دکتر مرضیه مقدم روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار یولن در مورد خدمات روانپزشکی جامعه نگر در استان اظهار داشت: در حال حاضر این خدمات در قالب ۲ مرکز سلامت روانی – اجتماعی (سراج یک و۲) در سنندج ارائه می شود.
وی اضافه کرد: تلاش بر این است که در این مراکز بسته کاملی از خدمات و مراقبت های سلامت روان به جمعیت تحت پوشش ارائه شود.
متخصص روانپزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان افزود: در حال حاضر ۱۲ دانشگاه علوم پزشکی در ایران، خدمات روانپزشکی جامعه نگر ارائه می کنند و زیر نظر معاونت بهداشتی دانشگاه و با همکاری گروه روانپزشکی دانشگاه، خدمات می دهند.
مقدم گفت: رسالت مراکز روانپزشکی جامعه‌نگر (مراکز سلامت روانی –اجتماعی یا سراج)ارائه خدمات جامع برای پیشگیری، تشخیص، درمان و بازتوانی بیماران روانپزشکی بدون اتکا به بیمارستان‌های روانپزشکی است.
وی ادامه داد: مفاهیم اصلی این جنبش شامل ارائه خدمات در محل زندگی بیماران است و در کنار آن جامع بودن خدمات، تداوم مراقبت، ارتباط بین بخشی کارآمد و تاکید بر پیشگیری علاوه بر درمان را دنبال می شود.
متخصص روانپزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان تاکید کرد: مهمترین امتیاز و برتری این مراکز، تمرکز بر پیشگیری و درمان بیماری‌های روانپزشکی در یک جا و دسترسی آسان خدمات برای مناطق تحت پوشش است که استفاده بهینه از تمام امکانات را با نظامی هماهنگ میسر می‌سازد.
خدمات ویزیت در منزل
وی به فعالیت‌های این مراکز در منزل به منظور مراقبت پس از ترخیص اشاره کرد و گفت: هدف از این کار، مراقبت از بیمار روانپزشکی به منظور تداوم دریافت دارو، ارائه خدمات مددکاری، آموزش خانواده و بیمار و کاستن از نیاز او برای بستری شدن مجدد در بیمارستان است.
دکتر مقدم با بیان اینکه امسال ۵۸ مورد ویزیت در منزل در سنندج انجام شد، افزود: در این نوع خدمت، تیمی متشکل از یک دستیار روانپزشکی، یک روانشناس و یک مددکار به فواصل لازم بیماران را در خانه محل زندگی آنان ویزیت می کند.
وی درباره خدمات آموزش خانواده و بیمار ادامه داد: این برنامه با هدف حمایت از بیماران شدید روانپزشکی وخانواده آنان، افزایش آگاهی و مهارت و ارتقای عملکرد اطرافیان در مراقبت از بیمار، ارائه می شود.
متخصص روانپزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با بیان اینکه یک دوره آموزش بیمار و خانواده از ۶ تا هشت جلسه آموزشی طول می‌کشد، اضافه کرد: امسال ۲۰ دوره آموزشی در این زمینه برگزار شد.
پیگیری خدمات بصورت تلفنی
خدمات پیگیری تلفنی برای بیماران روانپرشکی شدید، دیگر خدمتی بود که دکتر مقدم به آن اشاره کرد و گفت: تماس تلفنی با بیمار یا خانواده او به منظور یادآوری زمان ویزیت بعدی بیمار، کسب اطمینان از انجام فعالیتی که انتظار می رود او یا خانواده انجام دهند(نظیر مراجعه برای انجام آزمایش یا مراجعه به بیمارستان) و بررسی علت مراجعه نکردن بیمار در زمان مقرر و تعیین قرار ملاقات جدید از جمله اقداماتی است که در این بخش دنبال می شود که امسال یک هزار و ۴۵۰ مورد پیگیری تلفنی انجام گرفت.
وی با اشاره به خدمات مددکاری اجتماعی در این بخش گفت: مددکاری اجتماعی حرفه‌ای مبتنی بر دانش، اصول و ارزش‌ها، مهارت‌ها و روش‌ها است که به افراد، گروهها و جامعه کمک می‌کند تا با تکیه بر توانایی‌ها و استفاده از منابع موجود برای حل مشکل و یا رفع نیاز خود اقدام کرده و به استقلال نسبی و رضایت خاطر دست یابند و پس از آن بتوانند تاثیرگذار نیز باشند.
به گفته دکتر مقدم، اشتغال زایی، مداخلات لازم در موارد فرزند آزاری و خشونت های خانگی، ارجاع به سازمان آموزش فنی حرفه‌ای، سازمانهای بیمه گر، سازمانهای مردم نهاد، نهادهای حمایتی و بهره مندی از تخفیف هزینه دارویی از خدمات بخش مددکاری اجتماعی است.
وی ادامه داد: یکی از خدمات اصلی روانپزشکی مبتنی برجامعه، ارتباط بیمار روانپزشکی مزمن با سیستم های خدماتی وحمایتی در جامعه است که امسال ۱۰۶ مورد خدمات در این زمینه ارائه و سه دانش آموز بازمانده از تحصیل که عضو خانواده بیماران بودند به چرخه آموزشی بازگشتند و نظارت بر آنها ادامه دارد.
بسته مراقبت مشارکتی
متخصص روانپزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان به ارائه بسته مراقبت مشارکتی نیز اشاره داشت و افزود: در این بسته، خدمات آموزشی، نظارتی و درمانی با مشارکت پزشکان عمومی و روانشناسان مراکز جامع سلامت درمان ارائه می‌شود.
دکتر مقدم گفت: هر ۲ مرکز روانپزشکی جامعه نگر سنندج، تمام مراکز جامع سلامت را تحت پوشش دارند و در این بسته بیمار روانپزشکی برای درمان خود نیازی به مراجعه به مطب های خصوصی و یا بیمارستانها نداشته وخدمات لازم را در محله زندگی خود دریافت می‌کند.
وی یادآور شد: تمام پزشکان عمومی و روانشناسان مراکز بطور مرتب در دوره های آموزشی برگزار شده توسط روانپزشکان مراکز سراج، شرکت می‌کنند.
متخصص روانپزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت: امسال ۸۲ بیمار از مراکز سلامت ارجاع و پس از ویزیت روانپزشک و تعیین تکلیف برای ادامه درمان به مراکز خود بازگشتند که به ۷۴ نفر از این بیماران خدمات رایگان مشاوره روانشناسی ارائه شد.
بسته اقدام جامعه دیگر طرحی بود که متخصص روانپزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان به آن اشاره کرد و اظهار داشت: بر اساس تجربیات جهانی، مدیریت مشکلات بهداشت روان یک جامعه بدون مشارکت مردم و همکاری بین بخشی (تمام نهاد های دولتی وغیر دولتی دخیل در عوامل اجتماعی و محیطی موثر برسلامت مردم) تحقق نمی‌یابد.
وی اضافه کرد: به منظور بسته اقدام جامعه طراحی و در فرمانداری شهرستان‌ها استقرار یافته و مددکار مرکز، رابط اصلی در این میان است.
به گزارش یولن، از حدود ۴۰ سال پیش، راهبردهای ارائه خدمات سلامت روان در جهان دچار تحول چشمگیری شد؛ چنان که آن را انقلاب دیگر در سلامت روان می‌دانند و آن جنبش سلامت روان جامعه‌نگر است.
در کشور ما نیز مراکز سلامت روان جامعه‌نگر (CMHC) با هدف ایجاد تحول در سلامت روان شهری طراحی و اولین مرکز سلامت روان جامعه‌نگر در منطقه ۱۶ تهران در سال ۱۳۸۹ راه‌اندازی شد.
خدمات روانپزشکی جامعه نگر در کردستان نیز از سال ۱۳۹۳ در دانشگاه علوم پزشکی کردستان شروع شد و طی سالهای بعد گسترش یافت.
