یولن ـ گروه قرآن و فعالیت‌های دینی: معیشت طلاب علوم دینی، موضوعی است که در سال‌های اخیر با توجه به تورم و مشکلات اقتصادی کشور نقل محافل مذهبی است و این عزیزان خواهان رسیدگی فوری به این امر هستند.
سامانه فارس من یولن هم از این قاعده مستثنی نشده و طلاب با ثبت سوژه‌های مختلف خواهان پیگیری موضوع معیشت این قشر توسط خبرنگاران شده‌اند که این پویش پرامضاء را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.
از شهریه کمی که مراجع به طلاب پرداخت می‌کنند که بگذریم، موضوع شیوع کرونا هم وضع معیشتی طلاب و روحانیون را وخیم‌تر کرد. با شیوع کرونا همه برنامه‌های تبلیغی و معارفی، حسینیه‌ها، مساجد و آستان‌های مقدس تعطیل شدند و اندک درآمدی هم که طلاب، روحانیون و مبلغان داشتند، قطع شد.
تورم‌های وحشناک چهار سال اخیر هم بر وخامت اوضاع معیشت طلاب و مبلغان دینی افزود و نه تنها درآمد آنها افزایش پیدا نکرد، بلکه مشکلاتشان روزبه‌روز بیشتر شد.
در ابتدا با نگاهی به نظرات کاربران یولن با نکات مختلفی به عنوان موافق و مخالف روبه‌رو می‌‌شویم، برخی خواهان کمک و رسیدگی به معیشت طلاب هستند و برخی هم می‌گویند طلبه با علم به مشکلات پا به این عرصه گذاشته است. برخی خواهان کمک هستند و برخی هم خواهان برنامه‌ریزی برای ایجاد شغل و درآمد برای طلاب.
آیا مبلّغ باید مثل پزشک و پلیس از کارش درآمد داشته باشد؟
کاربری اینگونه نوشته است: اگر طلبه و مبلغ دین برای امرار معاش خود شغلی دیگر داشته باشد اصلاً به امور طلبگی و تبلیغ نخواهد رسید. همانطور که از یک پزشک یا استاد و یا هر شغل دیگری نباید انتظار داشته باشید آن شغل را بدون دستمزد انجام دهد و مثلاً پزشک برای امرار معاشش کار کند و به پزشکی به عنوان یک شغل نگاه نکند! این چه انتظار اشتباهی است که مطرح است؟! اگر پزشک از پزشکی‌اش درآمد نداشته باشد از چه راهی درآمد داشته باشد؟
جامعه به مبلّغ نیاز دارد؛ همانطور که به پلیس نیاز دارد
مخاطب دیگری می‌گوید: طلاب و روحانیون از جمله اقشاری هستند که وجود آنها برای جامعه لازم است و همانطور که جامعه به پلیس نیاز دارد به روحانی و مبلغ هم نیاز دارد. پس باید این قشر هم مانند دیگر گروه‌ها مانند نیروهای انتظامی و نظامی حمایت و تأمین شوند.
ضرورت حضور طلاب در بین مردم و پرهیز از تجمع در قم
مخاطب دیگری حضور نیافتن فعال طلاب در بین مردم را عامل بروز مشکلات معیشتی برای برخی از طلبه‌ها دانسته و می‌گوید: بسیاری از طلاب در قم مانده و برای تبلیغ به شهر‌ها و روستا‌ها نمی‌روند، اگر طلاب در بین مردم باشند و به امور دینی آنها رسیدگی کرده و در راستای حل مشکلات مردم گام بردارند، مردم برای کمک به آنها پیش‌قدم شده و اصلاً نیازی به دریافت شهریه و کمک‌های دولتی و… نیست. البته بسیاری از طلاب و روحانیون اینگونه هستند و با فعالیت و خدمت به مردم با مشکل معیشتی چندانی مواجه نیستند.
انتقاد آیت‌الله سبحانی از تجمع طلاب در قم و نرفتن به مناطق محروم
درباره این نکته مخاطب یولن، یعنی تجمع طلاب در قم و نرفتن آنها به دیگر شهر‌ها و روستا‌ها برای تبلیغ، چند سال قبل آیت‌الله جعفر سبحانی ضمن ابراز گلایه از طلاب، نکاتی را ارائه کرد. سال ۱۳۹۵ آیت‌الله جعفر سبحانی، از مراجع عظام تقلید به انتقاد از تمرکز طلاب در قم پرداخت و گفت: مناطق مختلف کشور مخصوصاً در استان‌های محروم و مرزی نیاز شدیدی به حضور روحانیون دارند و باید سازوکاری اندیشیده شود تا از تمرکز طلاب در قم جلوگیری شود. تحقق این هدف، نیازمند یک برنامه‌ریزی مناسب است و باید مرکزی ایجاد شود تا طلاب و روحانیون از طریق این مرکز به مناطق مختلف اعزام شوند و کار پرداخت شهریه به این افراد نیز توسط همین مرکز انجام شود.
این مرجع تقلید، ماندن در قم را خالی کردن میدان دانست و گفت: جمع شدن طلاب و روحانیون در یک شهر مانند این است که سربازان به جای جهاد، در یک شهر جمع شوند و دشمن دور آنها را گرفته باشد.
بودجههای دولتی حوزه را از مردمی بودن دور می‌کند
یکی از کاربران با انتقاد از ورود بودجههای دولتی به حوزه‌های علمیه می‌گوید: تحصیل علوم دینی، سنتی است که از صدر اسلام به ما رسیده و در طول تاریخ علما با اتکا به کمک‌های مردمی، وجوهات و کمک‌های خیران هزینه‌های حوزه و همچنین شهریه‌های طلاب را تأمین می‌کردند، اما با ورود کمک‌های دولتی و حاکمیتی نقش مردم و خیران در تأمین نیاز‌های مالی طلاب و حوزه‌ها کم‌رنگ شد و امروز شاهد بروز مشکل معیشتی طلاب هستیم.
نظر رهبر معظم انقلاب، درباره پرداخت بودجههای دولتی برای معیشت طلاب
حمایت مردمی از طلاب و روحانیون و عدم وابستگی به بودجههای دولتی از جمله موضوعاتی است که رهبر معظم انقلاب هم درباره آن نکته مهمی را بیان کرده‌اند.
رهبر معظم انقلاب در روز ۱۷ آبان‌ماه ۱۳۸۵ در جمع روحانیون استان سمنان فرمودند: روحانی شیعه فقط متصل به مردم و برای مردم و در شئون روحانی، در خدمت مردم است. لذا تغذیه مالی روحانیون هم از مردم است. بارها بعضی از آقایان معتبر و معروف قم به بنده گفته‌اند که شما بیایید از منابع دولتی برای حوزه‌ها یک بخشی را به عنوان شهریه جدا کنید، بنده سال‌هاست با این قضیه مخالفت کرده‌ام و گفته‌ام نمی‌کنم. خود من هم که شهریه می‌دهم، از وجوهات می‌دهم. این خیلی مهم است، پشتیبان ما مردمند.
نظر رهبر معظم انقلاب درباره نحوه ارائه خدمات به طلابی که درآمد ندارند
البته رهبر معظم انقلاب درباره رسیدگی به معیشت طلاب بارها توصیه‌هایی را مطرح کرده‌اند، به عنوان مثال ایشان در یکی از جلسات درس خارج فقه در تاریخ ۳ شهریور ۱۳۷۰ می‌‌فرمایند: نکتهای که حوزه‌ها باید به آن توجه کنند، این است که برای طلابی که درآمدی جز شهریه‌ها ندارند، از روش‌های جدید استفاده شود. بالاخره باید کارهایی انجام بگیرد؛ مثل خانه سازمانی، مثل بن مخصوص، مثل بیمه و از این قبیل. برای طلاب در حوزه‌ها باید این کارها انجام بگیرد، تا قدری فکرشان آرام باشد. اگرچه این رویه قناعت و زهد، رویه حسنه طلاب ما در حوزه‌های علمیه است و طلبه‌ها نبایستی این را با رفاه‌طلبی عوضی بگیرند و می‌باید آن را حفظ بکنند، لیکن در عین حال بایستی این فکرها هم بشود.
میرمطلبی: تنها محل پرداخت شهریه وجوهات مردم است که آن هم به وضع اقتصادی جامعه بستگی دارد
حجت‌الاسلام سیدعلی میرمطلبی مسئول مرکز امور طلاب و دانش آموختگان حوزه‌های علمیه کشور از جمله کسانی است که شاید بیش از ما به مشکلات معیشتی طلاب آگاه است. او در این خصوص به خبرنگار فارس می‌گوید: شهریه طلاب، کمک هزینه‌ای است که مراجع عظام تقلید از محل وجوهات شرعی مسلمین به طلاب پرداخت می‌کنند و با توجه به اوضاع مالی و درآمد مردم این مبالغ متغیر است. یعنی اگر اوضاع اقتصادی و درآمد مردم خوب باشد وجوهات بیشتری پرداخت می‌کنند و دست مراجع برای کمک به طلاب بازتر خواهد یود.
مراجع، هیج بودجه‌ای برای شهریه طلاب ندارند
وجوهات شرعی تنها منبع مراجع، برای پرداخت شهریه به طلاب است. این نکتهای است که میرمطلبی به آن اشاره کرد و ادامه داد: برخی گمان می‌کنند که مراجع برای شهریه طلاب بودجه از دولت دریافت می‌کنند؛ در حالی که اینگونه نیست و اصلاً بودجه‌ای برای این کار وجود ندارد و منبع مالی شهریه طلاب، سهم امام زمان (عج) در وجوهات شرعی مسلمین است. همچنین مبلغ شهریه پرداختی به طلاب بسته به تأهل و تجرد و پایه تحصیلی متغیر است که در مجموع، مبلغی نیست که طلبه بتواند برای امرار معاش و هزینه جاری خانواده روی آن حساب کند. البته شهریه یک کمک هزینه برای تحصیل است و تضمینی وجود ندارد که کسی که طلبه می‌شود همه هزینه‌های زندگی‌اش هم از طریق شهریه تأمین خواهد شد.
اشتغال و درآمد در کنار تحصیل، دیگر موضوعی است که میرمطلبی آن را اینگونه مطرح می‌کند: مهارت‌آموزی توسط طلاب، یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای حل مشکلات معیشتی این قشر است و طلاب می‌توانند با آموختن مهارت‌هایی مانند ترجمه، مقاله‌نویسی، پژوهش، ویراستاری و برخی فعالیت‌های هنری و رسانه‌ای در کنار تحصیل درآمدی هم کسب کنند و اینگونه بخشی از مشکلات معیشتی را حل کنند. البته باید برخی از مشاغل که زمانی متکفل آنها روحانیون و طلاب بوده‌اند، مانند کفن و دفن اموات، ثبت تولد، ثبت وفات و بسیاری از کار‌های این‌چنینی که امروز سازمانی شده‌اند به این قشر بازگردد.
ذکر چند نکته و پیشنهاد برای کاهش مشکلات معیشتی طلاب
به گزارش فارس با توجه به نکات فوق، ذکر چند نکته در موضوع حل معیشت طلاب ضروری است که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
۱. موضوع توانمند‌سازی و مهارت‌آموزی طلاب از جمله موضوعاتی است که بهتر است از سوی حوزه و همزمان با تحصیل برای طلاب فراهم شود، تا حداقل طلاب مهارت‌هایی مرتبط با رشته تحصیلی‌شان بیاموزند.
۲. تلاش برای استفاده از ظرفیت طلاب در موضوعات فرهنگی و آموزشی و تسهیل این امر توسط مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه. به عنوان مثال آموزش و پرورش می‌تواند بخشی از کادر آموزشی خود را با بکارگیری طلاب و روحانیون تکمیل کند.
۳. استفاده از روحانیون و طلاب در مشاغلی که قبلاً توسط طلاب انجام می‌شد، اما اکنون سازمانی شده است (طبق گفته حجت‌الاسلام میرمطلبی). این نیز از اموری است که باید توسط مرکز خدمات حوزه‌های علمیه با سازمان‌های مربوطه مکاتبه شود تا زمینه برای بکارگیری طلاب فراهم آید.
۴. برنامه‌ریزی درست و دقیق برای توزیع شهریه‌ها با توجه به میزان توان‌مندی و تلاش طلبه در آموختن علوم دینی و فعالیت در حوزه تبلیغ و همچنین اولویت دادن به طلاب متأهل.
۵. هدایت طلاب به سمت امور مردمی و تلاش برای خارج کردن آنها از قم و برنامه‌ریزی برای حضور مؤثر طلاب و روحانیون در شهر‌ها و روستا‌ها و قرار گرفتن بخشی از جامعه طلبه در دل مردم.
۶. توسعه و ترویج موقوفات و رقبات حوزوی و جذب خیران برای کمک به حوزه‌ها و طلاب برای رفع مشکلات معیشتی آنها.
۷. توجیه جوانان علاقه‌مند به تحصیل در حوزه علمیه در ابتدای راه طلبگی درباره مشکلات این راه و درآمد پایین. تا از این رهگذر طلبه از همان ابتدا روی شهریه حساب چندانی باز نکند و به فکر راهی برای امرار معاش باشد.
۸. توجه به طلاب فعال و پویا در حوزه تبلیغ و یا طلابی که با نبوغ خود مشکل معیشتی را برطرف کرده‌اند و معرفی آنها به عنوان الگو به دیگر طلاب.
۹. ایجاد مشاغل خانگی برای طلاب تا به صورت پاره‌وقت در کنار تحصیل درآمدی هم کسب کنند و ایجاد زمینه برای فروش محصولات آنها.
انتهای پیام/
