غزال زیاری: انسان‌ها در طول تاریخ همیشه به دنبال یافتن مرکز چیزها هستند و شاید نبودن یک مرکز مشخص باعث سردرگمی‌مان می‌شود. شاید بهتر باشد بدانیم که سطح زمین ما که به شکل یک کره است، مرکز واقعی ندارد، اما نقاط و خطوط جالب‌توجهی که برخی فیزیکی و برخی کاملاً قراردادی هستند روی آن دیده می‌شود.
با این وجود قاره‌های زمین، هرکدام مرکزی جغرافیایی دارند، هرچند که یافتن آن‌ها همواره آسان نیست. چرا؟ چون مرزهای سیاسی در حال تغییر هستند و تعاریف هم متغیرند؛ مثلا اینکه آیا اروپا واقعاً قاره‌ای جدا از آسیاست؟
در این بین رقابت‌های محلی هم بی‌تأثیر نیستند و همه این‌ها باعث ایجاد یک آشفتگی کاملاً انسانی می‌شود. در دهه ۱۹۶۰ میلادی سازمان زمین‌شناسی آمریکا اعلام کرد: «هیچ تعریف عمومی پذیرفته‌شده‌ای از مرکز جغرافیایی وجود ندارد و هیچ روش کاملاً رضایت‌بخشی برای تعیین آن در دست نیست.»
با تمام اما و اگرهای موجود در ادامه این مقاله به سراغ مراکز جغرافیایی قاره‌های جهان می‌رویم.
آسیا
برای یافتن مرکز جغرافیایی قاره آسیا باید وارد سیاست‌های بین‌المللی بشویم؛ چرا که دو کشور مدعی عنوان “مرکز آسیا” هستند:
- روسیه: این کشور نزدیکی شهری به نام کیزیل را مرکز قاره آسیا می‌داند؛ جایی که در سال ۱۹۶۸ میلادی بنای یادبودی به‌عنوان مرکز آسیا در آنجا ساخته شد.
- چین: در سال ۱۹۹۲ میلادی، تخمین متفاوتی مرکز آسیا را در نزدیکی شهر اورومچی چین اعلام کرد. از همین رو روستایی در آن محل تخلیه و بنایی با نام “قلب آسیا” در آنجا ساخته شد.
استرالیا
وقتی در یک قاره تنها با یک کشور بزرگ سروکار دارید، پیدا کردن مرکز جغرافیایی آسان‌تر است. مکان پذیرفته‌شده برای مرکز استرالیا، مرکز لامبرت است که برای تعیین آن، از ۲۴٬۵۰۰ نقطه از خط ساحلی در زمان مد جزر استفاده شده تا نقشه‌ای دقیق ترسیم و سپس مرکز ثقل آن محاسبه شود.
مختصات مرکز لامبرت این است: ۲۵°۳۶′۳۶٫۴″ جنوبی، ۱۳۴°۲۱′۱۷٫۳″ شرقی
آفریقا
در مورد آفریقا، رقابت چندانی بین کشورها دیده نمی‌شود. خیلی از منابع، از جمله وب‌سایت World Atlas، مرکز جغرافیایی این قاره را در نزدیکی شهر اپنا در کامرون معرفی کرده‌اند.
مشخص نیست دقیقاً از چه روشی برای محاسبه استفاده شده، اما برخلاف اروپا و آسیا خوشبختانه خبری از رقابت برای کسب این عنوان در قاره آفریقا وجود ندارد.
اروپا
ادعاها در اروپا، سر به فلک می‌کشند. دو مکان در آلمان (از جمله شهر درسدن) ادعا می‌کنند که مرکز اروپا هستند و دو مکان در لهستان، یک مکان در سوئد، اسلواکی، بلاروس، مجارستان، جمهوری چک، استونی و اوکراین خود را مرکز جغرافیایی اروپا می‌دانند.
نکته جالب اینجاست که تقریباً در تمام موارد، دانشمندان هر کشور “تصادفاً” مرکز اروپا را در خاک خود یافته‌اند!
با این حال، نقطه‌ای که به‌عنوان مرکز رسمی اروپا شناخته می‌شود، منطقه‌ای در لیتوانی و در نزدیکی روستای گیریجا است که با استفاده از مرکز ثقل نقشه هندسی قاره اروپا و توسط دانشمندان فرانسوی تعیین شده است.
آمریکای شمالی
برای مدت‌ها، شهر راگبی در ایالت داکوتای شمالی آمریکا، به‌عنوان مرکز این قاره شناخته می‌شد و حتی یادبودی هم به همین مناسبت در آنجا ساخته شده بود؛ اما تقریباً یک دهه پیش، مالک رستورانی در شهر رابینسون، در فاصله 158 کیلومتری راگبی، مدعی شد که رستورانش در مرکز آمریکای شمالی واقع شده است و دراین‌باره گفت: «ما هم به‌اندازه هرکسی حق داریم که این ادعا را داشته باشیم!»
اما در مورد هردوی این شهرها اشتباه شده بود. تحقیقات جدید پروفسور پیتر راجرسون نشان می‌دهد که مرکز واقعی آمریکای شمالی همچنان در داکوتای شمالی ، ولی در شهری به نام سنتر واقع شده است.
با این‌حال، این حقیقت که “مرکز قاره” دقیقاً در شهری به نام “سنتر” قرار گرفته، آن‌قدر دلچسب است که به‌سختی از ذهن مردم پاک می‌شود!
آمریکای جنوبی
نخستین بار در سال ۱۹۰۹ میلادی مرکز شهر کویابا در برزیل به‌عنوان مرکز جغرافیایی آمریکای جنوبی تعیین شد.
بعدها، اندازه‌گیری‌های دقیق‌تری در دهه ۱۹۹۰ این نقطه را در ۴۵ کیلومتر شمال شرقی کویابا اعلام کردند و در نهایت هم بدون ایجاد جنجال یا اختلاف سیاسی، همان نقطه هنوز برای همه پذیرفتنی است.
جنوبگان (آنتارکتیکا)
خب، ماجرا کمی مبهم است. برخی ادعاها می‌گویند که مرکز این قاره نزدیک به قطب جنوب است، ولی هیچ ادعای مستندی در این‌باره پیدا نشده.
شاید اگر پنگوئن‌ها به‌اندازه انسان‌ها به جغرافیا علاقه داشتند، تا الآن تکلیف این موضوع را روشن کرده بودند.
منبع: iflscience
۵۸۳۲۱
