به گزارش یولن، سومین قسمت از ویژه برنامه «زاویه» با حضور تقی آزاد ارمکی جامعه شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران به صورت زنده شب گذشته ۱۱ بهمن‌ماه از شبکه چهار سیما پخش شد.
تقی آزاد ارمکی در ابتدای این نشست گفت: هر جامعه‌ای استعداد انقلاب ندارد و ما در شرایطی انقلاب کردیم که دیگر کشورها هم در شرایط مشابه ما می‌توانستند انقلاب کنند. اگر جامعه به یک تراکم مجموعه چیزهای فرهنگی دست نیابد به انقلاب نمی‌انجامد.
وی افزود: نوع بازوی نیروی مرکزی که علمدار انقلابی است ما را بر آن دارد تا انقلاب سال ۵۷ را یک انقلاب فرهنگی بدانیم. نیرویی که انسجام بخش انقلاب بود بخش عمده طبقه متوسط جامعه شامل روشنفکران، روحانیون و دغدغه مندان فرهنگ است.
آزاد ادامه داد: ایرانی‌ها در جهان مملو از دگرخواهی‌اند و منتقدترین و مطالبه‌گر‌ترین مردم جهان هستند. یک دگردیسی تاریخی طولانی اتفاق افتاده است که آن مجموعه فرهنگی نتیجه می‌دهد و به فروپاشی رژیم پهلوی ختم می‌شود.
ایرانی‌ها جهانی‌ترین مردم
این استاد دانشگاه افزود: ایرانی‌ها جهانی‌ترین مردمان جهان بوده و هستند. این روحیه یک عنصر مهم فرهنگی است که هر جامعه ای از آن بهره نمی‌برد. همچنین یک رفت و برگشت تاریخی در فرهنگ انقلاب داشته و داریم. این رفت و برگشت به ما استعدادی داده است که بتوانیم همه گذشته مان را حاضر و همه امروز خود را به گذشته تبدیل کنیم. به لحاظ محتوایی هم ما مردمی هستیم که ایده آل‌گرا هستیم و اهل مراوده و سازگاری و حل مناقشات گوناگون هستیم.
وی با اشاره به فعالیت های گسترده احزاب پیش از انقلاب و زورگویی‌های آنها گفت: جامعه‌ای که در آن تنوع فرهنگی بسیاری وجود دارد، از سوی حزب رستاخیز تحقیر می‌شود و همین امر عاملی در افزایش شدت مبارزات با رژیم پهلوی و نمایش واکنشی تند نسبت به آن شد.
آزاد ادامه داد: پهلوی مدام سعی می‌کرد ما را خیلی بی تاریخ و زمان کند و از یک گذشته خیلی دور باستانی فرهنگ‌سازی کند تا بتواند از دورن آن یک ایدئولوژی عام و خام استخراج کند و به خورد جامعه دهد.
فهم فرهنگی محرک انقلاب
وی افزود: انقلاب اسلامی از مجموعه اتفاقات کوچک آغاز می‌شود و روی هم انباشت می‌شود تا اینکه به بزرگی انقلاب و انفجار می‌رسد. آنچه به انباشت رویدادهای سازنده انقلاب کمک می‌کند فهم فرهنگی انقلابیون در آن دوره تاریخی است.
آزاد در ادامه گفت: سه گانه‌ای در انقلاب ظهور می‌کند که خون انقلاب را به جوش می‌آورد. یکی از این سه‌گانه مفهوم مارکسیست یا کمونیست ایرانی است که با حمایت شوروی ستیزگرانه‌ترین ایدئولوژی در این سرزمین است. یکی دیگر از این سه‌گانه اصل رژیم پهلوی است چرا که با تکبر تمامیت خواهانه از یک ایران کهنه و پر ماجرای غیر مرتبط با زیست امروز حرف می‌زند. در مقابل این رویکرد، مارکسیست و کمونیست ایرانی هم با بی اعتنایی به فرهنگ و بوم ایرانی یک ستیزه‌گری ذاتی را تولید می‌کند. همین ستیز است که آن انباشت را به عمل تبدیل می‌کند. اگر این ستیزها وجود نداشت احتمالاً انقلابی به معنای آنچه امروز جریان دارد شکل نمی‌گرفت.
انقلاب اسلامی نظریه انقلاب دائمی را نفی می‌کند
آزاد ادامه داد: انقلاب اسلامی اساسا به ما یاد داد که این اتفاق یک امر معاصر تاریخی است به این معنا که امکان مراجعه مکررش قطعا باید صورت گیرد.
وی افزود: انقلابی بودن اکنون ما در حقیقت امری هویتی است. چرا که اگر دست از آن برداریم باید از انقلاب کردن توبه کنیم. همان توبه ای که پس از مشروطه شکل گرفت و از دل آن حکومتی استخراج نشد.
انقلاب اسلامی ایران غیر خونین ترین انقلاب تاریخ بشریت است
آزاد افزود: هنگامی که از فرهنگ انقلابی و انقلابیون حرف می‌زنیم از مجموعه نیروها با مناسبات و مناسک و آدابی سخن می‌گوییم که برای کشتن کسی نیامده بودند. انقلاب اسلامی ایران غیر خونین ترین انقلاب تاریخ بشریت است و هویت ستیزه جویانه ندارد.
وی در ادامه گفت: راهپیمایی های طولانی و پر مهیجی که بر اساس یک نظام آیینی و فرهنگی وجود داشت جامعه را آگاه و دعوت می‌کرد.
آزاد افزود: جوانمردی و لوطی‌گری در فرهنگ ایرانی وجود داشته و در جوامع شیعی بیشتر نمود یافته است. ما مردمانی هستیم که به قهرمانان مان اهمیت می‌دهیم و از جمله این قهرمانان مجموعه شهدای انقلاب هستند.
این استاد دانشگاه افزود: جامعه ایرانی پیش از انقلاب اسلامی چند بار سعی کرد تا رژیم استبدادی و سلطنتی را کنار بگذارد اما نتوانست تا اینکه انقلاب اسلامی به کمک آن می‌آید. متأسفانه نیروهایی که پس از انقلاب به هر دلیلی در حاشیه بودند فرصت حرکت آرام ادامه انقلاب را از دست نیروهای انقلاب گرفتند به این ترتیب ما وارد مجموعه تنشهای مهم شدیم.
آزاد ادامه داد: پس از انقلاب برخی حساسیت‌های فرهنگی خود را از دست دادیم و دست به ستیزه جویی زدیم در حالی که اصلا انقلاب با چنین رویکردی موافق نبود.
وی افزود: پس از انقلاب مارکسیست ایرانی حذف نشد بلکه پنهان شد، همچنین سلطنت طلبی حذف نشد بلکه پنهان شد و غرب به ویژه آمریکا در باز تولید آن کمک کرد. به عنوان مثال رسانه های غربی مدام از فرح پهلوی که از عوامل اضمحلال فرهنگ ایرانی است به عنوان مادر ایران یاد می‌کنند. به این ترتیب همین رویکرد پنهان در میان مردم ستیز ایجاد می‌کند. نمونه دیگر این رویکرد، تطهیر رضا شاه است که برخی ها او را نجات بخش می‌دانند و معرفی می‌کنند. در حالی که رضا شاه همان کسی است که پروژه نوسازی فرهنگ ایران را همین رضاشاه خراب کرد.
نفی شعار آزادی که اساسی ترین آرمان انقلاب است
آزاد در ادامه افزود: جامعه ایرانی یک جامه متنوع و متکثر است به همین دلیل هم ناهمواری هایش بیشتر دیده می‌شود. در همین ناهمواری نوعی همواری وجود دارد که درونش تکثر می‌سازد اما ما می‌خواهیم مشابه رضا خوان در مورد کلاه پهلوی یکسان سازی ایجاد کنیم که نتایج نافرجامی دارد.سیاستگذاری فرهنگی ما به سیاستگذاری‌های متنوع فرهنگی نیاز دارد.
وی ادامه داد: ما وقتی می‌توانیم با دشمنانمان برخورد کنیم که تکلیف‌مان با خودمان روشن و معلوم باشد. برای برون رفت از این وضعیت به یک نجوای معاصر فرهنگی اسلامی داریم که در مرحله اول ما را با خودمان آشتی دهد و دیگران را به رسمیت بشناسیم.
آزاد در پایان گفت: ماهیت و خاستگاه انقلاب اسلامی ایران فرهنگی بود و اثرات فرهنگی خیلی خوبی هم گذاشت. دو آسیب اساسی که جنبه ذهنی، فکری و مبنایی دارد می‌تواند به عنوان جهانبینی افراد مطرح شود. سیاستگذاری‌های متکثر فرهنگی و دعوت از همگان برای همکاری و مشارکت نیز اهمیت بسیاری دارد.
ویژه برنامه «زاویه» به مناسبت دهه فجر از نهم تا بیستم بهمن‌ماه، به مدت ده شب ساعت ۲۲ از شبکه چهار سیما پخش خواهد شد. در این ویژه برنامه‌ها، موضوعات مرتبط با رویداد انقلاب اسلامی از نگاه اندیشمندان علوم انسانی مورد واکاوی قرار می‌گیرد.
انتهای پیام/
