به گزارش یولن، دکتر بهرام امیراحمدیان کارشناس ارشد مطالعات منطقه ای و روابط بین الملل در پاسخ به این سوال که آشوب خاورمیانه چه عواقبی برای چینی ها و اقتصاد خاورمیانه دارد عنوان کرد: «خاورمیانه بر اساس تحولاتی که در آن رخ داده و در آینده نیز احتمال تغییراتی در ساختارهای سیاسی منطقه وجود دارد، منطقه‌ای در حال دگرگونی است. اکنون می توان گفت که خاورمیانه یک «کمربند شکننده» واقعی است. عملیات طوفان صحرا از سوی حماس در اسرائیل به نوعی ۱۱ سپتامبر منطقه بود، زیرا در آنجا هم معلوم نشد که حمله به برجهای دوقلوی تجارت جهانی چگونه و توسط چه جریانی رخ داد، آیا واقعا آمریکا از پیش بینی این عملیات گسترده ناتوان یا بی‌خبر بوده است؟ در اسرائیل هم همین پرسش پیش رو قرار می‌گیرد. کشیده شدن حزب‌الله به درگیری بین اسرائیل و حماس نیز بخش دیگری از معادلات خاورمیانه است. هرکدام از اینها تاثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی خود را دارند، چرا؟ به این دلیل که چین با ابتکار کمربند و راه که قرار بود هزار میلیارد دلار یعنی یک تریلیون دلار در کشورهای مسیر کریدورهای اقتصادی شش‌گانه زمینی ابتکار و «راه ابریشم دریایی قرن ۲۱» سرمایه گذاری کند که با وضع منطقه در این کشورها با مشکلاتی مواجه خواهد شد.»
ایران این کریدور مهم را از دست داد
امیراحمدیان با تاکید براینکه کریدور اقتصادی شماره شش به سبب تحریم بانکی غرب علیه ایران، برای چین قابل بهره برداری نیست افزود: «یکی از کریدورهای شش‌گانه این ابتکار «کریدور اقتصادی پل زمینی نوین اوراسیا» بود که مهمترین و پرکارترین کریدور ابتکار بود، ارتباط تجاری و ترانزیتی چین با روسیه را با آغاز از مرکز چین در شهر «شیان» به مغولستان، روسیه و از آنجا به بلاروس وارد لهستان و از آنجا به آلمان می رفت در اثر تجاوز نظامی روسیه به اوکراین از سال ۲۰۲۲ با تحریم روسیه از سوی غرب، مسدود شده است. چین ناگزیر است از کریدورهای دیگر بهره گیرد. هنوز کریدور اقتصادی چین پاکستان(CPEC) تکمیل نشده و نا امنی هایی از سوی گروههای مخالف در پاکستان با دشورای روبروست. کریدور اقتصادی شماره شش که از چین وارد آسیای مرکزی و سپس ایران و از ایران از طریق ترکیه به اروپا می رفت، به سبب تحریم بانکی غرب علیه ایران، برای چین قابل بهره برداری نیست. از این طریق دسترسی زمینی چین به بازارهای خاورمیانه به سبب نا امنی در شبکه های ارتباطی زمینی و دریایی (از جمله تنگه باب المندب، دریای سرخ و نامنی های کشتیرانی (بیشتر به مقصد اسرائیل) نا امن شده است. اکنون در بخش آسیای غربی وضع نابسامان است. اگر ما فرض کنیم که جاده ابریشمی که در حقیقت کریدور اقتصادی چین، اسیای مرکزی و اسیای غربی را در برمی‌گرفت، الان با مشکلاتی عدیده‌ای مواجه است.
ایران به واسطه تحریم ها نتوانست سرمایه گذاری چین را جذب کند
وی با بیان اینکه ایران در جایگاه خود در خاورمیانه برای اتصال چین به اروپا نتوانسته است نقشی ایفا نماید گفت: «یکی از مشکلات ایران است که به سبب شرایط تحریمی دو کشور نمی توانند سرمایه گذاری کنند. تا زمانی که تکلیف پیویستن ایران به FATF روشن نشود، امکان جذب سرمایه گذاری خارجی، همچنین همکاری با چین در کریدور اقتصادی «ابتکار کمربند و راه» فراهم نمی شود.
با وجود اینکه در متن موافقتنامه همکاری استراتژیک ۲۵ ساله ایران و چین همکاری چین با ایران در کنار موارد متعدد همکاری همه جانبه نام برده شده، در مورد همکاری و سرمایه گذاری در چارچوب ابتکار کمربند و راه نیز تاکیداتی داشته و توافقاتی هم صورت گرفته بود، ولی ایران به واسطه تحریم ها نتوانست سرمایه گذاری چین را جذب کند، با این ترتیب ایران در جایگاه خود در خاورمیانه برای اتصال چین به اروپا نتوانسته است نقشی ایفا نماید.
در صورت تغییر جغرافیای سیاسی خاورمیانه، امکان راه اندازی «کریدور هند-خاورمیانه-اروپا» که ساختاری در راستای استراتژی «ایندو-پاسیفیک» است، ظرفیت آن را خواهد داشت که برای مقابله با «ابتکار کمربند و راه» چین بکار گرفته شده و موقعیت چین در خاورمیانه را به خطر اندازد. اگرچه چین حضوری قدرتمند در عربستان سعودی دارد، ولی بیشتر روابط چین و عربستان و برخی اعضای شورای همکاری خلیج (فارس) دارد، .ولی بیشتر در زمینه واردات نفت از سوی چین و صادرات کالاهای ساخت چین است. مگاپروژه «نئوم» یک جریان غربی است که در شمال غربی عربستان در نزدیکی با اردن واسرائیل (و سوریه در صورت ثبات و روند ادغام در ساختار های ترکی-غربی) فضایی برای حضور چین نخواهد داشت. »
اقدام اروپا درباره کریدور سوریه به دریای مدیترانه/نقش مهم ریاض در دمشق
امیراحمدیان با بیان اینکه سوریه برای بازسازی ناگزیر به حرکت بسوی ترکیه و اروپاست افزود: «احتمال دارد کریدور سوریه به دریای مدیترانه از سوی کشورهای اروپایی برای دور زدن کانال سوئز هم در راستای «کریدور هند-خاورمیانه-اروپا» بکار گرفته شود. این بستگی به آن خواهد داشت که حکومت جدیدی که در سوریه در حال شکل گیری است، به کدام جهت گرایش نشان دهد. ولی از هم اکنون معین شده است که سوریه برای بازسازی ناگزیر به حرکت بسوی ترکیه و اروپاست. هر چند کشورهای عربی خاورمیانه بویژه عربستان سعودی برای کاهش از روی کارآمدن و قدرت گیری جریانهای افراطی اسلامی در سوریه، ناگزیر به ایفای نقشی مهم و سازنده خواهد بود.
ناوگان دریایی تجاری و نظامی چین در چارچوب «راه ابریشم دریایی قرن ۲۱» برای جلوگیری از رویارویی با همپیمانان ایالات متحده در استراتژی «ایندو-پاسیفیک» سعی بر این دارد که در دریای چین جنوبی، که برای تردد در این دریا و ارتباط با اقیانوس هند و اطلس ناگزیر عبور از تنگه مالاکاست که کشورهای مسیر همپیمان ایالات متحده و ساختاری وابسته به غرب دارند؛ سعی در کاهش حجم مبادلات به ماورای بحار از تنگه مالاکا دارد. در عین حال در چارچوب «ابتکار کمربند و راه» در خلیج بنگال «کریدور اقتصادی میانمار و چین» را تدارک دیده است که با سرمایه گذاری در بندر «کیائوک فیو» (Kyaukphyu) و احداث شبکه راه ها و خطوط انتقال نفت به جنوب چین را فراهم کرده است ولی اخیرا با در گیریهای قومی در میانمار در میانه این راه، ارتباط متوقف شده است.
چین در شرق و جنوب آسیا موفق تر از خاورمیانه عمل کرده است. سرمایه گذاری هنگفت چین در خلیج بنگال(از جمله در بندر دریایی یاد شده در میانمار که آنهم با مشکلاتی روبرو بوده است)، بندر دیگری هم در جنوب جزیره سریلانکا در اقیانوس هند به نام «هامبانتوتا» در چارچوب «ابتکار کمربند و راه» سرمایه گذاری کرده است که به نفع چین و ضرر سریلانکا تمام شده و تجربه ای شده است برای کشورهای منطقه برای در نظر گرفتن تبعات منفی سرمایه گذاری چین. بندر گوادر در پاکستان و کریدور اقتصادی چین-پاکستان نیز در کنار بندر کیائوک فیو در میانمار در خلیج بنگال، «هامبانتوتا» در جنوب سریلانکا سه نقطه استراتژیک برای چین در جهت ایجاد استراتژی بازدارندگی هند و در برگیری آن به نام «کمربند مروارید» (String of Pearls) است.»
روسیه و چین در تدارک ساخت راه ابریشم یخی
این کارشناس مطالعات منطقه ای در نهایت با تاکید بر اینکه چین خود را زیاد به خاورمیانه عربی وابسته نکرده است بیان کرد: «چین در صدد تنوع بخشی به راههای دریایی امن و بدون مزاحمت ایالات متحده و همپیمانان آن، با همکاری روسیه «راه ابریشم یخی» را تدارک دیده است که با گذر از «تنگه برینگ» در شمال در محل تلاقی قاره های آسیا (خاک روسیه) و ایالات متحده(آلاسکا) در امتداد ساحل اقیانوس منجمد شمالی فدراسیون روسیه(از شرق به غرب) به دریای شمال و اروپا ارتباط برقرار کند. دهه ها پیشتر این ساحل به سبب یخبندان دائمی امکان کشتیرانی به استثای مسیرهایی کوتاه در زمان عمق کم یخ، امکان کشتیرانی داشت ولی به سبب تولید گازهای گلخانه ای (که چین یکی از بزرگترین تولید کنندگان آن است) و افزایش دمای زمین و ذوب شدن یخهای قطبی، اکنون امکان کشتیرانی در این مسیر فراهم است. در این مسیر کانادا و دیگر کشورهای حوزه اقیانوس منجمد شمالی از جمله ایالات متحده با این راه ابریشم دریایی مخالفت و با چین و روسیه وارد مناقشه سیاسی شده اند.
چین در قاره آفریقا سرمایه گذاری های سنگینی در راستای حضور سیاسی و اقتصادی در چارچوب «ابتکار کمربند و راه» در شبکه راهها، بنادر و فرودگاه ها و راه آهن انجام داده و حضور پررنگی در سراسر این قاره در خلیج گینه و سودان و دیگر کشورهای آفریقایی در زمینه انرژی و خرید نفت انجام داده است. بنابراین چین خود را زیاد به خاورمیانه عربی وابسته نکرده است که حالا این آشوب به ضرر آنها باشد.»
مشروح گفتگو را اینجا بخوانید
۳۱۵ ۳۱۵
