در این تحلیل کوتاه ، عملکرد آقای سعید جلیلی در سه مناظره اخیر بین نامزدهای ریاست جمهوری (دوره چهاردهم) را از دیدگاه خودم بیان میکنم:
۱- آقای جلیلی در تبیین شعار «یک جهان فرصت» واضح و موفق عمل نمیکند.
جلیلی باید با انبوهی از مصداقها و تبیینهای موردی در هر بخش از موضوعات و سوالات و مسایل مطرح در مناظرهها ، به گونهای واضح و قابل فهم برای مخاطب ، بیان میکرد که «یک جهان فرصت» مشتمل بر چه فرصتهایی و در چه زمینههایی است؟
۲- آقای جلیلی در تبیین شعار «یک ایران جهش» واضح و موفق عمل نمیکند.
از سخنان و دیدگاههای آقای جلیلی میشود به این نتیجه رسید که جلیلی باور دارد که جمهوری اسلامی ایران در موارد و صنایع و زمینه های زیادی ، جهش را محقق کرده است هر چند ؛ حوزهها و صنایع جهش یافته را بطور دقیق و کامل ، تبیین نکرده است. گذشته از این ، میتوان گفت به باور جلیلی ، جهش در آن موارد محقق شده و ما به جهش در موارد دیگری نیاز داریم و آقای جلیلی ، تبیین و روشن نمیکند که در چه موارد و صنایع و حوزههایی و به چه ترتیب و با چه برنامهای میخواهد «یک ایران جهش» رقم بزند.
۳- پارهای از مخالفتها و زاویههایی که جلیلی با fatf و برجام و تحریمها دارد با ایده ایشان برای توسعه روابط اقتصادی و صادرات و تجاری خارجی (حتی با بلوک شرق و حتی با همسایگان و نیز با چگونگی بهرهگیری از فرصتهای عضویت در پیمانهایی همانند شانگهای و بریکس) ایجاد تعارض و ابهام میکند.
جلیلی باید حداقل بطور کلی تبیین کند که چه برخورد و موضعی در قبال نظامهای پولی و بانکی و گمرکی حاکم بر مراودات کنونی تجاری و اقتصادی جهان خواهد داشت؟
نظامهایی که هم اکنون بر اینگونه مراودات حاکم است مانع توسعه روابط اقتصادی و تجاری ما با جهان و مانع بهرهگیری حداکثری از منافع عضویت در شانگهای و بریکس میشوند.
جلیلی باید تبیین کند که به چه ترتیبی در غیاب عدم التزام به نظامهای بانکی و پولی و گمرکی و حمل و نقل و بیمه کنونی میخواهد روابط تجاری و اقتصادی خارجی و صادرات ایران را در کوتاه مدت و میان مدت و بلند مدت ، توسعه بدهد ؟
۴- آقای جلیلی در پاسخ به سوالات و موضوعات مطرح در مناظرهها تاکنون بیشتر به جنبههای نظری مسایل و بعضاً به ایده پردازی درباره آنها پرداخته است و برنامه اجرایی منسجم و قابل توجهی را مطرح نکرده است.
این ضعف را بقیه نامزدها هم دارند و به جز آقای قالیباف (او نیز هر چند از بقیه بهتر ظاهر شده ولی همچنان کلی نگری داشته است) بقیه نامزدها نیز باورها و برنامههای قابل اجرای متناسب با نیاز و شرایط کشور، مطرح نکردهاند.
یک نامزد ریاست جمهوری باید با در نظر گرفتن قانون اساسی و اسناد و قوانین بالادستی و بویژه برنامه هفتم توسعه ، روشن و آشکار کند که در هر بخش از بخشهای اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و اداری و سیاسی و ورزشی و آموزشی و تربیتی کشور بطور مشخص چه برنامه عملیاتی دارد.
آقای جلیلی ، در اغلب موارد ، تصویر واضح و برنامههای اجرایی مشخصی از چگونگی اداره کشور و اداره امور مردم در دولتش ارایه نمیکند.
۵-جلیلی درباره پیام رسانها و برنامکها و سامانه های داخلی ، اشاره و سپاسگزاری ارزشمندی داشت نسبت به کارآفرینان و دستاندرکاران ایرانی نشان و ایتا و بله و اسنپ و…
جلیلی در این مورد ، تقریبا نشان داد منظورش از فعال بودن و منفعل نبودن در برابر دیگران چیست.
جلیلی باید بکوشد درباره همه موضوعات و مسایل دیگر نیز به گونه قابل فهم برای مخاطبان ، روشن کند که با چه برنامههایی و به چه روشهایی میخواهد نگرانی ها و دغدغههای کارآفرینان و شرکتها و فعالان اقتصادی و مردم را برطرف کند؟
میخواهد اقتصاد و بنگاه داری را به کدام سمت و سو ببرد ؟
چگونه میخواهد ایجاد رونق اقتصادی کند؟
چگونه میخواهد وفاق ملی ایجاد کند ؟
چگونه و در چه مواردی و با چه روشهایی میخواهد از وضعیت منفعل به وضعیت فعال برسیم ؟
۶- درباره ورزش حتی در مناظره فرهنگی و اجتماعی از آقای جلیلی دیدگاهها و برنامههای منسجم و مشخص دریافت نکردیم که البته دستاندرکاران مناظره نیز این ایراد را داشتند که اساسأ هیچ بخشی از مناظره را به ورزش و برنامههای نامزدها در این زمینه اختصاص ندادند.
۷- سعید جلیلی در مواردی به برنامههای قبلی خود اشاره میکند همانند طرح سفر و وان و….
هیچ بروزرسانی قابل توجهی درباره برنامهها و ایدههای آقای جلیلی نسبت به سال معرفی و رونمایی از این برنامهها دیده نمیشود.
عدم رونمایی از برنامهها و ایدههای جدیدتر ، این ذهنیت را ایجاد میکند که نگاهها و برنامههای آقای جلیلی در سال ۱۳۹۹ متوقف شده است.
ضرورت داشت و دارد که آقای جلیلی در سال ۱۴۰۳ متناسب با اقتضائات و شرایط کنونی کشور و مردم ، برنامههای بروز شده ، مطرح میکرد نه برنامههای سه یا چهار سال پیش را.
*حقوقدان
۲۷۲۱۸
