“خوشنویسی” هنری رو به فراموشی/ تلاش انجمن برای جانبخشی به خوشنویسی
یولن یاسوج؛ نسیم راوند_ قبل از اسلام خطوط مختلفی از جمله میخی و پهلوی و اوستائی در ایران رواج داشته است. با ظهور دین اسلام نیاکان ما الفبا و خطوط اسلامی را پذیرا شدند و به این ترتیب خط متداول آن زمان که نزدیک دو قرن قبل از اسلام شکل گرفته بود خط کوفی و نسخ قدیم بود.
در اوایل قرن چهارم قمری ابن مقله بیضاوی شیرازی خطوطی را بوجود آورد که به خطوط اصول معروف شد.
این خطوط عبارتند از: محقق، ریحان، ثلث، نسخ، رقاع و توقیع که وجه تمایز آنها اختلاف در شکل حروف و کلمات و نسبت سطح و دور در هر کدام است.
ابن مقله بیضاوی شیرازی برای این خطوط قواعدی وضع کرد و ۱۲ اصل نوشت: ترکیب، کرسی، نسبت، ضعف، قوت، سطح، دور، صعود مجازی، نزول مجازی، اصول، صفا و شأن.
همزمان با پیشرفت خطوط فوق، حسن فارسی کاتب، خط تعلیق را از خطوط نسخ و رقاع بوجود آورد که به نام ترسل نیز نامیده میشد.
در قرن هشتم میرعلی تبریزی از ترکیب و ادغام دو خط نسخ و تعلیق خطی به نام نسختعلیق بوجود آورد که بسیار مورد اقبال واقع شد و موجب تحول عظیمی در هنر خوشنویسی شد.
خطی که حدود یک دانگ سطح و مابقی آن دور است و نام آن در اثر کثرت استعمال به نستعلیق تغییر پیدا کرد.
بنا به گفته اساتید خوشنویسی، این خط از جمله زیباترین و ظریفترین و مشکلترین خطوط فارسی و می توان گفت که عروس خطوط فارسی است.
پس از میرعلی تبریزی پسرش میرعبدالله و بعد از او میرزا جعفر تبریزی و اظهار تبریزی در تکامل خط نستعلیق کوششهای فراوان کردند تا نوبت به سلطانعلی مشهدی رسید که خدمات شایانی به این هنر اصیل نمود.
اساتید زیادی بعد از سلطانعلی مشهدی در تکامل خط مذکور زحمات فراوانی کشیدند همانند میرعلی هروی.
بعد از حدود یک قرن، خوشنویس نامی و آشنای همه، میرعمادالحسنی معاصر شاه عباس صفوی پا به عرصه ظهور نهاد که با نبوغ خود تغیرات و سبکی در خط نستعلیق بوجود آورد. پس از گذشت قریب ۴۰۰ سال این سبک هنوز مورد استفاده و الهام بخش خوشنویسان است.
او پایه خط را به جائی نهاد که از زمان پیدایش خط نستعلیق تا کنون هنرمندی خوشنویس را یارای برابری با او نبوده است.
همزمان با او هنرمند بزرگ دیگری چون علیرضا عباسی رقیبی برای او بشمار میرفت که علاوه بر خط نستعلیق خفی و جلی در خط ثلث نیز استاد بود.
اکثر کتیبههای مساجد و بناهای تاریخی اصفهان به خط ثلث و یا به سرپرستی او انجام شده است. قرنهای نهم، دهم و یازدهم هجری قمری را میتوان دوران درخشان در هنر خوشنویسی دانست.
در اواسط قرن یازدهم سومین خط خالص ایرانی یعنی شکسته نستعلیق به دست مرتضی قلی خان شاملو، حاکم هرات از خط نستعلیق ابداع شد.
علت پیدایش این نوع خط، تند نویسی و راحت نویسی و دیگر، ذوق و خلاقیت ایرانی ذکر شده است.
خط شکسته نستعلیق به دست میرزا شفیعا هراتی کاملتر شد و درویش عبدالمجید طالقانی قواعد جدیدی وضع کرد و آن را به کمال نوشت، چهار تن از خوشنویسان نامی که در چهار خط ثلث، نسخ، نستعلیق و شکسته نستعلیق به ارکان اربعه هنر خوشنویسی مشهور شدهاند عبارتند از:خط ثلث: جمالالدین یاقوت، خط نسخ: میرزا احمد نیریزی، خط نستعلیق: میرعماد الحسنی، خط شکسته نستعلیق: درویش عبدالمجید طالقانی است.
در قرن ۱۳ در دوره قاجاریه خطاطان بزرگی پا به عرصه میدان نستعلیق و دیگر اقلام نهادند و سختیهای این هنر ظریف را به جان خریدند و در توسعه آن کوشیدند.
خوشنویسی هنری قدیمی و کهن در ایران طی سالهای اخیر رو به فراموشی رفته و باید گفت در همین استان کهگیلویه و بویراحمد آنطور که باید و شاید به این هنر توجه نمیشود.
۲۱ تا ۲۸ مهر ماه بهنام هفته خوشنویسی نامگذاری شده اما متولیان آنقدر این هنر را مورد بیمهری قرار دادهاند که اصلا نمیدانیم چنین هفتهای وجود دارد.
به همین بهانه سری به نمایشگاه مجموعه قطعات نستعلیق سید علینقی کرامت رئیس انجمن خوشنویسان استان کهگیلویه و بویراحمد در گالری باران ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی زدیم تا ازتلاشها برای احیاء هنر خوشنویسی به گفتوگو بپردازیم.
وی با اشاره به اینکه نمایشگاه خوشنویسی به مناسبت هفته خوشنویسی و بزرگداشت حافظ شیرازی از ۲۱ تا ۲۹ مهر دایر است،گفت: حدود ۳۵ اثر در قالبهای مختلف نستعلیق در گالری باران در معرض دید علاقمندان قرار گرفته است.
کرامت با بیان اینکه امروز آخرین روز برپایی این نمایشگاه است گفت: نمایشگاه از ساعت ۱۶ تا ۱۹ پذیرایی علاقهمندان است.
وی از تلاش انجمن خوشنویسی استان برای احیاء این هنر قدیمی خبر داد و افزود: برگزاری آزمون حضوری نویسی دوره استادی یکی از اقدامات انجمن برای احیاء خوشنویسی است.
وی بیان کرد: این دوره در دو مرحله نیمه حضوری و غیرحضوری برگزار میشود و ۳۰ اثر از هنرمندان خوشنویس به دفتر مرکزی ارسال و پس از بازنگری آثاری که بتواند از مجموعه ۱۴۸ امتیاز، نمره ۸۵ را اخذ کنند در مرحله حضوری شرکت میکنند.
رئیس انجمن خوشنویسان کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه هماکنون ۱۵ نفر در مرحله ممتاز و فوق ممتاز خوشنویسی عضو انجمن خوشنویسی کهگیلویه و بویراحمد هستند، بیان کرد: برپایی نمایشگاه برای زنده نگه داشتن هنر خوشنویسی و ترغیب مردم برای حضور در کلاسها و شناختن این هنر و غبارروبی مزار سید امرالله حسینی موسس انجمن خوشنویسی یاسوج از جمله اقدامات هفته خوشنویسی بود.
کرامت خاطرنشان کرد: در هفته خوشنویسی کارگاه یک روزه خوشنویسی برگزار کردیم و امیدواریم با استقبال علاقهمندان، این هنر که رو به فراموشی است احیاء شود.
انتهای پیام/۸۲۰۲۴
