به گزارش یولن، یک پژوهش تازه نشان می‌دهد که پیروی دقیق از “رژیم غذایی مدیترانه‌ای” می‌تواند خطر ابتلا به زوال عقل را دست‌کم ۳۵ درصد در افرادی که دو نسخه از ژن APOE۴ دارند ــ ژنی که مهم‌ترین عامل خطر آلزایمر محسوب می‌شود ــ کاهش دهد.
رژیمی که این ژن سرسخت را شکست می‌دهد
همشهری آنلاین در گزارشی نوشت: در این مطالعه که گزارش آن در بخش سلامت وب‌سایت CNN – یکی از معتبرترین منابع خبری بین‌المللی – منتشر شده است، محققین ۵۷۰۰ نفر را طی ۳۴ سال دنبال کردند و دریافتند کسانی که رژیم مدیترانه‌ای پایه را دنبال می‌کردند، همه خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دادند. محققان این مطالعه می‌گویند: «پیروی از این رژیم باعث شد که احتمال ابتلا به زوال عقل در افراد دارای دو نسخه APOE۴ حدود ۳۵ درصد کاهش یابد و هرچه پایبندی به رژیم بیشتر بود، خطر باز هم کمتر شد.
اما ژن APOE چیست و چه وظیفه‌ای در مغز دارد؟ این ژن مسئول جابه‌جایی چربی‌ها و کلسترول‌ها در خون و مغز است و سه نوع اصلی دارد؛ APOE۲، APOE۳ و APOE۴. هر فرد از هر پدر و مادرش یک نسخه از ژن APOE را به ارث می‌برد و این ژن‌ها می‌توانند ترکیب‌های مختلفی در مغز فرد داشته باشند. مثلا APOE۳ + APOE۳ رایج‌ترین حالت و کم‌خطر است و APOE۴ + APOE۴ بالاترین خطر برای آلزایمر محسوب می‌شود. همان ژنی که به آن گفته می‌شود؛ دو نسخه. پس وقتی گفته می‌شود افراد دارای دو نسخه APOE۴ ، یعنی آن فرد هم از پدر و هم از مادرش ژن APOE۴ را به ارث برده و در نتیجه، از نظر ژنتیکی در بالاترین رده خطر ابتلا به آلزایمر قرار می‌گیرد.
همان‌طور که گفته شد، ژن APOE مسئول جابه‌جایی چربی‌ها و کلسترول‌ها در خون و مغز است و نوع APOE۴ این عملکرد را ضعیف‌تر می‌کند و باعث می‌شود که مغز سخت‌تر چربی‌ها را مدیریت کند، التهاب مغز بیشتر شود و تجمع پروتئین‌های سمی در مغز شکل گیرد که منجر به آلزایمر می‌شود.
محققان می‌گویند درست است که هر فرد از پدر و مادر یک نسخه از ژن APOE را به ارث می‌برد و بنابراین کسی که دو نسخه APOE۴ دارد، از نظر ژنتیکی در بالاترین رده خطر ابتلا به آلزایمر قرار دارد. اما ژن‌ها سرنوشت قطعی ما را تعیین نمی‌کنند و این سبک زندگی، رژیم غذایی، ورزش، خواب و مدیریت استرس است که می‌تواند این خطر را کاهش دهد.
رژیم مدیترانه‌ای چطور عمل می‌کند؟
اما رژیم مدیترانه‌ای که این همه سال اسم آن را می‌شنویم، چیست و چطور عمل می‌کند که به تنهایی و تا این حد در کاهش خطر آلزایمر نقش دارد؟ موضوع این است که رژیم مدیترانه‌ای بر مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات و روغن زیتون تاکید دارد. این رژیم براساس غذاهای سنتی است که مردم کشورهای حاشیه دریای مدیترانه ازجمله فرانسه، اسپانیا، یونان و ایتالیا مصرف می‌کنند. به همین دلیل به ان مدیترانه‌ای می‌گویند.
به گفته کارشناسان، در افراد دارای APOE۴، متابولیسم بسیار به کیفیت مواد غذایی حساس است. غذای ناسالم باعث آسیب سریع‌تر می‌شود، اما رژیم مدیترانه‌ای واکنش مثبت بدن را به همراه دارد و فرآیندهای حیاتی مانند هضم، تولید انرژی و بازسازی بافت مغز را بهبود می‌بخشد. محققان مطالعه یادشده هم می‌گویند: «بهبود عملکرد متابولیکی در افراد دارای APOE۴ از طریق رژیم غذایی می‌تواند دلیل یا دست‌کم بخشی از توضیح کاهش چشمگیر خطر زوال عقل در مطالعه ما باشد. و البته به مطالعات بیشتری نیاز است.»
ژن‌ها سرنوشت ما را نمی‌سازند
درحالی‌که ژنتیک، عامل حدود ۱۵ درصد ابتلا به آلزایمر شناخته می‌شود اما متخصصان می‌گویند در صورت اصلاح سبک زندگی، می‌توانید ژن را تا حد زیادی شکست دهید.
دکتر ریچارد آیزاکسون، عصب‌شناس و مدیر تحقیقات در مؤسسه بیماری‌های تحلیل‌برنده عصبی در فلوریدا که در این پژوهش دخیل هم نبود، این یافته را «انقلابی» دانسته و گفته است: «ژن‌ها الزاماً سرنوشت انسان نیستند. اگر خطر زوال عقل در پرریسک‌ترین گروه فقط با پیروی از یک رژیم خاص ۳۵ درصد کاهش یابد، تصور کنید با اصلاح ده‌ها عامل خطرِ قابل تغییر مثل ورزش، خواب و کاهش استرس چه میزان بیشتر می‌توانیم از ابتلا به این دمانس پیشگیری کنیم.»
او همچنین گفته که «امیدوارم این نتیجه، باور فعلی را تغییر دهد که داشتن دو نسخه APOE۴ معادل قطعی ابتلا به آلزایمر است.»
مطالعات قبلی هم این موضوع را ثابت کردند
البته مطالعات قبلی هم ارتباط رژیم‌های مدیترانه‌ای با کاهش خطر زوال عقل را تایید کرده بودند. مثلا مطالعه‌ای در بریتانیا روی بیش از ۶۰ هزار نفر نشان داد که پایبندی کامل به رژیم مدیترانه‌ای تا ۲۳ درصد خطر زوال عقل را کاهش می‌دهد. مطالعه دیگری نشان داد کسانی که از رژیم‌های بر پایه گیاه مدیترانه‌ای پیروی کردند، ۴۰ درصد کمتر علائم شاخص آلزایمر داشتند. متخصصان تأکید می‌کنند که حتی اضافه کردنِ تنها یک گروه غذایی توصیه‌شده مثل سبزیجات یا میوه‌ها می‌تواند تجمع پروتئین آمیلوئید در مغز را کاهش دهد و آن را به سطحی نزدیک به وضعیت مغز فردی ۴ سال جوان‌تر برساند.
پژوهش منتشرشده در سرویس سلامت سایت CNN بر روی زنان و مردان ۵۵ تا ۷۵ ساله انجام شد که بخشی از «مطالعه سلامت پرستاران» (آغاز ۱۹۷۶) و «مطالعه پیگیری متخصصان سلامت» (آغاز ۱۹۸۶) بودند. داده‌های رژیم غذایی، DNA، خون، ادرار، مدفوع و نمونه‌های بافتی این افراد تاکنون منجر به کشفیات مهمی مثل خطر چربی‌های ترانس، ارتباط چاقی با سرطان پستان و نقش سیگار در بیماری‌های قلبی شده است.
نمی‌خواهید حافظه‌تان پاک شود؟ سبک تغذیه‌تان را اصلاح کنید
رژیم غذایی مدیترانه‌ای نه تنها قابل توجه متخصصان تغذیه است، بلکه فواید آن باعث شده که متخصصان سایر رشته‌ها نیز روی آن تمرکز کنند. زهرا امیراولاد، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی درباره این رژیم به همشهری‌آنلاین می‌گوید: «رژیم مدیترانه‌ای، یکی از سالم‌ترین الگوهای تغذیه‌ای جهان شناخته می‌شود و فواید متعددی برای سلامت قلب، مغز و کل بدن دارد. این رژیم بر پایه مصرف سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، حبوبات، مغزها و ماهی‌های چرب است و مصرف گوشت قرمز، غذاهای فرآوری‌شده و شکر در آن محدود است.»
امیراولاد اضافه می‌کند: «روغن زیتون به عنوان منبع اصلی چربی سالم، التهاب بدن را کاهش می‌دهد و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در میوه‌ها و سبزیجات از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کنند.»
به گفته این کارشناس تغذیه، «تحقیقات نشان داده‌اند که پیروی از رژیم مدیترانه‌ای خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲، زوال عقل و حتی برخی سرطان‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین این رژیم انرژی پایدار، کنترل وزن و بهبود عملکرد مغز و حافظه را تسهیل می‌کند.»
کارشناسان تاکید دارند که رعایت رژیم مدیترانه‌ای نه تنها یک سبک تغذیه سالم است، بلکه سرمایه‌گذاری بلندمدت روی سلامت و کیفیت زندگی محسوب می‌شود.
۴۷۲۳۶
