در آستانه برگزاری بزرگ‌ترین رویداد ورزشی جهان، سایه سنگین سیاست، میدان فوتبال را فراگرفته است. دو رویداد اخیر «محرومیت هیئت ایرانی از شرکت در مراسم قرعه‌کشی» و «اظهارات جنجالی ترامپ درباره امکان انتقال بازی‌ها» پرسش‌هایی جدی درباره استقلال فیفا و توانایی این نهاد برای مدیریت رویدادی به این عظمت ایجاد کرده است.
آزمون نخست: نقض حاکمیت ورزشی.
محرومیت نمایندگان عالی‌رتبه فوتبال ایران از رییس فدراسیون و نایب رییس کنفدراسیون فوتبال آسیا گرفته تا سرمربی تیم ملی از حضور در مراسم قرعه‌کشی، پرچم قرمزی را درباره میزبانی آمریکا به نشان گرفت. این اقدام، این پرسش بنیادین را به ذهن متبادر می‌کند که آیا جام جهانی ۲۰۲۶، تابع قوانین فیفا خواهد بود یا مقررات یک‌جانبه و داخلی کشور میزبان؟
آزمون دوم: بی‌ثبات‌سازی میزبانی.
اظهارات اخیر درباره امکان انتقال بازی‌ها از برخی شهرها مغایر با قراردادهای مستقیم فیفا با شهرهای میزبان خط قرمز دیگری در حوزه حاکمیت ورزشی را نشانه رفته است. چنین گفتارهایی، حتی در سطح نظری، بنیان «ثبات» و «اعتماد» که ارکان اصلی برگزاری یک رویداد جهانی هستند را متزلزل می‌کند.
سناریوی محتمل برای فوتبال ایران؛ ضرورت برنامه‌ریزی هوشمند
در این فضای پرابهام، فوتبال ایران باید با هوشمندی و دوراندیشی عمل کند. در صورت حضور تیم ملی در خاک آمریکا، باید از هم‌اکنون برای همه چالش‌های احتمالی آماده شود. پیشنهاد می‌شود فدراسیون فوتبال با تشکیل یک «کارگروه ویژه» متشکل از نمایندگان فنی، حقوقی و دیپلماتیک، برنامه‌ای جامع برای مدیریت شرایط تدوین کند. محورهای این برنامه باید شامل موارد زیر باشد:
* پایش مستند: رصد مستمر تحولات و پیش‌بینی چالش‌های پیش‌رو.
* طرح‌های جایگزین: تهیه برنامه‌های عملیاتی برای سناریوهای مختلف.
* فعال‌سازی دیپلماسی ورزشی: بهره‌گیری از ظرفیت‌های کنفدراسیون فوتبال آسیا و دیگر نهادهای بین‌المللی.
* مستندسازی: ثبت و ضبط دقیق هرگونه اقدام تبعیض‌آمیز یا خارج از چارچوب مقررات فیفا.
یادآوری به فیفا: مسئولیت تاریخی در حراست از استقلال فوتبال
فیفا در آستانه آزمونی تاریخی قرار دارد. این نهاد بین‌المللی موظف است به‌صورتی علنی و قاطع، تضمین‌های لازم را از میزبان دریافت کند که:
* مشکل صدور ویزا برای «تمامی» ذینفعان جام جهانی به‌طور کامل و بدون تبعیض رفع شده است.
* از هرگونه دخالت در فرآیند میزبانی و اجرای مقررات فیفا خودداری خواهد شد.
سخن پایانی
جام جهانی ۲۰۲۶ می‌تواند به نقطه عطفی برای اثبات استقلال فیفا تبدیل شود یا نمونه‌ای عبرت‌آموز از سلطه سیاست بر قلمرو فوتبال. پاسخی که فیفا به این چالش‌ها می‌دهد، نه تنها سرنوشت این دوره از مسابقات، بلکه آینده «حاکمیت ورزشی» را در سطح جهان رقم خواهد زد.
کیومرث هاشمی
وزیر سابق ورزش و رئیس سابق کمیته ملی المپیک
