به گزارش یولن، هم‌زمان با چهارمین دور مذاکرات ایران و آمریکا، جک استراو، از چهره‌های باسابقه دیپلماسی انگلیس که سال‌ها در دولت تونی بلر مسئولیت وزارت کشور و سپس وزارت امور خارجه را برعهده داشت، ابراز امیدواری کرد که گفت‌وگوهای جاری میان تهران و واشنگتن به توافق منتهی شود. او در آغاز گفت‌وگو با ایرنا در لندن، با ابراز تأسف از حادثه ناگوار در بندر شهید رجایی بندرعباس، گفت: «از وقوع این اتفاق بسیار متأسفم. واقعاً دردناک بود و تسلیت من را بپذیرید.»
وی سپس درباره روند مذاکرات اظهار کرد: «تا اینجای کار، اوضاع خوب پیش رفته است. وقتی درگیر چنین مذاکرات حساسی هستید، نکته حیاتی این است که گفت‌وگوها ادامه یابد، نقاط توافق شناسایی و تثبیت شود، و سپس تا حد امکان بر موارد اختلاف کار شود. از اینکه گفت‌وگوها تا این مرحله رسیده‌اند، خوشحالم.»
وزیر امور خارجه پیشین انگلیس ادامه داد: «احساسم، البته فقط یک احساس است، این است که حساسیت‌ها و اضطراب‌هایی که برخی در تهران نسبت به گفت‌وگوهای مستقیم داشتند، به‌تدریج در حال فروکش کردن است. به نظر من، به نفع ایران است که مستقیماً گفت‌وگو کند، نه اینکه تمام مذاکرات را از طریق واسطه پیش ببرد. چون یکی از عناصر کلیدی در هر مذاکره دیپلماتیک، شیمی و تعامل شخصی میان مذاکره‌کنندگان است. اگر مذاکره از طریق واسطه انجام شود، این عنصر مهم از دست می‌رود.»
ترامپ خواهان توافق با ایران است
جک استراو در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه به موفقیت مذاکرات امیدوار است، توضیح داد که پیش‌بینی در این زمینه دشوار است و هنوز نمی‌توان با قطعیت درباره سرنوشت گفت‌وگوها اظهار نظر کرد. با این حال، به گفته او، رئیس‌جمهور آمریکا به‌طور جدی خواهان توافق با ایران است.
وی بیان داشت: «آنچه در رم و عمان جریان دارد، طبیعتاً مشروط به تأیید نهایی از سوی رهبری معظم ایران و رئیس‌جمهوری ایالات متحده است. بنابراین دقیقاً نمی‌دانیم نتیجه مذاکرات به کجا ختم می‌شود. احساسم این است که هیأت ایرانی دقیقاً می‌داند دامنه اختیاراتش تا کجاست، اما در مورد هیأت آمریکایی، این موضوع چندان روشن نیست که اختیاراتشان چقدر است و آیا رئیس‌جمهور در نهایت از آن‌ها حمایت خواهد کرد یا نه.»
وی افزود: «با این حال، شواهد زیادی هست که نشان می‌دهد رئیس‌جمهور آمریکا خواهان رسیدن به توافق است. یکی از پرسش‌های مهم، در صورت نهایی شدن توافق این است که آیا این توافق بهتر از توافقی خواهد بود که تا سال ۲۰۱۸ برقرار بود و ترامپ از آن خارج شد؟ این را باید در آینده دید. در عین حال، فکر می‌کنم این به نفع ایران است – اگر اجازه دهید این‌طور بگویم – که تلاش کند به توافق برسد.»
ماهیت توافق جدید باید شفاف باشد
دیپلمات بازنشسته انگلیسی که سال‌ها سابقه حضور در مذاکرات هسته‌ای با ایران را دارد، در پاسخ به پرسشی درباره ویژگی‌های توافق جدید گفت: «موضوع اصلی، همان‌طور که می‌دانید، این است که آیا ایران برنامه هسته‌ای خود را فقط برای اهداف غیرنظامی مانند تولید برق، مصارف پزشکی و تحقیقاتی دنبال می‌کند، یا به امکان مونتاژ اجزای یک سامانه تسلیحات هسته‌ای نیز نگاهی دارد.»
وی با اشاره به توسعه صنعت هسته‌ای کشورمان در سال‌های اخیر افزود: «در هفت سال گذشته و از زمانی که دونالد ترامپ از برجام خارج شد، ایران در زمینه موشکی و دیگر حوزه‌ها پیشرفت زیادی داشته است. همان‌طور که می‌دانید، برخی چهره‌های ارشد در رسانه‌های ایرانی درباره این بحث کرده‌اند که چقدر ساده می‌توان از برنامه فعلی که دولت ایران آن را کاملاً صلح‌آمیز می‌داند، به مرحله‌ای رفت که فناوری آن به سمت نظامی شدن سوق یابد. بنابراین توافق جدید باید درباره نیت ایران درخصوص تسلیحات هسته‌ای شفاف باشد.»
وی با اشاره به سابقه مذاکرات اظهار داشت: «من از سال ۲۰۰۳ در قالب تروئیکای اروپایی (E3) وارد این مذاکرات شدم و بعدتر ایالات متحده را در سال ۲۰۰۵ درگیر کردیم. بنابراین این بحث، سابقه‌ای طولانی دارد.»
برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران همواره هدف فشارهای سیاسی و فضاسازی‌های بی‌اساس از سوی کشورهای غربی بوده است. پیش از دستیابی به برجام، آن‌ها با امنیتی‌سازی این موضوع، تلاش کردند از ابزار تحریم و تهدید نظامی علیه ایران استفاده کنند؛ اما بسته شدن پرونده ابعاد احتمالی نظامی (PMD) در سال ۱۳۹۴، این بهانه را از میان برداشت.
ایران پس از امضای برجام به تمامی تعهدات خود پایبند ماند، اما آمریکا در سال ۱۳۹۷ به‌صورت یکجانبه از توافق خارج شد و اروپا نیز در عمل از اجرای تعهداتش ناتوان ماند. در نتیجه، ایران در چارچوب حقوق پیش‌بینی‌شده در برجام، اقدام به کاهش مرحله‌ای تعهدات خود کرد.
تضمین توافق احتمالی چه خواهد بود؟
در ادامه مصاحبه، خبرنگار ایرنا پرسید: یکی از موانع جدی در مذاکرات، بی‌اعتمادی ایران نسبت به آمریکاست. ایران در سال ۲۰۱۵ تصور می‌کرد که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت از توافق محافظت خواهد کرد، اما ترامپ با بی‌اعتنایی به نظام بین‌الملل از برجام خارج شد. اگر شما عضو تیم مذاکره‌کننده ایران بودید، برای گرفتن تضمین از آمریکا چه راهکاری پیشنهاد می‌دادید؟
استراو پاسخ داد: «بیش از جنبه‌های حقوقی، روی این مسئله تمرکز می‌کردم که چه کسی توافق را امضاء می‌کند. در قانون اساسی آمریکا، تصویب یک معاهده نیازمند دوسوم آرای سناست که بسیار غیرمعمول است. در انگلیس و اغلب کشورهای اروپایی، تصویب معاهده‌ها یک اقدام اجرایی است که البته ممکن است نظارت پارلمانی هم داشته باشد.»
وی توضیح داد: «زمانی که من وزیر خارجه بودم و تونی بلر نخست‌وزیر، معمولاً در کابینه درباره موضع مذاکرات تصمیم‌گیری می‌شد و سپس نظارت پارلمانی انجام می‌گرفت. اما به رأی دوسوم نیازی نبود. این تفاوت ساختاری در آمریکاست.»
استراو ادامه داد: «با این حال، هیأت ایرانی می‌تواند از این واقعیت که در حال مذاکره با خود ترامپ است، یعنی چهره‌ای از جناح راست حزب جمهوری‌خواه، نوعی قوت قلب داشته باشد. زیرا واقعیت این است که دیگر نیروهای جمهوری‌خواه و حتی دموکرات‌ها احتمالاً توافق را نقض نخواهند کرد. در واقع، احتمال تکرار مخالفت‌های شدید سیاسی مشابه دوران اوباما بسیار کم است.»
اروپا از توافق استقبال می‌کند؛ نقش ایران در منطقه راهبردی است
استراو در پاسخ به پرسشی درباره غیبت سه کشور اروپایی در مذاکرات ایران و آمریکا گفت که اولویت، حل اختلاف میان تهران و واشنگتن است و اروپا از موفقیت این روند استقبال خواهد کرد. او اظهار داشت: «ترامپ سبک خاص خود را در اداره امور دارد. تصور من این است و انتظار هم دارم که اعضای شورای امنیت ملی و وزارت خارجه آمریکا، سه کشور اروپایی را در جریان کامل امور قرار دهند. از سوی دیگر، ایران و کشورهای اروپایی نیز ملاقات‌هایی داشته‌اند که اتفاق مثبتی است.»
وی در پاسخ به این پرسش که نگاه اروپا به توافق احتمالی ایران و آمریکا چیست، توضیح داد: «در اینجا دو موضوع مطرح است. یکی، آن چیزی است که در فرانسه به آن غرور ملی (Amour-propre) می‌گویند؛ اینکه فرانسه، آلمان و بریتانیا احساس کنند کنار گذاشته شده‌اند و باید در اتاق مذاکره حضور می‌داشتند. شاید این احساس قابل درک باشد، اما در نهایت، مذاکرات با این فرمت در جریان است. نکته دوم اینکه من کاملاً مطمئنم اگر توافقی معقول حاصل شود، تروئیکای اروپایی از آن استقبال خواهد کرد.»
وزیر امور خارجه انگلیس سپس گفت: «از نظر من، ایران کشوری مهم و راهبردی در منطقه است و اگر از دشمنی و شعارهای ضداسرائیلی دست بکشد، می‌تواند نقشی سازنده ایفا کند. در کل، این گفت‌وگوها فرصتی بزرگ است که باید آن را جدی گرفت.»
نتانیاهو گزینه‌ای جز پذیرش توافق ندارد
استراو در پاسخ به پرسشی درباره مواضع رژیم صهیونیستی در قبال مذاکرات، تصریح کرد که تل‌آویو گزینه‌ای جز پذیرش توافق احتمالی ندارد. او توضیح داد: «بنیامین نتانیاهو (نخست‌وزیر رژیم اسرائیل) با دخالت مستقیم در سیاست داخلی آمریکا و از طریق گوش شنوای ترامپ، چه در دوران رقابت‌های انتخاباتی ۲۰۱۶ و چه در سال ۲۰۱۸ که ترامپ به‌رغم مخالفت‌های کابینه‌اش از برجام خارج شد، به فروپاشی این توافق کمک کرد.»
وی افزود: «اما آنچه اکنون جالب است، این است که نتانیاهو دیگر گزینه‌ای ندارد. در سیاست امروز آمریکا، دیگر معادلی برای دونالد ترامپ وجود ندارد که بتواند به او تکیه کند. این در حالی است که اسرائیل همچنان به آمریکا نیاز دارد.»
وزیر امور خارجه پیشین انگلیس تأکید کرد: «برداشت من، بر اساس آنچه از رسانه‌های اسرائیلی دنبال می‌کنم، این است که نتانیاهو از اصل مذاکرات یا نتیجه احتمالی آن خوشحال نخواهد بود، اما ناگزیر به پذیرش آن است.»
به گزارش ایرنا، دور تازه مذاکرات هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در ۱۲ آوریل ۲۰۲۵ (۲۳ فروردین ۱۴۰۴) در مسقط، پایتخت عمان آغاز شد. این گفت‌وگوها تا کنون سه دور را پشت سر گذاشته و امروز (یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴) دور چهارم آن در مسقط پیگیری می‌شود.
هدف اصلی این مذاکرات یافتن راه‌حلی برای پایان دادن به بحران غیرضروری درباره برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌های ظالمانه علیه کشور است. جمهوری اسلامی ایران تأکید دارد هرگونه توافقی باید همراه با تضمین‌های معتبر و عینی برای جلوگیری از تکرار بدعهدی طرف مقابل باشد.
۳۱۰۳۱۰
