به گزارش یولن، حمله اسراییل به دوحه گرچه رعد در آسمان بی ابر نبود ولی اتفاقی چشمگیر بوده است. اتفاقی آن قدر چشمگیر که از نظر برخی تحلیل‌گران می‌تواند یک نقطه عطف در منطقه باشد و در نهایت پیمان ابراهیم را پس از ۵ سال به پایان برساند. این حمله بر عکس جنگ ۱۲ روزه با محکومیت سریع اغلب کشورهای جهان از جمله حامیان غربی اسراییل مواجه شد. این میان پرسشهایی درباره تاثیر این حمله بر ایران و اقتصاد آن مطرح شده است.
اقتصاد ایران در وضعیت دشواری قرار دارد. جدای مشکلاتی چون تورم، رشد پایین، کسری بودجه و بیکاری زیاد، احتمال اجرای مکانیسم ماشه هم انتظارات تورمی را افزایش داده و موجب نااطمینانی‌های نسبت به آینده شده است. هر چند تحرکات اخیر و از جمله نشست قاهره میان وزیر خارجه ایران و مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا اندازه‌ای احتمال به تعویق افتادن اجرای مکانیسم ماشه را افزایش داده است.
کمال سید علی، کارشناس اقتصادی، با انتقاد از سطح بالای اثرگذاری حوزه سیاست و به طور خاص دیپلماسی بر اقتصاد کشور گفت: چنان اقتصاد وابسته به سیاست خارجی شده که هر صحبتی در این مورد، بدون اشاره به چالش‌های خارجی ناقص به نظر می‌رسد. اروپا از چند ماه قبل شروع کرد به زمینه جینی برای اجرای مکانیسم ماشه و به نظر هم می‌رسید اگر مذاکره با واشنگتن نتیجه ندهد، اروپا وارد عمل می‌شود.
او افزود: متاسفانه سه کشور اروپایی در همسویی کامل با ایالات متحده قرار دارند و حتی با اجرای ماشه می‌خواهند بیش از پیش خودشان را به امریکا نزدیک‌تر کنند. اروپا تا جایی پیش رفت که حمله اسراییل و امریکا به ایران را هم توجیه کرد. این در حالی است که ایران با وجود خروج امریکا در برجام باقی ماند اما اروپا در آن زمان هم با وجود وعده و وعیدهای مختلف هیچ اقدام موثری انجام ندادند.
وی برخلاف تحلیل گرانی که معتقد بودند اجرای مکانیسم ماشه به تحمیل فشار بیشتر به اقتصاد ایران منجر می‌شود، فکر می‌کند اجرای مکانیسم ماشه فشار چندانی به اقتصاد ایران نخواهد آورد.
سید علی ادامه داد: عامل تعیین کننده در مساله تحریمها، خواست ایالات متحده است. امریکا به تنهایی توانسته سخت‌ترین تحریمها را یک جانبه علیه ایران اعمال کند. حتی اگر همه جهان هم ما را تحریم کنند ولی ایالات متحده بخواهد با ما مراوده کند، اثر تحریمها کمتر می‌شود. این میان باید سیاستگذاران از حالا به فکر این باشند که اگر بدترین اتفاق هم برای کشور افتاد، فروش نفت متوقف نشود و به همین جهت باید از همین امروز گفتگوهایی با چین و دیگر شرکای مهم آغاز شود.
وی با بیان اینکه نهایت اثر اجرای مکانیسم ماشه رسیدن قیمت دلار به کانال ۱۰۰ تا ۱۱۰ هزار تومانی است عنوان کرد: درواقع اگر همه چیز نرمال بود اجرای مکانیسم ماشه مشکل‌ساز می‌شد اما امروز چنان بحرانهای بزرگی در کشور وجود دارد که من فکر نمی‌کنم این اقدام اروپا تاثیرات چشمگیری به دنبال داشته باشد.
تمرکز سیاستگذار بر کدام حوزه‌ها باشد؟
در پاسخ به این سوال توضیح داد: در وضعیت فعلی ایران باید اولویت اصلی تقویت بنیه و توان دفاعی کشور باشد. در جنگ اخیر حملات هوایی پی در پی به ایران صورت گرفت و حالا باید این ضعفها جبران شوند. ضمن اینکه برخی احتمال می‌دهند، اسراییل دوباره اقدام به حمله به ایران کند و ما باید از همین امروز توان کافی برای مقابله با صهیونیستها را داشته باشیم.
سید علی با اشاره به اینکه اولویت دوم کشور باید بهبود روابط همسایگان باشد، اولویت سوم را هماهنگی با چین برای اطمینان از خرید نفت در زمان دشوارتر شدن تحریمها عنوان کرد.
به عبارت دیگر معاون اسبق ارزی بانک مرکزی معتقد است سیاستگذار هم باید توان دفاعی کشور را ارتقا دهد و هم با بهبود روابط با همسایگان و چین زمینه را برای باز نگه داشتن منافذ تجاری و بازرگانی ایران آماده کند.
مهمترین چالش داخلی کدام است؟
سید علی در این باره تصریح کرد: در داخل کشور مشکلات بسیار زیاد است. بدبختانه آنکه بخشی از مشکلات داخلی ما تبدیل به مشکلاتی ساختاری شدند و رفع این مشکلات نیازمند کارهای بزرگ و اساسی است. به زبان دیگر اگر اراده و منابع کافی هم وجود داشته باشد، حل مشکلات فعلی به سرعت ممکن نیست. به همین دلیل در شرایط فعلی هم مسئولان باید ابتدا سراغ رفع یک دسته از مشکلات بروند و سپس به صورت تدریج به رفع و رجوع دست بزنند.
او افزود: اولویت اصلی به نظر من باید رفع مشکلات مربوط به ناترازی‌های انرژی باشد. کمبود برق، آب و گاز تا حدی مربوط به سرمایه‌گذاری است. ما باید در زیرساخت انرژی خود در سالهای گذشته سرمایه‌گذاری‌هایی می‌کردیم که پشت گوش انداختیم و حالا این تعلل به شکل ناترازی خود را نشان داده است. انتظار می‌رود دولت در این حوزه فورا دست به اقداماتی موثر بزند. بخشی دیگر از چالش ناترازی‌های ما نیز برمی‌گردد به تغییرات اقلیمی و کمبود بارش که شاید در این حوزه نتوان از سیاستگذار انتظار چندانی داشت.
معاون ارزی سابق بانک مرکزی با اشاره به مدیریت منابع ارزی تصریح کرد: از بانک مرکزی انتظار می‌رود به نحوی مصارف و منابع ارزی را مدیریت کند که واردات مواد اولیه تولید در کشور به سرعت انجام شود. این مهم با همکاری بانک مرکزی و وزارت صنعت محقق خواهد شد و چنانچه سیاستگذار پولی به درست منابع ارزی را مدیریت کند، تا حدی خواهد توانست از التهابات بازار هم جلوگیری کند.
نرخ ارز مدیریت می‌شود؟
سید علی پاسخ داد: متاسفانه این نگرانی واقعی است و اقتصاد ما چنان وابسته به تحولات سیاسی شده که هر خبری به سرعت موجب التهاب می‌شود. اگر نرخ ارز غیررسمی کمی بالا و پایین می‌شد هم جای نگرانی نبود ولی می‌دانیم که نوسانات قیمتی در کشور ما بسیار زیاد است و خود یکی از عوامل تحمیل شوک به کشور است.
او ادامه داد: در شرایط سخت فعلی انتظار می‌رود بانک مرکزی همه اقدامات لازم را برای بازگرداندن تمام ارز صادراتی به کشور انجام دهد. صادرکنندگان هم باید اهمیت این مساله را بدانند و متوجه باشند که ارز صادراتی آنها به کشور تعلق دارد و حتی اگر قصد ندارند در سامانه رسمی هم آن را عرضه کنند، لااقل در بازار بفروشند.
معاون پیشین بانک مرکزی بر اهمیت سرمایه اجتماعی اشاره کرد و گفت: این مولفه بسیار مهم است و اگر مسئولان بتوانند اعتماد عمومی را افزایش دهند، به کنترل بهتر خروج از سرمایه هم کمک کرده‌اند. وقتی مردم نگران نباشند، انتظارات تورمی هم کاهش می‌یابد و بدون چنین التهاباتی فرار سرمایه هم کاهش خواهد یافت. پس مهم است که مسئولان سیاسی و اجتماعی هم دست به اقداماتی بزنند که از فاصله موجود میان مردم و مسئولان بکاهد.
حمله اسراییل به دوحه، به سود اقتصاد ایران بود؟
سید علی تاکید کرد: من معتقدم به سود اقتصاد کشور ما بود. گرچه من اعتقادی ندارم که ایران باید پیشتاز مبارزه با استکبار و استعمار شود ولی به هر روی حمله اخیر نشان داده که ما حق داشتیم. ما حق داشتیم بر نقش بی ثبات کننده اسراییل و آمریکا دست گذاشته بودیم و حق داشتیم که نسبت به عادی‌سازی روابط کشورهای منطقه و پیمان ابراهیم هشدار داده بودیم و امروز این مساله به اثبات رسیده است.
او گفت: برای قطری ها و دیگر دولتهای منطقه هم مشخص شد اسراییل هر اقدامی هم انجام دهد در نهایت ایالات متحده دست از حمایت از تل آویو بر نخواهد داشت. می‌بینیم با وجود تجاوز آشکار اسراییل به قطر و با وجود اینکه آقای ترامپ از حمله اسراییل اظهار بی اطلاعی می‌کند اما وزیر خارجه آنها تاکید دارد چنین اقداماتی به روابط تل آویو و واشنگتن لطمه‌ای وارد نخواهد کرد. این نکته مهمی است که امروز حاکمان همه کشورهای منطقه و به طور خاص عربستان، قطر و امارات نسبت به آن آگاه شدند.
این کارشناس اقتصادی گفت: امریکا اگر کشورهای منطقه درگیر تنش‌های نظامی شوند، به داد آنها نخواهد رسید. نه تنها در مقابل اسراییل که حتی وقتی ایران و نیروهای همسوی آن هم به آرامکو حمله کردند، ایالات متحده در حمایت از عربستان اقدام خاصی انجام نداد. من فکر میکنم حمله اخیر اسراییل یک بار دیگر نشان داد تهدید اصلی منطقه اسراییل است و ایران از این امکان و اعتباری که دشمنی برای اسراییل برایش پدید آورده می‌تواند به نحوی احسن برای توسعه و پیشرفت کشور بهره گیرد.
وی باور دارد حمله اخیر موجب به هم خوردن پیمان ابراهیم و قطع دوباره روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی خواهد شد و به خروج بیشتر ایران از انزوا کمک خواهد کرد.
۲۲۳۲۲۹
