زینب اسماعیلی: اگر خیلی خلاصه بخواهیم وضعیتی که سیاست‌خارجی کشور پیش‌رو دارد را بررسی کنیم، تحولات منطقه و انتخابات امریکا، نقش بی‌بدیلی خواهد داشت. نصرت‌الله تاجیک، سفیر پیشین ایران در اردن معتقد است دیپلماسی ایران می‌تواند «مانع از گسترش درگیری‌ها در منطقه با جنگ اسرائیل و حزب‌الله شود» و در این مسیر «ایجاد تماس‌های دیپلماتیک با آمریکا یکی از این اقدامات می‌تواند باشد.» در مورد دولت آینده او معتقد است که «باید سیاست مدیریت یا کنترل سطح تنش از طریق روابط دیپلماتیک دنبال شود.» او در سیاست خارجی و حتی وضعیت تحولات منطقه، تاثیر انتخاب رییس جمهوری از دیدگاه اصلاح‌طلب را متفاوت از رییس جمهوری با دیدگاه محافظه‌کار می‌داند.
گفت‌وگو با نصرت‌الله تاجیک را در ادامه بخوانید:
۱- در انتخابات پیش رو، اهمیت سیاست خارجی را چقدر می دانید؟ برخی بیشتر مباحث اقتصادی را در این انتخابات پررنگ می دانند؟
پس از عملیات هفتم اکتبر، جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، مسائل حقوقی رخ نموده در این زمینه و همچنین افکار عمومی و تحولات دریای سرخ شاهد تنش‌ها بین لبنان و رژیم صهیونیستی هستیم که می‌تواند ابعاد درگیری‌ها را در سطح منطقه گسترش دهد.
به لحاظ تحولاتی که در موضوع هسته‌ای رخ داد که منجر به تخریب رابطه ایران با آژانس و شورای حکام شد و کشورهای اروپایی نیز علیه ایران بیانیه صادر کردند، سیاست خارجی در مقطع کنونی نسبت به گذشته و تا رسیدن به ثبات، وزن و اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در این بین ایران با یک اقتصاد سیاسی ضعیف مساله فروش نفت و تأمین کالاهای اساسی را در دستور کار دارد و به طور طبیعی تحولات در سیاست خارجی می تواند این وضعیت را تخریب یا بهبود ببخشد. در چنین شرایطی وزیرخارجه دولت چهاردهم با توجه به وزن و اهمیت سیاست خارجی نقش کلیدی و اساسی در کابینه خواهد داشت.
۲_ با توجه به حوادثی که در منطقه رخ داده، به نظر می رسد انتخابات فعلی ریاست‌جمهوری اهمیت خاصی دارد. شناخت دورنمای بحران اسرائیل و فلسطین در این مساله مهم است. شما فکر می کنید چه رویکردی باید در دیپلماسی منطقه ای در مواجهه با بحران مقاومت، مساله فلسطین و اسرائیل دنبال شود تا در وضعیت سیاست خارجی بهبود مشاهده شود؟
اوضاع منطقه پس از عملیات طوفان الاقصی دچار تغییرات اساسی شده است. جنایات اسرائیل در غزه و التهاب افکار عمومی و مشروعیت زدایی از این رژیم شرایط را برای تل‌آویو و حامیانش به خصوص ایالات متحده بسیار سخت خواهد کرد و طبعا معادلات تغییر خواهد کرد. شاهد هستیم که تحولات دریای سرخ نیز روی تنش ها اثرگذار بوده و ایالات متحده در حالی به طور خواسته یا ناخواسته وارد درگیری با انصارالله یمن شده که سعودی‌ها به شکلی رندانه خود را از این قضیه کنار کشیده اند. با در نظر گرفتن وضعیت جنگ غزه همچنین درگیری احتمالی لبنان و اسرائیل به نظر می‌رسد با یک تنش دائمی روبه‌رو باشیم. باید توجه داشته‌باشیم که ایران و اسرائیل نیز درگیری مستقیم داشته‌اند. در جریان عملیات وعده صادق، ایران با یک الگوی رفتاری و با ارسال پیام غیرمستقیم به آمریکا تلاش کرد تا تنش‌ها محدود باقی بماند. معتقدم که چنین رویکردی نیز در حال حاضر در تداوم تحولات منطقه باید در نظر گرفته شود و ایران مانع از گسترش درگیری‌ها در منطقه با جنگ اسرائیل و حزب‌الله شود. ایجاد تماس‌های دیپلماتیک با آمریکا یکی از این اقدامات می‌تواند باشد که مصری‌ها نیز آن را انجام دادند. ایجاد چنین فضایی می تواند روی بازار انرژی، وضعیت داخلی کشورها همچنین انتخابات آمریکا تاثیرگذار باشد. در مجموع باید سیاست مدیریت یا کنترل سطح تنش از طریق روابط دیپلماتیک دنبال شود.
۳_این راهبرد بدون توجه به انتخابات امریکا، تصویر نادرستی خواهد داشت. شما فکر می‌کنید پروژه نتانیاهو و رئیس جمهور آینده آمریکا چه خواهد بود ؟
انتخابات آمریکا به لحاظ اینکه کدام یک از دو حزب یا دو نامزد در کاخ سفید حضور خواهند یافت مهم خواهد بود. طبیعی است که هر یک از احزاب یا نامزدها رویکرد خاص خود را در سیاست‌خارجی دارند. همانطورکه بسیاری از مفسرین معتقدند احتمال بازگشت ترامپ به قدرت وجود دارد و آمدن او با تقویت موضع نتانیاهو و رژیم اسرائیل همراه خواهد بود.
در آن سو، اسرائیل نیز آبستن حوادثی است، می‌توان گفت که پس از ۸ ماه از آغاز جنگ غزه تقریبا به اهداف خود دست نیافته است و این مساله به منشأ دائمی تنش تبدیل شده است. مساله داخلی و خانواده گروگان‌ها تبدیل به عامل فشار علیه نتانیاهو شده است. مخالفان سیاسی نتانیاهو در داخل و خارج کابینه از جمله عوامل تغییر شرایط هستند. باید دید مجموع این عوامل چگونه وضعیت سیاسی نخست وزیر اسرائیل را تغییر خواهد داد. بنابراین همانطورکه اشاره کردم منابع تولید تنش، وضعیت اسرائیل همچنین انتخابات آمریکا را باید سه عامل مهم در نظر گرفت. مجموع شرایط اگر به توازن نیروها برسد، منطقه شاهد آرامش خواهد بود. اما در غیر این صورت منبع دیگری به منابع تولید تنش اضافه خواهد شد و شرایط منطقه را بحرانی و ملتهب خواهد کرد. وضعیتی که بر مسائل داخلی کشورها و سیاست خارجی آنها تاثیر خواهد گذاشت.
۴_ برای یافتن یک راهبرد صحیح در سیاست خارجی آیا مهم است چه کسی در پاستور باشد یا مهم است که در کاخ سفید چه کسی نشسته باشد ؟
مهم است که در پاستور چه کسی نشسته باشد. افرادی که به عنوان نامزد در انتخابات حضور دارند پارامترهای مختلفی را در قبال سیاست خارجی دارند. وضعیت بحرانی منطقه، وضعیت روابط ایران با آژانس، اروپا و آمریکا همچنین برجام مهم تلقی است. اگر یک نامزد اصلاح طلب در انتخابات پیروز شود و دولت چهاردهم را تشکیل دهد، طبیعی است که به دنبال تنش زدایی و سیاست تنش صفر باشد و مقداری اوضاع را التیام ببخشد. اگر نامزد محافظه‌کاران پیروز شود طبیعی است که مقداری اوضاع کشور یا منطقه بی‌ثبات‌تر شود و در این صورت این مساله بر ابعاد زندگی مردم تاثیر خواهد گذاشت. انتخابات آمریکا نیز در این زمینه مهم به شمار می رود البته همه چیز بستگی به سیر تحولات دارد و نمی‌توان به صورت قاطع نظر داد. مردم باید در نظر داشته باشند که در این شرایط چه مسائل مهمی در سیاست‌خارجی و تأثیرات آن در داخل کشور داریم و اقبال به سمت نامزدی باشد که بتواند تنش‌ها را کاهش دهد یا از بین ببرد.
۳۱۱۳۱۱
