یولن-مهسا مژدهی: پس از امضای توافق میان ایران و آژانس در قاهره امیدها برای اینکه ایران بتواند از مهلکه مکانیسم ماشه بگریزد افزایش پیدا کرده است. مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور کشورمان به زودی راهی نیویورک خواهد شد و طبعا دیدارهای دیپلماتیکی را پیش رو خواهد داشت. برخی از ناظران معقتدند که رئیس‌جمهور و تیم همراه او شامل عباس عراقچی وزیرخارجه ایران در حاشیه نشست سالانه شورای امنیت ممکن است بتوانند با رایزنی‌های دیپلماتیک فعال شدن مکانیسم ماشه را منتفی کرده و یا به راه‌حلی دیپلماتیک و برد-برد برسد. اما برخی دیگر از کارشناسان معتقدند ایران با پافشاری بر مواضع پیشین نخواهد توانست از فرصت دیپلماسی که در نیویورک برای تهران رقم خواهد خورد استفاده کند.
تروئیکای اروپایی می‌گوید منتظر اقدامی است تا به آنها ثابت کند ایران آماده یافتن راه‌حلی دیپلماتیک برای برون رفت از شرایط فعلی است. آنها شروطی را برای تهران تعیین کرده‌اند که در در داخل کشور با مخالفت‌های شدیدی روبه‌رو شده است. همزمان ایران اعلام کرده که با وجود توافق هسته‌ای با آژانس در قاهره، مکانیسم ماشه فعال شود، این توافق لغو شده و امکان خروج از ان‌پی‌تی هم روی میز قرار می‌گیرد.
در یولن با فریدون مجلسی دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل بین‌الملل در مورد سفر پزشکیان به نیویورک و راه‌های پیش روی تهران در هفته‌های باقی‌مانده تا فعال شدن مکانیسم ماشه به گفتگو نشسته‌ایم:
*** مسعود پزشکیان، رئیس جمهور قرار است برای شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک سفر کند. با توجه به زمانبندی این سفر که پیش از مهلت اعلام شده برای فعال شدن مکانیسم ماشه انجام می‌شود؛ آیا پزشکیان می‌تواند از فرصت پیش رو برای پیشبرد دیپلماسی استفاده کند؟
چندان شانسی برای دیپلماسی به نفع تهران دیگر وجود ندارد. حتی روسای جمهور پیشین هم شانس چندانی در نیویورک نداشتند. یکی از آنها اجازه مذاکره نداشت و دیگری را جدی نگرفتند. آقای خاتمی جدی‌تر از همه بود چون پیشنهادی که رنگ صلح‌آمیز داشت را با خود می‌برد. تا وقتی که ما خود را با جهان تطبیق ندهیم و قوانین بین‌المللی را نپذیرفته و به قطعنامه‌های شورای امنیت ارج ننهیم در سازمان ملل متحد شانس و بهره‌ای نخواهیم داشت. رایزنی‌های دیپلماتیک در این سازمان هم نمی‌تواند کار خاصی در موقعیت فعلی کند. کاری که مقامات ایرانی باید پی بگیرند این است که اوضاع بدتر نشود.
*** ایران اخیرا توافقی را در قاهره با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشت. برخی معتقدند این توافق ممکن است تهران را در موقعیت بهتری قرار دهد. آیا توافقی که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شکل گرفت، شانس تهران را برای عبور از مشکل فعلی بالا برده است؟
من فکر می‌کنم که پناه بردن به قاهره و آمدن رافائل گروسی مدیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به این شهر انتخاب خوبی بود. قاهره حسنی دارد و آن اینکه مصر توانست از طریق دیپلماسی سرزمین‌های اشغال شده خود را پس بگیرد. ایران باید از مسیر مصر استفاده کند. من به مصر و توافقی که در قاهره رخ داده خوشبین‌تر از سفر رئیس‌جمهور به نیویورک هستم. البته اگر پای توافق با آژانس به نیویورک و سازمان ملل باز شود، می‌توان بیشتر از آن بهره‌مند شد.
*** ایران از نظر زمانی فرصت زیادی برای حل مساله ندارد. اما با توجه به ضرب‌الاجلی که تا فعال شدن مکانیسم ماشه باقی مانده، چه فرصت‌هایی برای حل و فصل پرونده هسته‌ای دارد؟
در این دو هفته ما به یک راه حل شجاعانه نیاز داریم که مستقیما با آمریکا وارد گفتگو شویم و حداکثر امتیازاتی را که امکانش هست بگیریم و ایران خواسته‌ها در مورد رعایت صلح در منطقه را بپذیرد و خودش را نجات دهد. من احتمال این موضوع را کم می‌بینم. با وجود اینکه این راه‌حل طرفدار زیادی دارد اما اقلیت تندرو در کشور که برجام را هم برهم زدند، سود و منافعشان در بازگشت قطعنامه‌هاست.
*** رویکرد اروپا نسبت به توافقی که در قاهره با آژانس شکل گرفت و به طور کلی به عملکرد تهران در هفته‌های اخیر را چطور ارزیابی می‌کنید؟
حتی با وجود توافق میان ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رویکرد اروپایی‌ها هیچ تغییری نسبت به یک ماه قبل نداشته است. آنها کار سفارت‌خانه‌ها و کنسول‌گری‌ها را هم تعلیق کرده‌اند و تنها می‌گویند که بروید و با آمریکایی‌ها گفتگو کنید.
*** ما اخیرا در داخل کشور هم شاهد تغییراتی بودیم. مثل اینکه شورای امنیت ملی شاهد حضور علی لاریجانی بود و پرونده هسته‌ای از علی شمخانی به علی لاریجانی منتقل شد. آیا می‌توانیم بگوییم این تغییرات مثبت بوده است؟ اروپایی‌ها و روسیه و چین به دنبال به تعویق انداختن فعال شدن مکانیسم ماشه هستند، ممکن است که تغییرات باعث شود تا ایران پیشنهاد اروپا برای تعویق را بپذیرد؟
تعویق کوتاه مدت در اجرای اسنپ‌بک امر بعیدی نیست و ممکن است اتفاق بیافتد. اما آنها امید دارند که ایران از این تعویق استفاده کند در این مدت به خواسته‌های غرب تن بدهد. عده‌ای این روزها می‌گویند ما برجام را پذیرفته‌ایم و امتیازاتی داده‌ایم. وآنها چکار کرده‌اند؟ از دید غرب برجام حق ایران نبود بلکه اغماضی بود که به ایران کردند و نوعی مجازات برای ایران بود. ما قوانین بین‌المللی را از دیدگاه آنها و شورای امنیت نقض کرده بودیم و می‌گفتند که شش بار مرتکب جرم شده بودیم. برجام شاهکار و یک عمل دیپلماتیک بسیار ظریف بود. ایران اینبار و در این فرصت هم باید دنبال قراردادی مشابه برجام باشد.
۳۱۲/۴۲
