غزال زیاری: اخیراً مقاله جدیدی درباره کامل‌ترین دایناسور کشف‌شده در بریتانیا در ۱۰۰ سال گذشته منتشرشده که استخوان لگن شرمگاهی‌اش به‌اندازه یک بشقاب غذاخوری بوده است.
در سال ۲۰۱۳ بود که این نمونه که حدوداً ۱۲۵ میلیون سال قدمت دارد، توسط فردی به نام نیک چیس که گردآورنده فسیل بود، در صخره‌های خلیج کامپتون در جزیره وایت پیدا شد.
جرمی لاکوود، پزشک بازنشسته و دانشجوی دکترای دانشگاه پورتسموث، در حفاری این دایناسور نقش داشت و سال‌هاست که به تجزیه‌وتحلیل ۱۴۹ استخوان مختلف این اسکلت پرداخته است. او تشخیص داد که این اسکلت متعلق به جنس و گونه جدیدی از دایناسورهاست که برای ادای احترام به نیک چیس، آن را Comptonatus chasei نام‌گذاری کرد.
خود جرمی دراین‌باره گفته: «نیک در یافتن استخوان‌های دایناسورها توان فوق‌العاده‌ای داشت و هرروز و در هر شرایط آب و هوایی، فسیل‌ها را جمع‌آوری می‌کرد و به موزه‌ها اهدا می‌کرد. من امیدوار بودم که با هم سن و سال‌هایمان بتوانیم چنین نمونه‌هایی را جمع‌آوری کنیم، اما متأسفانه این‌طور نشد. باوجود اکتشافات شگفت‌انگیز زیاد او در طول سال‌ها، ازجمله یافتن کامل‌ترین جمجمه ایگوانودونی که تاکنون در بریتانیا پیداشده، این اولین دایناسوری است که به نام آقای چیس نام‌گذاری شده است.»
ویژگی‌های منحصربه‌فرد این دایناسور
در ابتدا که این فسیل دایناسور کشف شد، به نظر می‌رسید که نمونه‌ای از دایناسور شناخته‌شده‌ای به نام Mantellisaurus است، اما مطالعات لاکوود نشان داد که تنوع دایناسورها به‌مراتب بیشتر از چیزی است که تصور می‌شده و این‌گونه، در حقیقت دومین جنس جدید دایناسوری است که لاکوود آن را شناسایی و توصیف کرده است.
خود لاکوود دراین‌باره توضیح داد: «توانستم نشان دهم که این دایناسور دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد و خاصی در جمجمه، دندان‌ها و سایر قسمت‌های بدنش است. مثلاً فک پایین آن لبه پایینی مستقیمی دارد و این در حالی است که اکثر گونه‌های Iguanodontidsها فک، منحنی و رو به پایینی است. همچنین این فسیل استخوان لگن بسیار بزرگی به‌اندازه یک بشقاب غذاخوری دارد که خیلی بزرگ‌تر از سایر دایناسورهای مشابه است.»
جرمی دلیل بزرگ بودن استخوان لگن شرمگاهی این دایناسور را نمی‌داند: «احتمالاً این استخوان شرمگاهی بزرگ برای اتصالات عضلانی بوده؛ این بدان معناست که ممکن است نحوه حرکت آن کمی متفاوت بوده است یا اینکه این استخوان بزرگ به شکل مؤثرتری از محتویات سیستم گوارشی حمایت می‌کرده و یا حتی در نحوه تنفس حیوان نقش داشته؛ هرچند که همه این نظریه‌ها در حد حدس و گمان هستند.»
جرمی این دایناسور را Comptonatus برگرفته از خلیج کامپتون که این فسیل در آن یافت شد، نام‌گذاری کرد و عبارت tonatus هم عبارتی لاتین به معنای رعدوبرق است.
طبق مقالات منتشرشده، این حیوان تقریباً به‌اندازه یک گاومیش کوهان‌دار آمریکایی بزرگ نر بود و شواهد یافت شده از ردپاهای فسیلی آن نشان می‌دهد که احتمالاً به‌صورت گله‌ای زندگی می‌کرده‌اند و گله‌های بزرگ این دایناسورهای سنگین‌وزن حدود ۱۲۰ میلیون سال پیش در آن منطقه وجود داشتند.
دکتر سوزانا میدنت، محقق ارشد و دیرینه‌شناس موزه تاریخ طبیعی و نویسنده ارشد مقاله نیز دراین‌باره گفت: «کامپتوناتوس نمونه‌ای از یک دایناسور خارق‌العاده است: یکی از کامل‌ترین نمونه‌هایی که در یک قرن اخیر در بریتانیا یافت شده است.»
او ادامه داد: «شناسایی این دایناسور، به‌عنوان گونه‌ای جدید، نتیجه تحقیقات دکتر جرمی لاکوود است. این تحقیقات حکایت از آن دارد که تنوع دایناسورها در جنوب انگلستان در دوره کرتاسه اولیه بسیار بیشتر ازآنچه قبلاً تصور می‌شد، بوده است.»
این نمونه که جوان‌تر از گونه دایناسور بریستونوس و مسن‌تر از Mantellisaurus است ، نرخ سریع تکامل دایناسورهای Iguanodontids در این دوره زمانی را نشان می‌دهد و به درک چگونگی بهبود اکوسیستم‌ها پس از یک رویداد احتمالی انقراض در پایان دوره ژوراسیک کمک می‌کند.
در طول دهه ۱۹۰۰، چهار گونه جدید دایناسور در جزیره وایت شناسایی‌شده بود ولی در پنج سال اخیر، هشت گونه جدید در این منطقه یافت و نام‌گذاری شده است.
جرمی ادامه داد: «مشاهده و شناسایی این‌گونه دایناسور به ما کمک می‌کند تا در مورد انواع دایناسورهایی که در اوایل دوران کرتاسه در انگلستان زندگی می‌کردند اطلاعات بیشتری کسب کنیم.»
حالا فسیل این دایناسور به مجموعه موزه جزیره دایناسور در جزیره وایت منتقل‌شده و دکتر مارتین مونت، متصدی این موزه دراین‌باره گفت: «تحقیقات مداوم بر روی مجموعه‌های موزه، از اکتشافات جدید و هیجان‌انگیزی پرده برمی‌دارد. ما می‌توانیم منتظر کشف انواع جدیدی از موجودات ماقبل تاریخ از دل صخره‌ها و موزه باشیم.»
یافتن کامل‌ترین فسیل دایناسور در بریتانیا در یک قرن اخیر، نه‌تنها اهمیت دیرینه‌شناسی در این جزیره را نشان می‌دهد، بلکه بر اهمیت حفظ مناظر برای نسل‌های آینده درراستای کاوش و یادگیری تأکید می‌کند.
منبع: eurekalert
۲۲۷۲۲۷
