گروه جامعه یولن – دانش آموختگان رشته‌های پزشکی به دلیل اهمیت و ارتباط با جان انسان‌ها در زمان فارغ التحصیلی و در آستانه اشتغال در این شغل سوگند یاد می‌کنند و در متن سوگندنامه شغلی آنها آمده است: «اکنون که با عنایات و الطاف بیکران الهی دوره دکتری پزشکی را با موفقیت به پایان رسانده‌ام و مسئولیت خدمت به خلق را بر عهده گرفته‌ام، در پیشگاه قرآن کریم به خداوند قادر متعال که دانای آشکار و نهان است و نامش آرامش دل‌های خردمندان و یادش شفای آلام دردمندان، سوگند یاد می‌کنم که همواره حدود الهی و احکام مقدس دینی را محترم شمارم، از تضییع حقوق بیماران بپرهیزم و سلامت و بهبود آنان را بر منافع مادی و امیال نفسانی خود مقدم دارم، در معاینه و معالجه حریم عفاف را رعایت کنم و اسرار بیماران خود را جز به ضرورت شرعی و قانونی، فاش نسازم، خود را نسبت به حفظ قداست حرفه پزشکی و حرمت همکاران متعهد بدانم و از آلودگی به اموری که با پرهیزکاری و شرافت و اخلاق پزشکی منافات دارد اجتناب ورزم، همواره برای ارتقاء دانش پزشکی خویش تلاش کنم و از دخالت در اموری که آگاهی و مهارت لازم را در آن ندارم خودداری کنم، در امر بهداشت، اعتلاء فرهنگ و آگاهی‌های عمومی تلاش کنم و تأمین، حفظ و ارتقا سلامت جامعه را مسئولیت اساسی خویش بدانم.»
اما امروز رفتار ناعادلانه برخی پزشکان در برخورد با بیماران به نوعی نشان می‌دهند که براساس قسم خود در سوگندنامه عمل نمی‌کنند و با رفتارهای خود به بیماران و افراد مراجعه‌کننده آسیب می‌زنند و حقوق بیماران را مراعات نمی‌کنند که نمونه بارز آن پیش‌فروش درمان قبل از دریافت خدمت به بیمار است.
پیش‌فروش درمان در کنار پیش‌فروش خودرو و مسکن
شاید اگر پزشکان به قسم خود در این سوگندنامه عمل می‌کردند، امروز وضعیت مطب برخی از آنها به این شکل نبود که مردم پیش از دریافت خدمت از طبیبان، ابتدا باید هزینه آن را چندین ماه قبل از ویزیت خود در مطب پرداخت کنند که این خلاف سوگندنامه آنان است.
پیش فروش ساختمان و خودرو را در سال‌های اخیر دیده‌ایم اما پیش فروش درمان موضوع جالب و تازه‌ای است که برخی پزشکان به ویژه در تهران آن را باب کرده‌اند؛ موضوعی که طبق تعهد پزشکان کاری غیرقانونی و خلاف قانون جامعه پزشکی است.
مطب هر یک از پزشکان این روزها قوانین و مقررات خاص خود را دارد؛ برخی پزشکان نوبت ویزیت را به صورت اینترنتی و برخی دیگر فقط حضوری یا با برقراری تماس به بیماران وقت برای معاینه می‌دهند اما جالب‌ترین نوع ویزیت را برخی پزشکان با نوبت در ماه‌های آینده و با گرفتن کل مبلغ ویزیت در همان زمان رزرو دارند.
یکی از بیماران برای دریافت نوبت از یک پزشک متخصص نسبتا معروف در تهران به مطب این پزشک زنگ می‌زند، منشی فقط این جمله را می‌گوید که به سایت پزشکان مراجعه کنید و نوبت خود را رزرو کنید. این آغاز ماجرای عجیب برخی پزشکان برای نوبت دادن به بیماران است.
قضیه فقط اینجا تمام نمی‌شود. زمانی که به سایت معرفی شده مراجعه می‌شود، روزهایی که برای دریافت نوبت از پزشک در این صفحه اینترنتی وجود دارد برای امروز و فردا نیست؛ ماه‌های آینده را باید جستجو کرد.
نوبت‌های رزرو شده به رنگ قرمز و نوبت‌های آزاد نیز در این صفحه به رنگ قرمز است، مراحل یکی پس از دیگری طی می‌شود اما موضوع مهمتر پرداخت ویزیت پزشک قبل از ارائه خدمت درمانی از سوی آنان است که مورد گلایه برخی از بیماران است که چرا باید قبل از اینکه به مطب مراجعه کنند در واقع چند ماه قبل از ویزیت باید پول آن را بپردازند.
اینکه چندین ماه قبل از ارائه خدمت ویزیت از بیمار برای کاری که هنوز انجام نشده، دریافت شود از هر نظر غیرقانونی است و باید به این موضوع به بهترین شکل ممکن رسیدگی شود و همان روز ویزیت از بیمار وجه موردنیاز به عنوان ویزیت دریافت شود.
چندین سال است که نوبت‌دهی پزشکان به صورت اینترنتی شده است اما اینکه ویزیت هم به صورت اینترنتی از بیمار دریافت شود شاید همه بدانیم که این کار غیرقانونی است زیرا دریافت ویزیت به صورت همزمان با ارائه خدمت قابلیت دریافت دارد.
منشور حقوق بیمار در مطب و بیمارستان
هر بیمار برای مراجعه به مطب یا بیمارستان نیازمند رعایت حفظ کرامت و حق قانونی آنها است که به همین منظور منشور حقوق بیماران در برخی مطب‌های پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بر روی دیوارها نصب شده است اما اینکه تا چه میزان حقوق بیماران رعایت می‌شود؛ مساله مهمی است.
منشور حقوق بیماران دارای ۱۰ بند است. در این منشور به عنوان مثال آمده است: بیمار حق دارد در اسرع وقت درمان و مراقبت مطلوب، موثر و همراه با احترام کامل را بدون توجه به عوامل نژادی، فرهنگی و مذهبی از گروه درمان داشته باشد همچنین بیمار حق دارد محل بستری، پزشک، پرستار و سایر اعضای گروه معالج را در صورت تمایل بشناسد. بیمار حق دارد قبل از معاینات و اجرای درمان اطلاعات ضروری درباره عوارض احتمالی و یا کاربرد سایر روش‌ها را در حد درک خود از پزشک معالج دریافت و در انتخاب شیوه نهایی درمان مشارکت کند.
در این منشور به بیمار حق داده شده است که از رازداری پزشک و دیگر اعضای تیم معالج برخوردار باشد اما این موضوع که به پزشکان این حق داده نشده که قبل از ارائه درمان به بیمار از آنان ویزیت دریافت کنند، جای این موضوع مهم در منشور حقوق بیماران خالی است.
دریافت ویزیت در روز معاینه
چندی است که پزشکان با استفاده از کارتخوان ویزیت را از بیمار دریافت می‌کنند اما اخیرا مشاهده اینگونه موارد و گرفتن ویزیت قبل از ارائه خدمت نوعی نگرانی برای بیماران به وجود آورده که در این زمینه یکی از بیماران به خبرنگار گروه بهداشت و سلامت یولن گفت: من به خاطر سردردهای شدید و برخی ناراحتی در ناحیه گوش به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه می‌کنم تا چند ماه گذشته فقط دریافت نوبت به صورت اینترنتی بود و هنگام مراجعه به پزشک ویزیت از همه بیماران دریافت می‌شد.
وی ادامه داد: دریافت نوبت به صورت اینترنتی به عنوان یکی از خواسته‌های اصلی بیمار است اما اینکه قبل از ارائه خدمات درمانی و معاینه، مبلغ ویزیت از بیماران گرفته می‌شود اصلا پسندیده نیست و باید سازمان‌های متولی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به این موضوع ورود کند.
البته ناگفته نماند که اکنون اغلب پزشکان برای فرار از پرداخت مالیات، دستگاه کارتخوان دارند اما یا این دستگاه در روز ویزیت خراب است یا اینکه به دلایل مختلف از آن استفاده نکرده و پول ویزیت را در همان لحظه باید به حساب پزشک یا منشی مطب واریز کرد.
قصه‌های تکراری در مطب برخی پزشکان هر روز مرور می‌شود و این موضوع موجب نارضایتی بیشتر بیماران مراجعه کننده به مطب پزشکان است اما این روزها ناراحتی بیشتر بیماران بخاطر دریافت زودهنگام ویزیت با استفاده از فضای اینترنت است که رنج برخی بیماران را بیشتر می‌کند.
یکی از بیماران به این موضوع به شدت انتقاد کرد و گفت: من بخاطر بیماری مجبورم هر ماه به پزشک مراجعه کنم اما شدت بیماری من به نحوی است که از ادامه درمان خود نیز ناامید هستم و اینکه پزشک یک ماه قبل از معاینه ویزیت خود را دریافت می‌کند قدری برای من مایوس کننده است.
وی ادامه داد: این مساله از آنجا ناامیدکننده است که من به عنوان یک بیمار با سرطان در مبارزه هستم و به گفته پزشک معالج زمانی برای زنده ماندن ندارم؛ اینکه یک ماه قبل از معاینه به پرداخت وجه ویزیت اقدام می‌کنم تا حدودی برایم آزاردهنده است اگرچه عمر دست خداست اما معلوم نیست که من تا یک ماه دیگر زنده باشم یا نه.
نصب دستگاه کارتخوان برای دریافت ویزیت
رویه برخی پزشکان در کشور برای دریافت ویزیت کاملا نامشخص است اما براساس اطلاعات و قوانین موجود، همه پزشکان موظف به نصب دستگاه کارتخوان در مطب خود برای دریافت ویزیت از بیماران هستند که این موضوع چندین بار از سوی مسئولان مورد تاکید قرار گرفته است.
زمانی که براساس قانون همه پزشکان باید دستگاه کارتخوان در مطب خود داشته باشند بنابراین آنها موظف به دریافت ویزیت در زمان حضور بیمار در مطب هستند نه اینکه چند ماه قبل از معاینه این مبلغ از بیماران گرفته شود.
به موجب بند (ی) تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۳۹۸ و تبصره (۲) ماده (۱۶۹) قانون مالیات‌های مستقیم، همه صاحبان حرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی که مجوز فعالیت آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان نظام پزشکی ایران و یا سازمان نظام دامپزشکی و سازمان دامپزشکی ایران صادر می‌شود، مکلف شدند در چهارچوب آیین‌نامه تبصره (۲) ماده (۱۶۹) قانون مالیات‌های مستقیم نسبت به نصب، راه‌اندازی و استفاده از پایانه فروشگاهی از ابتدای سال ۱۳۹۸ اقدام کنند.
البته پس از ابلاغ این قانون، آمارهای متفاوتی از نصب دستگاه کارتخوان در مطب پزشکان وجود دارد؛ برخی از نصب این دستگاه در ۱۰۰ درصد مطب‌های پزشکان خبر دادند اما در واقع این موضوع را نمی‌توان به طور کامل و نهایی شده دید زیرا اغلب پزشکان دستگاه کارتخوان خود را در زمان مراجعه بیماران یا در دست تعمیر یا خراب شده اعلام می‌کنند.
علی سالاریان معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی درباره این موضوع که برخی از پزشکان از دستگاه کارتخوان استفاده نمی‌کنند پیشتر در گفت و گو با خبرنگار حوزه بهداشت و سلامت یولن اظهار داشت: نصب دستگاه کارتخوان به عنوان یک تکلیف برای همه پزشکان است تا از این طریق بیماران در هنگام مراجعه به مطب پزشکان با روش آسان‌تری ویزیت خود را به پزشکان پرداخت کنند.
وی تصریح کرد: وظیفه هرکسی و حتی پزشکان است که نه بخاطر قانون بلکه به دلیل اینکه حق و حقوق بیمار را حفظ کند امکانات رفاهی را برای افرادی همچون بیماران فراهم کنند.
این روزها برخی پزشکان برای دریافت ویزیت قبل از معاینه بیمار عجله دارند که به عنوان یک بدعت نامناسب از سوی آنها محسوب می‌شود و نیازمند بازنگری در این رویه خلاف قانون است و باید پزشکان با استفاده از کارتخوانی که براساس قانون در هر مطب نصب باشد نسبت به دریافت ویزیت از بیماران اقدام کنند.
پیش فروش درمان قبل از معالجه بیماران به عنوان بدعت نامطلوبی است که نه تنها از نظر تعهدی که پزشکان برای درمان بیماران داده‌اند مورد تایید نیست بلکه برخی دیگر از پزشکان این موضوع را نمی‌پسندند زیرا معالجه و درمان و دریافت حق ویزیت باید به طور همزمان در مطب صورت گیرد.
دریافت ویزیت قبل از معاینه بیمار خلاف قانون است
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در این باره در گفت و گو با خبرنگار حوزه بهداشت و سلامت یولن اظهار داشت: اینکه پزشکی قبل از معاینه و اجرای روند درمانی بیمار از آن فرد مبلغی را دریافت کند به طور یقین به عنوان یک اقدام ناپسند و خلاف قانون محسوب می‌شود.
علی سالاریان ادامه داد: پزشک نباید پیش از اینکه خدمتی به بیمار ارائه دهد، از آن فرد پولی به عنوان ویزیت دریافت کند زیرا این موضوع اصلا کار معقولانه و درستی نیست.
باید این موضوع که ویزیت بیماران پیش از معاینه توسط پزشک و ارائه خدمت از وی گرفته می‌شود به صورت جدی بررسی شود تا قبل از ارائه خدمات درمانی از بیماران تحت هیچ شرایطی وجهی گرفته نشود.
براساس آمار موجود تا پیش از انقلاب ۱۴ یا ۱۶ هزار پزشک در کشور فعالیت داشت اما جمعیت پزشکان اکنون ۱۲ برابر شده و سرانه پزشک به جمعیت بیش از ۵.۵ برابر است همچنین تعداد دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های ایران شامل ۵۰ هزار دانشجوی پزشکی و ۱۵ هزاردانشجوی تخصصی و فوق تخصصی است.
