به گزارش یولن، حتی برای دانشمندانی که مشغول مطالعهی انواع پدیدههای غیرعادی در کیهان هستند، درک جهانی فاقد سطح دشوار است. با وجود آنکه جونو، کاوشگر رباتیک ناسا نهمین سال گردش خود به دور سیاره مشتری را آغاز کرده، هنوز اسرار زیادی دربارهی این غول گازی شگفتانگیز منظومه شمسی وجود دارد.
به نقل از زومیت، سیاره مشتری پنجمین جهان دور از خورشید است که بین مریخ و زحل قرار دارد. مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی محسوب میشود؛ چنان بزرگ است که بیش از ۱۰۰۰ سیاره زمین درون آن جای میگیرد و باز هم فضای خالی باقی میماند. درحالیکه چهار سیاره درونی منظومه شمسی یعنی عطارد، زهره، زمین و مریخ، همه از مواد جامد سنگی تشکیل شدهاند، مشتری غولی گازی است که ترکیبی شبیه به خورشید دارد.
سیاره مشتری توپی خروشان و متلاطم از گاز است. در برخی از نقاط این سیاره بادهایی با سرعت حدود ۶۴۰ کیلومتر بر ساعت میوزد که تقریبا سه برابر سریعتر از طوفانهای دریایی سطح پنجی است که روی زمین رخ میدهد.
اگر از بالای جو زمین شروع کنید و حدود ۱۰۰ کیلومتر پایین روید، فشار هوا بهطور پیوسته افزایش مییابد و درنهایت به سطح زمین، برخورد میکنید که آب یا خشکی است. آن را با مشتری مقایسه کنید: از نزدیکی بالای اتمسفر که عمدتا از هیدروژن و هلیوم شروع شده است، به سمت پایین بروید. همچون زمین هرچه به سمت پایینتر بیایید، فشار افزایش مییابد؛ اما در آنجا افزایش فشار خیلی بیشتر است.
همانطور که لایههای گاز بالای سر شما بیشتر به سمت پایین فشار میآورند، مانند این است که ته اقیانوس باشید اما به جای آب، توسط گاز احاطه شدهاید. فشار به حدی زیاد میشود که بدن انسان خرد و متلاشی میشود.
اگر ۱۶۰۰ کیلومتر پایین بروید، رفتار گاز متراکم تشکیلدهنده مشتری عجیب میشود. درنهایت این گاز به شکلی از هیدروژن تبدیل میشود و چیزی را ایجاد میکند که میتوان آن را بزرگترین اقیانوس منظومه شمسی، البته بدون آب نامید.
اگر حدود ۳۲ هزار کیلومتر دیگر پایینتر بروید، هیدروژن بیشتر شبیه فلز مایع جاری میشود که مادهای بسیار عجیب است؛ آنقدر غیرمعمول که دانشمندان تازه همین اواخر به سختی آن را در آزمایشگاه بازتولید کردند. اتمهای این هیدروژن فلزی مایع به قدری فشرده میشوند که الکترونهای آن آزادانه پرسه میزنند.
به خاطر داشته باشید که انتقال لایهها در مشتری تدریجی است و ناگهانی رخ نمیدهد. انتقال از گاز هیدروژن معمولی به هیدروژن مایع و سپس هیدروژن فلزی به تدریج اتفاق میافتد و در هیچ نقطهای مرزی مشخصی از مواد جامد یا سطح وجود ندارد. درنهایت، به هسته مشتری خواهید رسید. این منطقهی مرکزی، داخل مشتری است و نباید با سطح آن اشتباه گرفته شود.
دانشمندان هنوز در مورد ماهیت دقیق مواد هسته مشتری بحث میکنند. در این زمینه محبوبترین مدل این است که هسته مشتری مانند سنگ جامد نیست، بلکه بیشتر شبیه مخلوطی داغ، متراکم و احتمالا فلزی از مایع و جامد است. فشار در هسته مشتری به قدری زیاد است که همچون ۱۰۰ میلیون اتمسفر زمین بر شما فشار وارد میکند.
اما فشار تنها مشکل شما نخواهد بود. فضاپیمایی که در تلاش است به هسته مشتری برسد، براثر گرمای شدید ۲۰ هزار درجه سانتیگرادی ذوب خواهد شد. این دما سه برابر بیشتر از دمای سطح خورشید است.
مشتری مکانی عجیب و ترسناک است. اما اگر مشتری در اطراف نبود، ممکن بود انسان وجود نداشته باشد. علت آن است که مشتری بهعنوان سپری برای جهانهای درونی منظومه شمسی ازجمله سیاره زمین عمل میکند. مشتری با کشش گرانشی عظیم خود، مدار سیارکها و دنبالهدارها را برای میلیاردها سال تغییر داده است.
بدون دخالت مشتری، برخی از اجرام فضایی میتوانستند به زمین برخورد کنند. اگر چنین برخورد فاجعهباری رخ دهد، میتواند موجب انقراض موجودات زنده شود. به اتفاقی که برای دایناسورها رخ داد، فکر کنید.
شاید مشتری به وجود ما کمک کرده باشد، اما این سیاره خود بهطرز خارقالعادهای برای حیات، دستکم به شکلی که با آن آشنا هستیم، نامساعد است.
شاید اروپا، قمر مشتری بهترین شانس ما برای پیدا کردن حیات در مکانی دیگر در منظومه شمسی باشد. کاوشگر اروپا کلیپر ناسا که اکتبر ۲۰۲۴ پرتاب شد، قرار است، حدود ۵۰ پرواز از نزدیکی قمر مشتری انجام دهد تا اقیانوس زیرسطحی بزرگ آن را بررسی کند. آیا ممکن است چیزی در آبهای اروپا زندگی کند؟ دانشمندان فعلا توانایی فهمیدن این موضوع را نخواهند داشت. به دلیل فاصلهی مشتری از زمین، کاوشگر ناسا تا آوریل سال ۲۰۳۰ به آنجا نخواهد رسید.
۵۸۵۸
