سوی استقرار شیوه های کشاورزی پایدار با مشارکت کشاورزان و جوامع محلی اطراف تالاب رفت و به صورت پایلوت در ۱۸۳ روستا در حوزه تالاب ارومیه اجرا شد که بر اساس نتایج ارزیابی اقتصادی اجتماعی که در سه مقطع انجام شد و همچنین بر اساس نتایج پایش آب در سطح حوزه در روستاهای پایلوت نشان داد که حدود ۲۷ درصد به طور میانگین کاهش مصرف آب در سطح مزرعه را در بر داشته و ۴۰ درصد نیز مصرف نهاده های شیمیایی که می تواند آلودگی ها را به حوزه بیافزاید کاهش داده است و از همه مهم‌تر تحولی در برنامه ریزی پروژه ها به صورت بین بخشی در سطح حوزه با همکاری سازمان جهاد کشاورزی استان های آذربایجان شرقی و غربی، ادارات کل حفاظت محیط زیست این دو استان، دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های خدمات کشاورزی در منطقه اتفاق افتاده است که دخیل بودن آن در موفقیت پروژه سهم بسزایی داشت و منجر به اجرای رویکرد زیست بومی که تاکید بر مشارکت تمامی بهره‌برداران  و ذینفعان شد. 
وی ادامه داد: به همین منظور پروپوزال سه ساله‌ای به دولت ژاپن تحویل داده شد این پروپوزال علاوه بر تلاش برای رساندن پایداری نسبی به دستاوردهای دریاچه ارومیه تلاش کرد تا دو پایلوت دیگر که یکی تالاب بختگان در استان فارس و دیگری شادگان در استان خوزستان را نیز به پایلوت های موجود اضافه کند که با همکاری مجموعه نهادهای استانی فعال این دستاوردها در استان فارس نیز پیاده سازی خواهد شد. 

مدیر طرح بین المللی حفاظت از تالاب ها ‏ اذعان داشت: در استان فارس اقدامات قابل توجه و تلاش ها و تجارب موفقی در زمینه کشاورزی پایدار انجام شده است و ما امیدواریم در کنار آن تجارب اندکی که طرح حفاظت از تالاب ها در حوزه ارومیه داشته را با انتخاب چند پایلوت برای کشاورزی پایدار منتقل کنیم. علاوه بر آن در کنار کاهش فشار بر منابع آبی بتواند با راهکارهای ابتکاری و نوآورانه در مباحث معیشتی برنامه‌هایی را تدوین کند که مشارکت حداکثری جوامع محلی و بومی را به دنبال داشته باشد. 

در ادامه این برنامه دو کارگاه به منظور به روز رسانی و بازبینی و بومی سازی برنامه کشاورزی پایدار در سطح استان انجام شد و همچنین شهرستان ها و روستاهای پایلوت با مشارکت کلیه شرکت کنندگان انتخاب شد.

انتهای پیام/ف