به گزارش تجارتنیوز، وزیر نفت امروز با حضور در مراسم رونمایی از بازار بهینهسازی و محیطزیست در بورس انرژی ایران دو ادعای مهم را مطرح کرد که هر کدام محل ابهام و سوالات فراوانی است. ادعای اول او به صادرات نفت ایران به 17 کشور دنیا، ازجمله اروپا و دومین ادعا به میزان تخفیف نفتی که از تعداد انگشتان دستش کمتر است مربوط میشد که در ادامه این دو موضوع مورد بررسی قرار میگیرد.
90 درصد نفت ایران به چین میرود
جواد اوجی امروز اعلام کرد که در چند روز گذشته رسانههای خارجی خبر صادرات نفت ایران به اروپا را اعلام کردند و اکنون ایران به ۱۷ کشور دنیا نفت میفروشد.
این در حالی است که در بررسی رسانههای خارجی و حتی موسسات رهگیری نفتکشها از افزایش تعداد مقاصد صادراتی ایران و عرضه طلای سیاه در اروپا خبر جدیدی نیست و همچنان بسیاری از رسانهها بر اینکه حدود 90 درصد نفت صادراتی ایران سر از چین درمیآورد، تأکید دارند.
آخرین گزارشها در این زمینه به یادداشتی در رویترز بازمیگردد که مدعی شده تقریباً تمام نفت ایران با منشأ مالزی یا سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس وارد چین میشود.
بر اساس گزارش رویترز نفت ایران توسط یک «ناوگان تاریک» از نفتکشهای قدیمی حمل میشود که معمولاً هنگام بارگیری در بندرهای ایران، فرستندههای خود را خاموش میکنند تا شناسایی نشوند.
سایر تاکتیکهای مورد استفاده توسط این کشتیها عبارتند از جعل مکانها و انجام عملیات کشتی به کشتی (STS) در مکانهایی خارج از مناطق مجاز انتقال و گاهی اوقات در شرایط آب و هوایی نامناسب برای پنهان کردن فعالیتها، که باعث ایجاد ترس در بین کشورها نسبت به آلودگی احتمالی میشود.
همچنین سایت FFD (دفاع از دموکراسی) در گزارشی که 19 آپریل (31 فروردین 1403) منتشر کرده به این موضوع تأکید دارد که عمده صادرات تهران به چین میرود که هماکنون بین 80 تا 90 درصد نفت ایران را شامل میشود.
بر اساس گزارههایی که این دو سایت خبری مطرح کردهاند، چین همچنان عمده خریدار نفت ایران است و اگر نفت ایران به کشورهای دیگری همچون مالزی وارد میشود برای ارسال به چین است که این موضوع خود میتواند هزینه جدیدی علاوه بر تخفیفهای ارائهشده به چین، برای ایران بتراشد.
از سوی دیگر، اگر ایران علاقهمند به فعالیت در بازار اروپاست، آیا بهتر نیست راهکاری برای رفع تحریم بیندیشد یا قصد دارد منابع ملی را در قاره سبز هم به حراج بگذارد؟
احتمالاً اشاره وزیر نفت ایران به گزارش اخیر یورواستات است که به میزان صادرات نفت ایران به چهار کشور ترکیه، گرجستان، بلغارستان و لهستان اشاره کرده است. در میان این کشورها تنها ترکیه را میتوان مشتری جدید نفت ایران برشمرد که عضو اتحادیه اروپا به حساب نمیآید.
همچنین گرجستان تنها عضو ناظر اتحادیه به حساب میآید و دو کشور دیگر هم به حدی از ایران نفت وارد نکردهاند که بتوان سهمی برای آن قائل شد.
طبق دادههایی که یورواستات منتشر کرده، این چهار کشور طی سه ماه نخست 2024 تنها 1937 تن نفت یا فرآورده نفتی و اکثراً در یک محموله از ایران واردات داشتهاند. حتی اگر تمام این محمولهها معادل نفت خام سبک در نظر گرفته شود، باید گفت که کل این صادرات کمتر از 14 هزار و 200 بشکه بوده است.
چنانکه ایران تخفیفی برای کشورهای اروپایی در نظر نگیرد و هر بشکه نفت را در محدوده 80 دلار به فروش رسانده باشد، کل درآمد حاصل از آن یک میلیون و 113 هزار خواهد بود. رقمی که با آن حتی امکان واردات 20 دستگاه خودرو یا 1000 دستگاه تلفن آیفون وجود ندارد.
با این حال وزیر نفت همچنان با تأکید به اینکه ایران فروشنده نفت به اروپاست، سعی بر دستاوردسازی از اقدامات خود وزارتخانه متبوعش دارد.
تخفیف نفتی بیش از 2 برابر انگشتان دستان اوجی
نکته عجیب و ابهامبرانگیز سخنان امروز اوجی به موضوع تخفیف نفتی بازمیگردد که او با قسم جلاله اعلام کرد که میزان تخفیف از تعداد انگشتان دستانش کمتر است.
البته در ابتدا باید گفت میزان تخفیف نفتی حتی اگر به اندازه یک دلار هم باشد، وزارت نفت و دولتی که اقدامی در جهت رفع تحریم نکرد، شاید در مراجع قضائی باید پاسخگوی این پرسش باشد که چرا منابع ملی را به شکل حراج در اختیار بیگانگان قرار میدهد؟
اما امروز مسئولان دولت سیزدهم با افتخار اعلام میکنند که 800 تحریم جدید را به جان ایران خریدهاند و در این شرایط نفت را با تخفیفی کمتر از 10 دلار در اختیار چین یا حتی اروپا قرار میدهند.
این در حالی است که همین افراد و همقطارانشان در مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری با پیش کشیدن موضوع قرارداد کرسنت و بدون اینکه پشتوانهای برای ادعاهای خود داشته باشند، اتهاماتی را به برخی افراد وارد کردند که روی به ارزانفروشی گاز ترش ایران آوردهاند؛ اما همین مسئولان خود هم بر ارزانفروشی نفت کشور اذعان دارند و فقط مسئله آنها بر میزان تخفیفی است که ارائه میدهند.
حال اگر نقطه اتکای اوجی برای دستاوردسازیهای خود رسانههای خارجی هستند، یورواستات در گزارش جدید خود بر دادههای فایننشالتایمز هم اشاره کرده که دو ماه پیش رسانههای دولتی ایران هم مانور گستردهای روی آن دادند.
بر اساس گزارشی که این روزنامه در اوایل اردیبهشت امسال منتشر کرد، فروش نفت ایران در سه ماهه 2024 به یک میلیون و 560 هزار بشکه رسیده است؛ گرچه دولت سیزدهم صرفاً روی تمرکز بر این داده علاقه دارد، اما نکات دیگری در این گزارش نهفته که شاید بد نباشد وزیر نفت هم به آن توجه داشته باشد.
با توجه به درآمد 35 میلیارد دلاری صادرات نفت ایران در سال 2023 و میزان فروشی که برای آن اعلام شده، باید نتیجه گرفت که وزارت نفت هر بشکه نفت ایران را با نرخ 61 دلار و 40 سنت به دست مشتریان رسانده است.
چنین اتفاقی در حالی رخ داده که میانگین قیمت نفت ایران در سال 2023، 83 دلار تعیین شد؛ این بدان معناست که ایران هر بشکه نفت خود را با 22 دلار تخفیف به فروش میرساند. حال اگر چنین تخفیفی در تمام طول سال جریان داشته باشد، باید گفت ایران سالانه 12.5 میلیارد دلار بابت فروش نفت به خریداران نفت خود، یعنی چین تخفیف میدهد.
بر این اساس یا تعداد انگشتان دست جواد اوجی بیش از دو برابر دست انسانهای معمولی است یا او از تخفیفی که ارائه میشود، آگاهی ندارد.
بازگشت ترامپ بیتأثیر است؟
وزیر نفت امروز بار دیگر بر بیتأثیر بودن دولتهای آمریکا بر میزان فروش نفت ایران اشاره کرد؛ موضوعی که مدتهاست مورد تأکید مسئولان دولت سیزدهم است تا تفاوت بین بایدن و ترامپ را نادیده بگیرند. اما فقط در یک مورد میتوان به مقایسه صادرات نفت ایران در دوره برجام و تحریمهای ترامپ پرداخت که در حال حاضر هم یک میلیون و 200 هزار بشکه کمتر از دوره برجام است.
